Roztocza – czym są, jak działają na organizm, jak się ich pozbyć, alergia

Czym są roztocza kurzu domowego?

Roztocza kurzu domowego to pajęczaki o mikroskopijnych rozmiarach. Ich ciało mierzy od 0,1 do 0,5 milimetra długości. Roztocza są saprofitami, żywiącymi się martwą materią organiczną, jak np. martwy naskórek.

Wbrew obiegowej opinii roztocza kurzu domowego nie roznoszą chorób. Nie są też w stanie przebić naskórka, więc nie gryzą.

Warto wskazać, że powszechnie używa się nazwy roztocza, choć z punktu widzenia systematyki jest ona błędna i odnosi się do organizmów cudzożywnych. Właściwa nazwa pajęczaków to roztocze kurzu domowego.

Rodzaje roztoczy kurzu domowego

Obecnie znanych jest kilkadziesiąt podgatunków roztoczy kurzu domowego. Do najczęściej występujących w Europie zalicza się:

• Dermatophagoides pteronyssinus;
• Euroglyphus maynei;
• Dermatophagoides farinae.

Roztoczy nie widać gołym okiem. Są one tak małe, że potrzeba mikroskopu elektronowego, aby móc dokładnie przypatrzeć się ciału owada. W Polsce najpopularniejszym podgatunkiem jest skórożarłoczek skryty (łac. Dermatophagoides pteronyssinus).

Optymalne warunki do rozwoju roztoczy obejmują temperaturę w okolicach 25 stopni Celsjusza oraz wilgotność powietrza od 60 do nawet 80%. Roztocza żyją przede wszystkim na zakurzonych powierzchniach. Występują na dywanach, meblach tapicerowanych, kanapach, pluszowych zabawkach, poduszkach i kołdrach oraz zasłonach.

Pajęczaki namnażają się szczególnie chętnie w okresie jesienno-zimowym, który pokrywa się w Polsce z sezonem grzewczym. Jest to czas, kiedy rzadziej wietrzymy mieszkania, a w ich wnętrzu utrzymuje się wysoka temperatura oraz niska wilgotność powietrza.

Alergia na roztocza kurzu domowego

Obecność alergii szacuje się u nawet 12% globalnej populacji. Kolejne 30% osób cechuje tzw. gotowość do alergii, czyli skłonność do wystąpienia objawów niepożądanych w przypadku ekspozycji na alergen.

Wyróżnia się wiele (ponad 20) grup substancji uczulających występujących u roztoczy. Najsilniejsze alergeny roztoczy to ich odchody. Typowe objawy alergii obejmują m.in.:

• alergiczny nieżyt nosa;
• bóle głowy;
• łzawienie oczu;
• swędzenie nosa;
• zaburzenia snu;
• zmiany skórne (zaczerwienienia, wysypka).

Jak objawia się nieleczona alergia na roztocza kurzu domowego?

Nieleczona alergia na roztocza może przyczynić się do wystąpienia nieprzyjemnych, a nawet niebezpiecznych objawów dla zdrowia. Dotyczy to przede wszystkim osób uczulonych na alergeny.

Do najczęstszych powikłań zalicza się:

• nawracające zapalenie zatok;
• przewlekły alergiczny nieżyt nosa;
• astmę oskrzelową (tzw. atopową astmę alergiczną).

Astma pojawia się zwykle u osób ze skłonnościami do innych alergii wziewnych (np. na pyłki traw) albo przy bardzo intensywnej ekspozycji na alergeny. Skłonność do alergii zwykle można jednak zaobserwować już po kilku godzinach przebywania w środowisku, gdzie bytują roztocza.

Jak leczyć alergię na roztocza?

Leczenie alergii na roztocza nie jest proste i wymaga działania w wielu kierunkach. W przypadku leczenia objawowego podstawą są leki antyhistaminowe, które hamują alergiczną odpowiedź organizmu (np. bilastyna lub lewocetyryzyna). W przypadku nasilenia się objawów można sięgnąć po glikokortykosteroidy o działaniu miejscowym. Na nieżyt nosa pomagają preparaty o działaniu obkurczającym. Leki działają jednak przez krótki czas i należy je przyjmować tak naprawdę przez cały „sezon”, więc jest to rozwiązanie dosyć kosztowne i nie eliminuje istoty problemu.

Całkowite wyleczenie alergii na roztocza wymaga przeprowadzenia immunoterapii , tzw. odczulania. Szczegóły leczenia każdy pacjent ustala indywidualnie z alergologiem. Wadą tego rozwiązania jest długi czas trwania terapii, nawet 4 do 5 lat. Zwykle jednak już w trakcie leczenia można zredukować dawki preparatów przyjmowanych w ramach leczenia objawowego.

Podstawą w walce z objawami alergii jest częste sprzątanie. W ten sposób destabilizuje się środowisko sprzyjające namnażaniu roztoczy i ogranicza ryzyko wystąpienia niepożądanych objawów.

Roztocze kurzu domowego. Jak się go pozbyć?

Obecność kurzu w pomieszczeniu wskazuje na zwiększone ryzyko namnażania się roztocza. Podobnie jak można spodziewać się ich obecności w zatęchłych pomieszczeniach. Dlatego przede wszystkim zaleca się częste wietrzenie pomieszczeń, mycie podłóg oraz sprzątanie i regularne odkurzanie powierzchni płaskich. Pomocne okazują się też oczyszczacze powietrza z filtrem HEPA (ang. High Efficiency Particulate Air Filter).

Do innych skutecznych praktyk zalicza się wietrzenie pościeli oraz wyrzucenie sztucznych kwiatów i zastąpienie ich wprawdzie mniej trwałymi, ale bezpiecznymi dla zdrowia, kwiatami naturalnymi. Można też pozbyć się ciężkich zasłon i zamienić je na lekkie i zwiewne firanki. Wiele osób nie wie, w jakiej temperaturze giną roztocza, ale okazuje się, że wystarczy krótkie pranie pościeli w temperaturze 60 stopni Celsjusza, aby je uśmiercić. Całkowite pozbycie się roztoczy będzie łatwiejsze, jeżeli wyposażymy pomieszczenia w nawilżacze, które pomogą utrzymać optymalną wilgotność powietrza.

Domowe sposoby w walce z tymi pajęczakami są skuteczne, ale niezbędne jest bycie konsekwentnym. Sporadyczne porządki nie rozwiążą problemu.

Jako ciekawostkę warto wskazać, że osoby cierpiące na atopowe zapalenie skóry powinny przywiązywać szczególnie dużą wagę do czystości w swoim otoczeniu oraz higieny. Ich naskórek ma dla roztoczy większą wartość odżywczą niż tkanka osoby zdrowej, dlatego rodziny, gdzie występują przypadki AZS jest narażona na kontakt z pajęczakami w większym stopniu.

Obecność roztoczy w domu potrafi być bardzo uciążliwa dla domowników, dlatego w przypadku podejrzenia ich obecności warto jak najszybciej podjąć działania zaradcze. Z oczywistych względów problem znacznie łatwiej rozwiązać w okresie wiosenno-letnim niż jesienno-zimowym z uwagi na sprzyjające warunki atmosferyczne.