Marchew – rodzaje, właściwości odżywcze, zastosowanie

Marchew – bogactwo beta-karotenu

Marchew jest jednym z najlepszych źródeł beta-karotenu. Beta-karoten często można spotkać pod nazwą prowitaminy A, czyli związku, z którego w wyniku przemian biochemicznych powstaje w organizmie aktywna forma witaminy A.

Obecność beta-karotenu działa przeciwzapalnie, wzmacnia układ odpornościowy, zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego oraz chroni przed rozwojem chorób neurodegeneracyjnych – głównie ze względu na to, iż jest to silny antyoksydant.

Beta-karoten chroni również przed rozwojem nowotworów, szczególnie nowotworu jamy ustnej, pęcherza moczowego, krtani, przełyku i żołądka.

Marchew i beta-karoten – właściwości zdrowotne

Jedzenie marchwi jest polecane w wielu przypadkach zarówno dorosłym, jak i małym dzieciom. Zawarte w niej składniki odżywcze mają zastosowanie nie tylko wewnętrzne, lecz mogą być wykorzystane również do pielęgnacji skóry. Kiedy zatem warto włączyć marchew do diety? Jakie są właściwości i wartości odżywcze marchwi?

Marchew na zdrowe oczy

Okazuje się, że spożywanie marchewki poprawia kondycję narządu wzroku. Dzieje się to za sprawą obecnego w marchwi beta-karotenu – karotenoidu, z którego powstaje witamina A. Witamina ta jest składnikiem rodopsyny, związku, który jest obecny w pręcikach oka i umożliwia widzenie w porze zmierzchu.

Osoby z niedoborem witaminy A często mają zdiagnozowaną tzw. ślepotę zmierzchową, a także skarżą się na problemy z suchością gałki ocznej.

Marchew na układ pokarmowy

Marchew jest bogatym źródłem karotenoidów, które wspierają pracę układu odpornościowego. Ich regularne spożycie zwiększa liczbę białych krwinek, których organizm ludzki potrzebuje do neutralizacji patogenów przenikających do naszego wnętrza.

Co ważne, karotenoidy aktywują komórki NK (natural-killer), będące istotnym elementem układu odpornościowego. Komórki te mają za zadanie wychwytywać i niszczyć m.in. bakterie, wirusy, a nawet komórki nowotworowe.

Marchew dla dzieci

Marchew jest warzywem, które często jako pierwsze jest wprowadzane do diety niemowlaka. Marchew gotowana jest lekkostrawna i bogata w wartościowe składniki odżywcze.

Dodatkowo zawiera pektyny, które w przypadku dzieci działają łagodząco na delikatną błonę śluzową jelita. Z tego też względu marchew jest również polecana w zaburzeniach trawienia.

Marchew na skórę

Marchew wykazuje również pozytywny wpływ na skórę. Tutaj również dużą rolę odgrywa obecny w marchewce beta-karoten, który m.in. poprawia koloryt skóry oraz działa antyoksydacyjnie, dzięki czemu skóra utrzymuje młodzieńczy wygląd. Beta-karoten dodatkowo wspiera leczenie trądziku.

Co ważne, niedobory witaminy A, która powstaje z beta-karotenu, objawiają się m.in. przesuszoną skórą z tendencją do zmarszczek, łamliwymi paznokciami oraz szybszym siwieniem włosów.

Marchew w kosmetyce

Składniki zawarte w marchewce są często wykorzystywane do produkcji kosmetyków. Są one obecne m.in. w kremach nawilżających i zmiękczających. Preparaty z marchwi mają właściwości przeciwzmarszczkowe i niwelujące przebarwienia skóry.

Marchew — wartości odżywcze

Wartości odżywcze w 100 gramach marchwi w postaci surowej:

• 33 kcal,
• 1 g białka,
• 0,2 g tłuszczu,
• 5 g węglowodanów,

• 3,6 g błonnika.

Jakie witaminy ma marchew?

Warzywo to zawiera korzystne dla zdrowia witaminy i składniki mineralne. Znajdują się w niej: witamina A, witamina E, witamina C, witamina K, witaminy z grupy B: B1, B2, B3, B6, B9 (kwas foliowy), wapń, magnez, fosfor, potas, sód.

