Nicienie – jak objawia się zakażenie, czym się je leczy?

Jak wyglądają nicienie?

Wygląd nicieni zależy przede wszystkim od konkretnego gatunku. Typowo są to niewielkie organizmy, przyjmujące wydłużony kształt. Ich długość sięga średnio od 0,3 mm do około 10 cm, choć znane są również znacznie większe osobniki (długości nawet do kilku metrów).

W ich budowie zewnętrznej wyróżniamy oskórek, a więc ich warstwę ochronną, nabłonek oraz warstwę mięśniową. Co ciekawe, nicienie nie posiadają układu oddechowego, a wymiana gazowa następuje całą powierzchnią ciała takiego organizmu.

Czy nicienie są groźne dla człowieka?

Niektóre gatunki nicieni mogą być pasożytami człowieka. Są to m.in. nicienie jelitowe:

• glista ludzka – nicień ten osiąga nawet 40 cm długości. Do zarażenia dochodzi poprzez połknięcie jaj glisty, typowo na drodze spożycia zanieczyszczonego pokarmu. Po ich spożyciu dochodzi do uwolnienia z nich larw, które dojrzewają, wędrując jednocześnie przez różne układy i narządy organizmu człowieka, m.in. przez wątrobę i płuca, co może doprowadzić do mniej oczywistych objawów choroby ze strony układu oddechowego, takich jak na przykład kaszel. Z płuc larwy dostają się do gardła, gdzie zostają ponownie połknięte i w jelitach stają się osobnikami dorosłymi, zdolnymi do wydalania jaj;

• owsik ludzki – czyli pasożyt wywołujący schorzenie powszechnie występujące u dzieci. Do zakażenia owsikami dochodzi w wyniku przeniesienia larw z rąk do ust. Połknięte jaja w jelicie grubym człowieka dojrzewają i przekształcają się w dorosłe osobniki, a następnie wędrują do okolicy odbytowej, gdzie składają jaja;

• tęgoryjec dwunastnicy – a więc nicień występujący powszechnie w strefie subtropikalnej, znacznie rzadziej w Europie;

• włosień kręty – jest to nicień mogący prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Zakażenie następuje typowo po spożyciu mięsa niewiadomego pochodzenia, na przykład dziczyzny.

Jakie choroby są wywoływane przez nicienie?

Omówione wyżej gatunki nicieni prowadzą do zakażeń i rozwoju chorób pasożytniczych. Poniżej znajdziemy więcej informacji na temat zakażenia glistą ludzką, owsikami ludzkimi oraz włośniem krętym.

Glistnica – objawy zakażenia

Glistnica to choroba wywoływana przez inwazyjne larwy pasożyta glisty ludzkiej. Najczęstsze objawy glistnicy to:

• kaszel, podwyższona temperatura ciała;
• zmiany skórne, w tym pokrzywka, świąd skóry;
• dolegliwości bólowe brzucha, nudności;
• w zaawansowanych przypadkach nawet niedrożność mechaniczna jelit (przy obecności wielu dorosłych osobników w jelitach);
• rzadziej objawy zapalenia dróg żółciowych: żółtaczka, gorączka, ból w prawym podżebrzu.

Owsica – objawy choroby

Bardzo często owsica ma przebieg bezobjawowy. Jeżeli występują objawy, to najczęściej jest to:

• świąd okolicy odbytu, nasilający się w nocy;
• niepokój;
• płaczliwość u dzieci;
• utrata apetytu, czasami spadek masy ciała;
• na skutek drapania mogą pojawić się nadkażenia bakteryjne skóry w okolicy odbytu pod postacią krostek, grudek, rumienia;
• zaburzenia snu.

Włośnica – objawy kliniczne

Zakażenie włośniem krętym może mieć bardzo różny obraz kliniczny – od przebiegu bezobjawowego, do ciężkiego i bardzo ciężkiego. Możemy mieć do czynienia z takimi symptomami jak:

• tak zwany zespół biegunkowy – pojawia się na początku choroby. Biegunce towarzyszy w tym przypadku utrata apetytu, bóle brzucha, a także wymioty. Objawy ze strony przewodu pokarmowego utrzymują się kilka dni i ustępują samoistnie;
• typowy zespół włośnicowy – wówczas pojawia się wysoka gorączka, bóle mięśniowe, uczucie rozbicia, obrzęk wokół oczu, obrzęk twarzy, wybroczyny dospojówkowe i podpaznokciowe, wysypka plamisto-grudkowa;
• objawy zaburzeń elektrolitowych i metabolicznych. Spadek poziomu glukozy we krwi, spadek albumin.

Włośnica – powikłania choroby

Włośnica może wiązać się z wystąpieniem poważnych powikłań, takich jak:

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
• niedowłady lub porażenia;
• psychozy;
• zaburzenia wzroku pod postacią: bólu gałki ocznej, nadwrażliwości na światło, mroczków pojawiających się w polu widzenia;
• zapalenie płuc, obrzęk płuc;
• zapalenie mięśnia sercowego, niewydolność serca;
• przykurcze mięśniowe, osłabienie mięśni;
• zgon pacjenta – najczęściej w przebiegu zapalenia mięśnia sercowego, nasilenia niewydolności serca, ale także na skutek zapalenia mózgu i zatorowości płucnej.

Jak pozbyć się nicieni? Leczenie

Leczenie zarażenia nicieniami zależy od konkretnej jednostki chorobowej. W przypadku glistnicy stosuje się mebendazol i albendazol, a w przypadku kobiet w ciąży i kobiet karmiących – pyrantel. W przypadku albendazolu wystarcza zastosowanie dawki 400 mg substancji jednorazowo (przyjmuje się jedną tabletkę).

W przypadku owsicy leczenie polega na zastosowaniu pyrantelu (jednorazowo). Można zastosować także mebendazol lub albendazol – zależności od zaleceń lekarskich. Należy pamiętać, że jednocześnie z przyjęciem leczenia należy dokładnie posprzątać mieszkanie, wyprać pościel i inne przedmioty codziennego użytku, ze szczególnym uwzględnieniem bielizny i ręczników.

W przypadku włośnicy w leczeniu stosuje się również albendazol (uwaga – jest przeciwwskazany w ciąży), mebendazol lub pyrantel. W cięższych przypadkach w celu opanowania stanu zapalnego stosuje się leki sterydowe oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne. Należy również jednocześnie leczyć powikłania, o ile takie wystąpią oraz uzupełniać niedobory elektrolitowe. Śmiertelność w tej chorobie wynosi mniej niż 1%.

Podsumowując, jeżeli podejrzewamy u siebie zarażenie nicieniami, to należy udać się w pierwszej kolejności do swojego lekarza rodzinnego, który po zebraniu dokładnego wywiadu i zbadaniu pacjenta, zleci odpowiednie badania laboratoryjne w celu zdiagnozowania choroby.