Atenolol – działanie, ulotka, cena, dawkowanie

Atenolol – co to za lek?

Atenolol to lek antyarytmiczny, jeden z przedstawicieli całej grupy kardioselektywnych beta-blokerów (lub inaczej leków beta-adrenolitycznych). Związki te blokują receptory adrenergiczne w całym organizmie (nieselektywne) lub tylko w obrębie serca (kardioselektywne) i są dobierane w zależności od jednostki chorobowej, współtowarzyszących chorób czy indywidualnych preferencji pacjenta.

Pierwszym zastosowanym beta-blokerem był propranolol w latach 60. XX wieku. Od tego czasu odkryto kilkadziesiąt innych leków o działaniu hamującym receptor beta-adrenergiczny, które dla ujednolicenia nazewnictwa całej grupy mają w swojej nazwie końcówkę -lol (propranolol, atenolol, metoprolol, bisoprolol). Działanie atenololu skutkuje zwolnieniem bicia serca oraz siły jego skurczu, a także obniżeniem ciśnienia tętniczego.

Działanie atenololu

Atenolol jest lekiem o działaniu hamującym receptor beta-adrenergiczny. Są to miejsca zlokalizowane w błonach komórkowych wielu różnych narządów i tkanek (m.in. serca, nerek, mięśni gładkich oskrzeli, naczyń krwionośnych, przewodu pokarmowego). Po aktywacji receptorów przez odpowiednie neuroprzekaźniki (w tym przypadku przez adrenalinę i noradrenalinę) wywierają one konkretny efekt w obrębie tych tkanek, w których są zlokalizowane. Na przykład pobudzenie receptorów beta-adrenergicznych w sercu powoduje między innymi przyspieszenie jego bicia, a w naczyniach krwionośnych powoduje ich skurcz i zwiększenie ciśnienia krwi. Zablokowanie tych receptorów przez beta-blokery powoduje, że adrenalina czy noradrenalina nie może się z nimi połączyć, a co za tym idzie – nie wywiera ona żadnego efektu biologicznego na organizm. Stąd wzięła się nazwa całej grupy leków – z powodu blokowania receptorów beta.

Atenolol – zastosowanie i dawkowanie

Jak już wspomniano wcześniej, atenolol należy do leków kardioselektywnych, co oznacza, że wpływa on głównie na receptory beta znajdujące się w sercu. Jednakże w niewielkim stopniu działa on również na pozostałe beta receptory zlokalizowane na obwodzie, a działanie to jest tym silniejsze, im większa dawka zostanie użyta. Dzięki takiej selektywności atenolol zmniejsza ryzyko wystąpienia działań niepożądanych związanym z zablokowaniem innych receptorów beta, na przykład zwężenia dróg oddechowych. Dlatego też zastosowaniem atenololu jest przede wszystkim:

• nadciśnienie tętnicze – zarówno w monoterapii, jak i w leczeniu skojarzonym z innym lekiem,
• dławica piersiowa,
• zawał serca, szczególnie w jego ostrej fazie,
• zaburzenia rytmu serca przebiegające z częstoskurczem.

Dodatkowym wskazaniem atenololu jest zapobieganie napadom migreny, aczkolwiek nie jest ono oficjalnie zarejestrowane w Polsce, dlatego w tym przypadku używa się tego poza wskazaniami.

Jak przyjmować atenolol? Dawkowanie zaczyna się zazwyczaj od 50 mg podawanych raz dziennie, co można następnie zwiększyć do 100 mg na dobę. Efekt terapeutyczny nie będzie widoczny od razu po rozpoczęciu leczenia, a tak naprawdę dopiero po 7 do 14 dni od startu kuracji. Przed pierwszym użyciem warto przestudiować ulotkę atenololu. Ważną informacją dla chorych na dławicę piersiową jest, aby nie odstawiać nagle leku, a stopniowo zmniejszać jego dawkę, gdyż w innym przypadku nasilą się bóle dławicowe, a nawet może dojść do niedokrwienia mięśnia sercowego.

Atenolol – przeciwwskazania i skutki uboczne

Nieliczne działania uboczne spowodowały, że opinia atenololu wśród lekarzy i farmaceutów jest pozytywna. Do najpoważniejszych dolegliwości zaliczyć można zaburzenia żołądkowo-jelitowe (bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki), a także poczucie zmęczenia, rzadkoskurcz, ochłodzenie stóp i dłoni czy zaburzenia snu.

Również mała liczba przeciwwskazań atenololu przemawia na jego korzyść. Standardowo trzeba się wystrzegać preparatu, jeśli pacjent jest uczulony na jakiekolwiek składniki leku lub gdy ma:

• niewyrównaną niewydolność serca,
• zespół chorego węzła zatokowego,
• kwasicę metaboliczną,
• niedociśnienie tętnicze,
• ciężkie zaburzenia krążenia obwodowego tętniczego.

Czy można stosować atenolol w ciąży? Niestety lek ten przenika zarówno przez łożysko, jak i do mleka matki. Z tego powodu może zmniejszyć przepływ krwi przez łożysko, co w konsekwencji może doprowadzić nawet do przedwczesnego porodu. Jednak ostateczna decyzja powinna należeć zawsze do lekarza prowadzącego, który szacuje ryzyko do ewentualnie uzyskanych korzyści.

Atenolol – preparaty

Jakie dawki atenololu można kupić? Aktualnie nie ma żadnych zamienników atenololu, poza tabletkami firmy Sanofi. Występują one pod nazwą Atenolol Sanofi w dwóch dawkach – 25 mg po 60 tabletek oraz 50 mg po 30 tabletek. Obydwie wersje atenololu mają refundację i można je kupić w aptece z odpłatnością ryczałtową. Refundacja przysługuje we wszystkich zarejestrowanych wskazaniach, które możemy przeczytać w ChPL atenololu (Charakterystyka Produktu Leczniczego). Cena atenololu wynosi około 3,50 zł za wersję refundowaną, a w przypadku recepty pełnopłatnej wynosi ona około 7,50 zł. Nie jest dostępny atenolol bez recepty – zawsze lekarz prowadzący musi podjąć decyzję o terapii tym lekiem.