Jaglica (trachoma) – przyczyny, objawy, przebieg, leczenie

Jaglica – co to za choroba?

Jaglica (znana również jako egipskie zapalenie spojówek lub trachoma) to bakteryjna infekcja oczu wywołana przez Chlamydia trachomatis . Jest to choroba zakaźna, rozprzestrzeniająca się przez kontakt z okolicą oczu, nosa i plwociną osób chorych. Do przeniesienia zarazków może też dojść za pośrednictwem przedmiotów, takich jak chusteczka czy ręcznik. Pierwsze objawy to podrażnienie i swędzenie oczu, do których następnie dołączają opuchnięte powieki i ropna wydzielina.

Nieleczona jaglica może prowadzić do ślepoty – to najczęstsza przyczyna ślepoty, której można było zapobiec na świecie (Światowa Organizacja Zdrowia ocenia, że na całym świecie niemal 2 miliony ludzi straciło wzrok z powodu jaglicy). Dlatego WHO postawiło sobie za cel eradykację jaglicy na świecie do 2020 roku. Najbardziej rozpowszechniona jest w krajach Azji, Afryki, Ameryki Południowej i Bliskiego Wschodu. Szybkie rozpoznanie i leczenie zmniejsza ryzyko powikłań. Chlamydiowe zapalenie spojówek to pojęcie szersze, obejmujące jaglicę i wtrętowe zapalenie spojówek.

Trachoma – jakie są przyczyny jaglicy?

Jaglicę wywołuje Chlamydia trachomatis – nieco inna odmiana tej bakterii, niż ta odpowiedzialna za infekcję układu moczowo-płciowego. Zarażenie jaglicą może nastąpić poprzez kontakt z wydzieliną z oczu lub nosa zainfekowanej osoby. Bakterie mogą się też znajdować na powierzchni dłoni lub przedmiotów chorego, takich jak ręczniki czy chusteczki. Przenoszą je również owady, najczęściej muchy. Jaglica w Polsce nie występuje już od 50 lat – jednak ze względu na coraz częstsze podróże Polaków i coraz bardziej egzotyczne destynacje, może zostać przeniesiona z innego kraju.

Czynniki ryzyka egipskiego zapalenia oczu, które sprzyjają infekcji, to między innymi:

• duża liczba domowników – ułatwia to transmisję bakterii pomiędzy zakażoną osobą a zdrowymi;
• wiek – najczęściej chorują dzieci pomiędzy 4. i 6. rokiem życia;
• płeć – bardziej podatne na infekcję są kobiety;
• złe warunki sanitarne – nieprzestrzeganie zasad higieny, takich jak mycie dłoni sprzyja przenoszeniu bakterii.

Nie istnieje szczepionka, która mogłaby chronić przed infekcją chlamydiami. Z tego wynika, że profilaktyka jaglicy to właściwa higiena, przede wszystkim przemywanie twarzy i dłoni. Należy przebadać pod kątem jaglicy wszystkie osoby, które mają częsty kontakt z chorym.

Sprawdź, jak przeprowadzić test na chlamydię.

Jaglica – objawy – jak wyglądają grudki jagliczne?

Objawy jaglicy zazwyczaj dotyczą obu oczu i obejmują:

• miernie nasilone swędzenie i podrażnienie oczu oraz powiek,
• śluzowo-surowiczą lub ropną wydzielinę z oczu,
• opuchliznę powiek,
• światłowstręt,
• ból oczu.

Grudki jagliczne (jagła) to charakterystyczny objaw, od którego choroba bierze swą nazwę. Pojawiają się głównie na spojówce pokrywającej górną powiekę. Ich liczba stopniowo się zwiększa, stają się żółte i galaretowate.

Objawy jaglicy w większym stopniu dotykają powieki górnej. Uszkodzeniu mogą też ulec gruczoły łzowe. Ponieważ łzy pełnią ważną rolę w ochronie i odżywianiu rogówki – jednej z warstw oka, przyspiesza to proces jej uszkodzenia i pogorszenie wzroku.

Pojawienie się takich objawów niekoniecznie musi być związane z jaglicą, może być to infekcja spowodowana inną bakterią. Zawsze powinny jednak skłonić do wizyty u lekarza, najczęściej będzie to lekarz medycyny rodzinnej, który w razie potrzeby skieruje do okulisty.

Jak przebiega jaglica?

Przebieg jaglicy jest przewlekły i powoduje często nawracający stan zapalny. Z czasem prowadzi to do powikłań, takich jak:

• bliznowacenie wewnętrznych powierzchni powiek – powtarzające się infekcje prowadzą do powstania blizn na wewnętrznej powierzchni powiek;
• deformacja powiek, jak ich podwinięcie (entropion) – zbliznowaciała powierzchnia powiek ulega przykurczeniu i wywija się w stronę powierzchni gałki ocznej;
• nieprawidłowości rzęs, w tym ich przemieszczenie – rzęsy wyrastają w kierunku oka, przyczyniając się do owrzodzenia rogówki;
• zaburzenia przejrzystości rogówki – rogówka mętnieje (najmocniej w okolicy górnej powieki), do czego przyczynia się nawracające zapalenie rogówki i mechaniczne drażnienie przez nieprawidłowo skierowanie rzęsy.

To wszystko prowadzi na przestrzeni lat do najpoważniejszego powikłania jaglicy, jakim jest najpierw pogorszenie, a następnie nawet utrata wzroku.

Dowiedz się, jakie są przyczyny bólu oczu.

Na czym polega leczenie chlamydiowego zapalenia spojówek?

Metoda leczenia jaglicy zależy od stopnia zaawansowania zmian w oku. Na wczesnym etapie wystarczające jest zastosowanie antybiotyku – najczęściej z grupy tetracyklin w formie maści lub azytromycyny, której tabletkę wystarczy zażyć jednorazowo. Jaglica ma skłonność do nawracania, pomimo zastosowanego leczenia. Dlatego ponowne pojawienie się jakichkolwiek objawów w obrębie oczu powinno skłonić do kontaktu z lekarzem.

Jeśli doszło do powikłań, istnieje szansa na ich wyleczenie metodami chirurgicznymi. Podwiniętą powiekę nacina się, a następnie odwraca jej brzeg z dala od oka. Dzięki temu jego powierzchnia nie jest już drażniona, co może powstrzymać dalszą utratę wzroku. To samo ma na celu powtarzalne usuwanie rzęs.

Jeśli doszło już do zmętnienia rogówki, możliwe jest jej przeszczepienie. Jest to najczęściej wykonywana procedura transplantologiczna na świecie. Okrągłym nożem (trepanem) pobiera się fragment rogówki w kształcie krążka. Następnie przenosi się go na odpowiednio przygotowaną powierzchnię oka biorcy i przyszywa szwami nylonowymi, tak cienkimi, że trudnymi do zobaczenia bez powiększenia. Okres gojenia i rekonwalescencji sięga od 3 do 9 miesięcy, w tym czasie stopniowo poprawia się wzrok osoby, której przeszczepiono rogówkę. Niestety, w jaglicy skuteczność takiego zabiegu bywa ograniczona.

O jaglicy opowiada dr n. med. Monika Kujawa-Hadryś