Marchew dodatkowo jest bogata w antyoksydanty, fitoskładniki i flawonoidy, takie jak: kumaryna, kwas ferulowy, kwercytyna, rutyna oraz różne rodzaje karotenoidów – beta-karoten, luteina czy likopen.

Co daje codzienne jedzenie marchewki i ile można jej zjeść w ciągu dnia?

Swego czasu bardzo popularne było codzienne picie soku z marchwi w celu poprawy kolorytu skóry. Obecny w niej beta-karoten osadza się w komórkach naskórka, nadając skórze delikatny brązowy kolor. Po zaprzestaniu regularnego jedzenia marchwi lub picia soku z marchwi skóra odzyska swój naturalny kolor.

Marchew surową, jak i gotowaną można spożywać codziennie. Dzięki temu organizm otrzyma karotenoidy, błonnik pokarmowy oraz dużą dawkę antyoksydantów.

Jeżeli w naszej diecie są obecne spore ilości marchewki, należy pamiętać, aby nie stosować jednocześnie suplementów z witaminą A lub beta-karotenem. Jak się okazuje, zbyt duże ilości witaminy A są toksyczne dla organizmu, mogą doprowadzić do powiększenia wątroby oraz osłabienia pracy tego narządu.

Zbyt duża ilość witaminy A w organizmie ma również działanie teratogenne — może prowadzić do wad u rozwijającego się płodu, a nawet spowodować jego obumarcie.

Czy surowa marchewka jest zdrowa?

Surowa marchewka zawiera mnóstwo witamin i składników mineralnych, ma niski indeks glikemiczny oraz wpływa korzystnie na pracę organizmu. Pokrojona w słupki sprawdza się jako przekąska lub dodatek do innych posiłków.

Co ciekawe, marchewka jak bardzo łatwa do wyhodowania, dlatego jej uprawa z powodzeniem sprawdzi się w przydomowych ogródkach. Marchew hodowana samodzielnie jest o wiele zdrowsza, ponieważ nie stosuje się tu nawozów mineralnych, które w zbyt dużych ilościach mogą wywoływać niebezpieczne zatrucia oraz alergie.

Marchew gotowana – czy każdy może ją jeść?

Marchewka poddawana obróbce termicznej zwiększa swój indeks glikemiczny. Jednakże nie powinny się jej obawiać osoby z cukrzycą lub insulinoopornością, gdyż wzrasta on niewiele. Indeks glikemiczny marchewki ugotowanej w całości wynosi 33, natomiast ugotowanej i pokrojonej w kostki 49.

Dla porównania, w innych warzywach gotowanych indeks glikemiczny jest znacznie większy, przykładowo dla gotowanych ziemniaków wynosi 95, a kukurydzy konserwowej 55.

Marchew czerwona, biała czy pomarańczowa – odmiany marchwi

Obecnie na rynku można spotkać się z kilkoma odmianami marchewki. Do najpopularniejszych należą:

• odmiana biała: lunar white,
• odmiana żółta: yellowstone, mirzoi,
• odmiana fioletowa: deep purple,

• odmiana pomarańczowa: ambrosia, amsterdamska, polka.

Marchewka w ciąży – czy może być szkodliwa?

Spożywanie marchewki w trakcie ciąży jest bezpieczne. Należy pamiętać, że przedawkowanie witaminy A ze źródeł pokarmowych jest rzadko spotykane. Jednakże w tym czasie warto zaprzestać suplementacji tej witaminy.

Co można przygotować z marchwi?

W kuchni marchewka ma wiele zastosowań. Można ją wykorzystać do przyrządzenia zarówno dań wytrawnych, jak i na słodko. Przykłady wykorzystania marchwi:

• dżem marchewkowy,
• placki, racuchy, kluski,
• ciasta,
• surówki,
• zupy krem,
• koktajle i soki,
• pasty kanapkowe,

• frytki.

Warzywo to sprawdzi się również jako dodatek do dań mięsnych, rybnych oraz wegetariańskich. Marchewka może być również dodatkiem do sushi, hummusu, a także wielu deserów.