Leki a seks
Wiele stosowanych leków może negatywnie wpływać na funkcje seksualne u kobiet i mężczyzn. Najczęściej nie jest to jedyna przyczyna problemów z seksem. Leki mogą zmniejszać libido, powodować zaburzenia erekcji i być przyczyną zaburzeń wytrysku.
Trudno jest stwierdzić, czy konkretny lek powoduje na przykład zaburzenia erekcji lub w inny sposób upośledza funkcje seksualne, bo istnieje wiele schorzeń upośledzających funkcje seksualne. Trudno jest jednoznacznie stwierdzić, czy dana dysfunkcja jest wynikiem choroby, czy leków stosowanych w jej leczeniu. Dobrym przykładem jest nadciśnienie tętnicze – zarówno sama choroba może powodować zaburzenia erekcji, jak i leki stosowane w jej leczeniu (np beta-blokery)
Ponadto, pacjenci nie zgłaszają lekarzom niepożądanych działań ubocznych leków powodujących problemy seksualne. Temat ten jest dla wielu z nich krępujący. Rzeczywista liczba zaburzeń seksualnych powodowanych przez leki jest większa, niż liczba zgłaszana.
W jaki sposób leki wpływają na funkcje seksualne?
To, w jaki sposób osiągamy podniecenie, co prowadzi do poprawy lub pogorszenia popędu płciowego nie zostało do końca poznane. Popęd płciowy jest regulowany poziomem hormonów płciowych, głównie testosteronu (zarówno u mężczyzn jak i u kobiet), niezbędnych do wywołania pobudzenia seksualnego. Leki, które obniżają poziom testosteronu lub blokują jego działanie mogą obniżać popęd płciowy.
Wpływ na funkcje seksualne maja też neuroprzekaźniki – substancje chemiczne, które pozwalają się komunikować komórkom nerwowym w mózgu. Tymi neuroprzekaźnikami są dopamina i serotonina. Dopamina wspomaga funkcje seksualne. Serotonina blokuje funkcje seksualne.
Ogólny stan zdrowia fizycznego i emocjonalnego również wpływa na poziom libido. Leki, które negatywnie wpływają na nasze funkcje zdrowotne, nawet pośrednio powodując senność, apatię, nadwagę, tycie lub dezorientację, mogą potencjalnie obniżać popęd seksualny. Ważne jest także ogólny stan zdrowia, a w szczególności stan naczyń krwionośnych biorących udział w mechanizmie erekcji.
Leki wpływające na erekcję i na wytrysk
Erekcja jest efektem skomplikowanego współdziałania połączeń nerwowych, hormonów i czynników psychicznych. Leki, które oddziaływają na naczynia krwionośne zaopatrujące penis w krew ingerują w poziom hormonów (szczególnie testosteronu) lub zaburzają przekaz sygnałów nerwowych, przez co mogą powodować impotencję.
Wytrysk to złożony odruch obejmujący aktywację alfa receptorów w gruczole krokowym i pęcherzykach nasiennych (na powierzchni prostaty i pęcherzyków nasiennych obecne są alfa-receptory). Dlatego leki blokujące alfa-receptory mogą powodować zaburzenia ejakulacji. W czasie ejakulacji, zwiększona aktywność alfa receptorów zamyka dno pęcherza moczowego, ułatwiając prawidłowy wypływ nasienia przez penis. Zakłócenie tego mechanizmu może powodować wytrysk wsteczny, czyli wypływ nasienia drogą o najmniejszym oporze z cewki do pęcherza moczowego. W mechanizmie orgazmu ejakulacji biorą także udział substancje chemiczne w mózgu, więc leki wpływające na działanie tych substancji również mogą spowodować zaburzenia wytrysku.
Najczęściej przepisywanym środkiem zaburzającym mechanizm ejakulacji są selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI) – leki antydepresyjne działające na centralny układ nerwowy. Leki antydepresyjne należą do leków najczęściej powodujących zaburzenia natury seksualnej. Dzieje się tak dlatego, że ich działanie zmienia poziom substancji chemicznych w mózgu. W szczególności leki SSRI powodują zwiększenie poziomu serotoniny, co upośledza funkcje seksualne (serotonina blokuje funkcje seksualne).
Leki obniżające ciśnienie tętnicze także wpływają na funkcje seksualne, z tym, że mechanizm wywołujący zaburzenia seksualne jest inny w zależności od leku.
Leki wpływające na seks
Gdy podejrzewamy, że pogorszenie jakości życia seksualnego może być bezpośrednio związane ze stosowaną farmakoterapią, należy zgłosić się do lekarza, jednak nigdy nie modyfikować zaleceń samodzielnie bez kontaktu ze specjalistą.
Lekarz może przepisać inny lek z tej samej grupy, czyli działający w podobny sposób, w nadziei, że nie będzie on powodował takich samych działań niepożądanych. Może też przepisać lek z zupełnie innej grupy, o ile uzna, że będzie dla pacjenta odpowiedni.
Lekami, które najczęściej sprawiają pacjentom problemy są:
- wspomniane leki przeciwdepresyjne,
- leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego,
- leki obniżające poziom cholesterolu.
Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego
W przypadku terapii nadciśnienia tętniczego, różne grupy leków powodować mogą odmienne działania niepożądane:
- impotencja rzadko występuje u osób przyjmujących inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE), takie jak np. enalapril,
- beta-blokery mogą powodować zaburzenia erekcji,
- antagoniści kanału wapniowego i alfa-blokery rzadziej powodują zaburzenia seksualne niż diuretyki (leki moczopędne) lub beta blokery,
- diuretyki pętlowe takie jak np. Furosemid, powodują mniejsze ryzyko wystąpienia impotencji niż tiazydy.
Leki stosowane w leczeniu depresji
Leki stosowane w leczeniu depresji najczęściej powodują zaburzenia seksualne:
- inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny najczęściej powodują zaburzenia seksualne, w mniejszym stopniu inhibitory monoaminooksydazy, a w dalszej kolejności trójcykliczne leki antydepresyjne, Inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (w skrócie SSRI) mogą być przyczyną zmniejszenia popędu płciowego, impotencji, opóźnianego orgazmu, jego braku, a także zaburzeń wytrysku.
- inhibitory monoaminooksydazy (MAO) to grypa leków przeciwdepresyjnych, które mogą wpływać na mniejszy popęd płciowy, zaburzenia erekcji i zaburzenia wytrysku,
- trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne podobnie jak dwie pozostałe grupy leków mogą powodować spadek libido i zaburzenia erekcji.
Leki obniżające poziom cholesterolu
Statyny to powszechnie stosowana grupa leków obniżająca poziom cholesterolu. Nie wszystkie statyny powodują problemy natury seksualnej. Nawet wśród tych, które mogą je powodować, ryzyko wystąpienia takich problemów jest bardzo niskie. Warto wspomnieć, że statyny niosą za sobą mniejsze ryzyko impotencji niż fibraty.
Leki stosowane w leczeniu zaburzeń erekcji nie są zalecane w terapii zaburzeń seksualnych spowodowanych działaniem innych leków, chyba że jest to jedyna alternatywa w leczeniu danej dysfunkcji. A to dlatego, że stosowanie wielu leków równolegle zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych działań ubocznych i potęguje wzajemne oddziaływanie leków.
