Afty w jamie ustnej – objawy, przyczyny, leczenie aft

Czym są afty?

Afta to owrzodzenie jamy ustnej, ubytek części delikatnej błony śluzowej będący przyczyną bólu i dyskomfortu. Najczęstszą przyczyną pojawienia się aft w jamie ustnej jest uraz, taki jak np. przygryzienie policzka, zakłucie sztućcem czy otarcie spowodowane szczoteczką do zębów.

Inne przyczyny powstawania aft w jamie ustnej obejmują stosowanie niektórych leków i zakażenia (np. opryszczką lub kandydozą). W większości przypadków afty są niegroźne i znikają samoistnie w przeciągu paru dni.

Wskazaniem do wizyty u lekarza dentysty jest częste pojawianie się aft w ustach oraz owrzodzenia, które trudno się goją i nie znikają samoistnie po kilku dniach. Skutecznym sposobem na afty jest ich izolowanie, co pozwala na ograniczenie dolegliwości bólowych.

Zobacz też: Opuchlizna od zęba – jakie są przyczyny?

Afty w jamie ustnej – przyczyny powstawania aft

Dentyści szacują, że jeden na pięciu dorosłych cierpi z powodu aft w jamie ustnej. Przyczyna powstawania tych bolesnych owrzodzeń nie jest znana. Afta może pojawić się na śluzówce jamy ustnej, dziąseł i na wargach. Drobne, białe afty pojawiają się często w momentach osłabienia odporności, po okresach stresu i – u kobiet – w czasie miesiączki. Ukrytą przyczyną może być wirus lub reakcja alergiczna. Podsumowując, afty w jamie ustnej mogą być powodowane przez wiele czynników, takich jak:

• przypadkowe przygryzienie policzka,
• uszkodzenie śluzówki szczoteczką do zębów (ześlizgnięcie się szczoteczki podczas mycia zębów),
• uszkodzenie śluzówki o ostre krawędzie zębów,
• uszkodzenie przez protezę lub aparat ortodontyczny,
• niewystarczająca higiena jamy ustnej,
• poparzenia spowodowane jedzeniem gorących pokarmów,
• infekcja kandydozą (grzybica jamy ustnej),
• infekcja wirusem opryszczki,
• reakcja na leki,
• choroby autoimmunologiczne (np. liszaj płaski),
• sytuacje stresowe.

To też może Cię zainteresować: Ból podniebienia – przyczyny, objawy, leczenie

Afty w jamie ustnej – rodzaje aft

Leczenie aft jamy ustnej zależne jest od rodzaju owrzodzeń, z jakimi mamy do czynienia. Nawracające afty występują zasadniczo w trzech postaciach klinicznych.

Afty małe – afty Mikulicza

Typem pierwszym są afty małe, określane jako afty Mikulicza. Zmiany przybierają postać niewielkich owalnych nadżerek (ich średnica zazwyczaj nie przekracza 4 milimetrów) wyraźnie odgraniczających się od zdrowej śluzówki. Typowe jest występowanie stanu zapalnego w postaci czerwonej obwódki wokół chorobowo zmienionego miejsca. Pojawiają się po wewnętrznej stronie policzków, u podstawy języka czy na wargach. Afty małe goją się przez około 10 dni, nie pozostawiając blizn.

Czytaj również: Spuchnięte dziąsła – przyczyny i leczenie

Afty duże – afty Suttona

Drugi rodzaj aft przewlekłych to afty Suttona, czyli afty duże. W medycznej terminologii funkcjonują także jako nawracające okołogruczołowe martwicze zapalenie błony śluzowej. Są to owalne lub okrągłe nadżerki o średnicy sięgającej nawet 3 centymetrów z uwypukloną zapalna obwódką. Mogą występować na całej powierzchni jamy ustnej, jednak najczęściej lokują się na podniebieniu miękkim oraz na śluzówce policzków. Proces gojenia jest długotrwały zazwyczaj związany z bliznowaceniem zmian.

Przewlekłe afty w jamie ustnej mogą być także zmianami opryszczkopodobnymi. W początkowym stadium na śluzówce widoczne są liczne, osiągające niewielkich rozmiarów pęcherzyki, które z czasem przeistaczają się w nadżerki. Zmiany mogą się zlewać, tworząc dużą aftę o postrzępionych brzegach.

Przeczytaj też: Spuchnięte usta – jakie są przyczyny obrzęku warg?

Afty w jamie ustnej – objawy

Afty w jamie ustnej:

• mają formę okrągłej rany na błonie śluzowej jamy ustnej;
• mogą powodować niewielką opuchliznę w jamie ustnej;
• wywołują dyskomfort i wrażliwość na ból i dotyk (np. językiem);
• powodują trudności w przeżuwaniu, myciu zębów z powodu wrażliwości na ból;
• ulegają podrażnieniu przez gorące, słone, pikantne lub kwaśne potrawy.

Zarówno przebiegające łagodnie afty w buzi dziecka, jak i nawracające afty u dorosłych mogą być leczone preparatami dostępnymi bez recepty.

Leczenie aft u dzieci i dorosłych

W większości przypadków afty w jamie ustnej są niegroźne i znikają w ciągu kilku dni. Inne rodzaje owrzodzeń (np. powodowane przez wirus HPV) wymagają leczenia. Nie jest możliwe przyspieszenie gojenia się wrzodów, ale symptomy mogą być złagodzone, a ryzyko powikłań zmniejszone. Domowym sposobem na afty są preparaty, które izolują afty, tworzą wokół owrzodzeń płaszcz ochronny, przez co likwidują ból i przyspieszają gojenie aft. Nieleczone afty mogą powodować infekcję bakteryjną czy ropni zębowych.

Sposoby leczenia aft w jamie ustnej obejmują:

• unikanie ostrych i kwaśnych potraw do momentu zagojenia się zmian,
• picie dużej ilości płynów,
• szczególną dbałość o higienę jamy ustnej,
• przyjmowanie leków przeciwbólowych, takich jak np. paracetamol,
• aplikowanie na powierzchnię owrzodzeń żeli antybakteryjnych i izolujących afty (np. Dezaftan med),
• stosowanie leczniczego płynu do jamy ustnej,
• leczenie aft lekami przeciwzapalnymi,
• leczenie lekami przeciwwirusowymi owrzodzeń jamy ustnej spowodowanych wirusem HPV,
• leczenie kandydozy lekami przeciwgrzybiczymi.

To, jak długo goją się afty w jamie ustnej, zależne jest od ich rodzaju. Afty małe goją się około 10 dni, proces gojenia aft dużych może trwać nawet 40 dni. Dzięki dostępnym w aptekach preparatom można jednak skrócić ten czas. Środki na afty występują w postaci żelów, sprayów czy maści. Działają także przeciwbólowo i ochronnie.

Afty – jak im zapobiegać?

By zapobiegać wystąpieniu bolesnych aft w jamie ustnej, zaleca się:

• delikatne i ostrożne mycie zębów;
• regularne mycie zębów, przynajmniej dwa razy dziennie;
• regularne czyszczenie zębów nicią dentystyczną;
• regularne wizyty u dentysty.

W przypadku aft, które trudno się goją lub są oporne na leczenie, należy w czasie wizyty u lekarza wykluczyć choroby, takie jak: cukrzyca typu 1, opryszczka jamy ustnej.