Dwutlenek siarki – właściwości
Dwutlenek siarki to prosty związek nieorganiczny o wzorze SO2 . Występuje także pod nazwami: ditlenek siarki oraz tlenek siarki (IV). Pozyskuje się go w procesie spalania siarki lub siarkowodoru w tlenie, a także w reakcji prażenia siarczku żelaza i siarczków innych metali. Jest produktem ubocznym spalania węgla kamiennego – szkodliwym dla środowiska. Dwutlenek siarki jest bezbarwnym gazem.
Działanie dwutlenku siarki jest drażniące dla błon śluzowych oraz skóry przy bezpośrednim kontakcie i wdychaniu. Przy dużych stężeniach działa żrąco i powoduje oparzenia. Zapach SO2 jest bardzo charakterystyczny, ostry i duszący. Jego długotrwałe wdychanie jest toksyczne, może prowadzić nawet do śmierci. Rozpuszczalność dwutlenku siarki w wodzie jest bardzo dobra. SO2 jest bezwodnikiem kwasu siarkowego (IV), co oznacza, że w reakcji z wodą tworzy kwas.
Zastosowanie dwutlenku siarki
Dwutlenek siarki jest stosowany w różnych gałęziach przemysłu. W produkcji chemicznej używa się go jako prekursora kwasu siarkowego (IV) i kwasu siarkowego (VI). Uczestniczy też w innych syntezach chemicznych. Działanie dwutlenku siarki jako substancji redukującej pozwala na jego wykorzystywanie do wybielania papieru i tkanin. Jest niezbyt silnym środkiem bielącym. Dwutlenek siarki można łatwo skroplić. Posiada wysokie ciepło parowania, dzięki czemu ma właściwości chłodzące. Był dawniej używany w domowych lodówkach jako medium chłodzące.
Bakteriobójcze działanie dwutlenku siarki sprawia, że jest on wykorzystywany do dezynfekcji, np. drewnianych beczek, w których przechowywano kiszoną kapustę. Jako substancja konserwująca dwutlenek siarki jest stosowany w produkcji żywności. Oprócz samego SO2 w przemyśle spożywczym używa się siarczynów będących pochodnymi tego tlenku. Mają one takie same właściwości konserwujące.
Dwutlenek siarki w żywności – konserwant E220
Siarka w pożywieniu jest obecna w postaci różnych związków. Dwutlenek siarki i siarczyny w żywności mogą występować naturalnie lub być dodawane do produktu.
Konserwant dwutlenek siarki ma działanie przeciwdrobnoustrojowe. Zapobiega psuciu się żywności, a także jej ciemnieniu i brązowieniu. Oznaczany jest symbolem E220. Znajdziemy go w jedzeniu o kwaśnym pH, gdyż tylko w takich warunkach wykazuje swoje działanie.
Najbardziej znanym produktem, do którego dodaje się siarczyny jest wino. Siarczyny w winie chronią przed dziką fermentacją, namnażaniem się pleśni i innych niepożądanych drobnoustrojów. Ponadto w białym winie stanowią środek bielący, utrzymujący pożądany kolor wina. W białych winach jest więcej siarczynów niż w czerwonym.
Dwutlenek siarki w suszonych owocach chroni je przez brązowieniem i zepsuciem. Można go znaleźć także w niektórych przetworach warzywnych. Dwutlenek siarki w przyprawach, w rodzynkach, a nawet w chlebie może być dodatkiem konserwującym E220. Im jaśniejsza barwa produktu, tym więcej może być w nim dwutlenku siarki.
E220 w jedzeniu – w czym jest dwutlenek siarki?
Związków siarki nie można używać do konserwowania produktów świeżych, a tylko przetworów. Obecnie nie można spryskiwać nimi warzyw i owoców. Jeśli w pożywieniu użyto więcej dwutlenku siarki niż 10 mg/kg produktu, musi on się pojawić w liście składników. W jakim pożywieniu jest siarka (SO2, siarczyny)? Produkty, które zawierają siarczyny, to:
- mrożone ziemniaki, przetworzone ziemniaki,
- białe warzywa suszone, grzyby suszone,
- pulpa chrzanu,
- suszony imbir,
- sok cytrynowy i z limonek,
- suszone owoce: jabłka, gruszki, banany, kokos, morele, brzoskwinie, winogrona, śliwki, figi,
- przetwory warzywne.
Świadomość występowania dwutlenku siarki w winie jest dość powszechna. Siarczyny występują dodatkowo w cydrze i alkoholowych napojach owocowych.
Dwutlenek siarki E220 – wpływ na organizm człowieka
Poziom ADI, czyli dopuszczalnego dziennego spożycia dla dwutlenku siarki w jedzeniu wynosi 0,7 mg/kg masy ciała dziennie. Skutki uboczne dwutlenku siarki spożytego w nadmiernej ilości mogą być zauważalne.
Nadmiar siarki w organizmie w formie tego związku przyczynia się do obniżenia wchłaniania witaminy B1. Szkodliwość dwutlenku siarki jest związana z jego działaniem alergicznym. Szacuje się, że 0,05 proc. populacji jest nadwrażliwe na tę substancję. U 5–10 proc. astmatyków kontakt z dwutlenkiem siarki może powodować nasilenie problemów z oddychaniem. W Stanach Zjednoczonych odnotowano kilka przypadków śmierci w wyniku wstrząsu anafilaktycznego po spożyciu warzyw i owoców pryskanych dwutlenkiem siarki. SO2 może uczulać, dlatego należy uważać na dwutlenek siarki w ciąży.
