Chrzan – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania

Właściwości chrzanu

Chrzan pospolity to roślina z rodziny kapustowatych. W Polsce określany jest również jako chrzan zwyczajny, warzęcha oraz warzucha lekarska.

Czy chrzan jest zdrowy? Posiada nie tylko cenne walory smakowe, ale także niezwykle ważne właściwości lecznicze. Należy do produktów niskokalorycznych (81 kcal w 100 g produktu), ma niski indeks glikemiczny i jest bogactwem witamin, składników mineralnych oraz innych cennych dla zdrowia związków. Zawiera witaminę C, witaminy z grupy B, witaminę E, beta-karoten, wapń, magnez, żelazo, fosfor, potas, siarkę, sód, chlor, jod, cynk, mangan, a także glukozynolany, glikozydy, flawonoidy, olejki eteryczne, cukry, enzymy i błonnik.

Stan naszego zdrowia wspomagają przede wszystkim glukozynolany zawarte w chrzanie, a wśród nich synigryna. To ona odpowiada za ostry smak chrzanu i z niej powstaje izotiocyjanian allilu – substancja o działaniu antybiotycznym. To za sprawą tego związku chrzan uznawany jest za naturalny antybiotyk. Wśród właściwości zdrowotnych chrzanu można wymienić także działanie:

• grzybobójcze,
• bakteriobójcze,
• antywirusowe,
• przeciwpasożytnicze,
• wykrztuśne,
• przeciwbólowe,
• rozgrzewające.

Zobacz też: Niskie ciśnienie krwi – przyczyny, objawy, leczenie

Na co jest dobry chrzan? Wzmacnia odporność organizmu, łagodzi objawy infekcji, pomaga przy leczeniu zapalenia płuc i oskrzeli, a także w oczyszczaniu górnych dróg oddechowych – korzystnie działa na zatoki i wspomaga ich leczenie. Działa też moczopędnie, co w połączeniu z działaniem antyseptycznym doskonale sprawdzi się w leczeniu chrzanem infekcji układu moczowego. Synigryna zawarta w chrzanie pomaga również neutralizować wolne rodniki i tym samym stanowi ważny element w profilaktyce chorób nowotworowych. Ze względu na właściwości rozgrzewające i przeciwbólowe pomaga też ukoić bóle reumatyczne, stawów oraz kręgosłupa.

Wiele źródeł poleca chrzan na odchudzanie, podając informacje o tym, że usprawnia on funkcjonowanie układu pokarmowego, korzystnie działa na trawienie i przyspiesza przemianę materii. Można doszukać się jednak prac, w których ta teoria zostaje podważona. Gregersen i wsp. w swoich badaniach nie zaobserwowali żadnych istotnych statystycznie zmian u osób spożywających chrzan w porównaniu z grupą kontrolną, u której w diecie chrzanu nie było. Dodatek chrzanu do potraw nie wpływał na termogenezę, apetyt oraz bilans energetyczny. Zaobserwowano jedynie obniżenie tętna oraz wzrost ciśnienia rozkurczowego krwi.

Co działa jak naturalny antybiotyk?

Zastosowanie chrzanu

Chrzan ze względu na cenne walory odżywcze i smakowe jest składnikiem często stosowanym w kuchni. Wykorzystywany jest głównie jako przyprawa. Jest doskonałym dodatkiem do mięs, ryb, sałatek, sosów i zup. Wchodzi w skład niektórych rodzajów musztard, majonezów i kremów. W polskiej kuchni najbardziej znany jest w połączeniu z burakami – w postaci ćwikły.

Ze względu na bakteriostatyczne i bakteriobójcze właściwości chrzanu stosowany jest on do przedłużania okresu trwałości przygotowywanych przetworów – do kiszenia i konserwowania żywności, przede wszystkim ogórków. Spełnia więc rolę konserwującą.

W celach konsumpcyjnych mają również zastosowanie liście chrzanu. Można je wykorzystać do przygotowania marynat, jako dodatek do kiszenia, a także do pieczenia chleba.

Właściwości chrzanu znajdują swoje zastosowanie także w kosmetyce. Chrzan działa na skórę oczyszczająco i odkażająco, usuwa przebarwienia i piegi, więc może być stosowany do przemywania twarzy oraz w formie okładów z liści chrzanu.

Chrzan może być również stosowany do poprawy zdrowia. W tym celu często poleca się sporządzenie syropu oraz nalewki z chrzanu.

Do przygotowania syropu potrzebne jest około 200 g świeżego korzenia chrzanu, około 250 ml chłodnej wody, 200 g miodu oraz sok z cytryny. Do utartego chrzanu należy dodać przegotowaną, ostudzoną wodę, następnie wymieszać i pozostawić na około godzinę w temperaturze pokojowej. Chrzan należy odcedzić i do pozostałego soku dodać miód i sok z cytryny. Całość dokładnie wymieszać. W takiej postaci poleca się chrzan na przeziębienie, grypę, stany zapalne górnych dróg oddechowych. Syrop z chrzanu łagodzi także kaszel.

Do sporządzenia nalewki z chrzanu potrzebne jest około 100 g świeżego korzenia chrzanu oraz około 250 ml czystej wódki. Można sporządzić również nalewkę z chrzanu na spirytusie. Korzeń należy utrzeć i przełożyć do słoika lub szklanej butelki, a następnie zalać alkoholem i odstawić na tydzień. Po upływie tego czasu tarty chrzan należy odcedzić i gotową nalewkę przechowywać w szczelnie zamkniętym, szklanym naczyniu. Tak przygotowaną nalewkę poleca się wcierać w chore, bolące miejsca – przy korzonkach, rwie kulszowej, bólach reumatycznych.

Poznaj domowe sposoby na przeziębienie.

Chrzan w ciąży

Nie ma rzetelnych informacji na temat przeciwwskazania do spożycia chrzanu w ciąży. Należy jednak zachować umiar w jego spożyciu i nie stosować go w ilościach większych niż do celów kulinarnych, ponieważ każdy pokarm spożywany w nadmiarze może wywołać skutki uboczne, które dla tej grupy mogą być szczególnie niebezpieczne.

Chrzan – przeciwwskazania

Ze względu na silne oddziaływanie chrzanu na organizm nie zaleca się spożywania go w dużych ilościach. Bardzo duże dawki mogą wywoływać wymioty, biegunki oraz silne pocenie się. Chrzan stosowany zewnętrznie, bezpośrednio na skórę może mieć działanie podrażniające i wywoływać przekrwienia, a nawet pęcherze. Ze stosowaniem chrzanu na skórę należy więc uważać, przede wszystkim w przypadku delikatnej, wrażliwej cery, skłonnej do podrażnień oraz chorób skórnych. Roślina ta może wywołać również podrażnienie błon śluzowych i oczu.

Chrzan jest produktem przeciwwskazanym dla osób z chorobami nerek i układu pokarmowego, a szczególnie z niewydolnością wątroby, chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, nieżytem żołądka, refluksem żołądkowo-przełykowym oraz dyspepsjami czynnościowymi żołądka, gdyż może doprowadzić do zaostrzenia objawów i pogorszenia stanu chorego.