Nieżyt żołądkowo-jelitowy, zwany także nieżytem jelit lub grypą jelitową, to bardzo częste, samoograniczające się schorzenie. Nieżyt jelit i żołądka może wystąpić w każdym wieku, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Częstą jego przyczyną są infekcje wirusowe, zwłaszcza rotawirusami. Głównym objawem nieżytu żołądkowo-jelitowego jest zwykle ostra, wodnista biegunka. W przypadku dzieci powikłaniem może być odwodnienie.
Nieżyt jelit – nieżyt żołądkowo-jelitowy
Spis treści
Jakie są przyczyny infekcji przewodu pokarmowego?
W prawidłowych warunkach w jelitach występuje bardzo dużo gatunków bakterii i grzybów, które stanowią tak zwaną florę fizjologiczną. Drobnoustroje te pełnią różne funkcje, między innymi chronią przed rozwojem szkodliwych bakterii oraz biorą udział w syntezie witaminy K. Infekcje przewodu pokarmowego są zwykle wywoływane przez:
- wirusy – najczęściej rotawirusy, norowirusy, adenowirusy,
- bakterie – Salmonella, Shigella, Vibrio cholerae, Campylobacter, Clostridium difficile,
- grzyby – zwykle drożdżaki Candida albicans,
- pasożyty – lamblie.
Nieżyt żołądkowo-jelitowy to potoczna nazwa wirusowej infekcji przewodu pokarmowego, która w Polsce najczęściej ma etiologię wirusową. Bakteryjne oraz pasożytnicze infekcje przewodu pokarmowego pojawią się zwykle po podróży do krajów rozwijających się, natomiast inwazje grzybicze występują u osób z niedoborami odporności, na przykład w zakażeniu wirusem HIV.
Jakie są objawy nieżytu jelitowego?
Nieżyt żołądkowo-jelitowy objawia się ostrą biegunką, a więc zwiększeniem częstotliwości i/lub zmianą konsystencji stolca na półpłynny lub płynny. Częstym objawem nieżytu jelit i żołądka są wymioty, zwykle po jedzeniu oraz bóle brzucha.
Często zdarza się, że przed wystąpieniem wymiotów lub biegunki chory przechodzi wirusową infekcję górnych dróg oddechowych z katarem, bólem gardła, kaszlem oraz uczuciem ogólnego rozbicia (stąd nazwa „grypa jelitowa”).
Nieżyt żołądkowo-jelitowy wywołany przez rotawirusy jest bardzo często występującym schorzeniem w grupie niemowląt do 3. roku życia. U małych dzieci biegunka rotawirusowa szybko prowadzi do odwodnienia i wymaga leczenie szpitalnego i nawadniania pozajelitowego. Należy także zwracać uwagę na objawy zaburzeń elektrolitowych (głównie zmiany w zawartości sodu i potasu), które bardzo często towarzyszą biegunce i wymiotom.
Infekcjom bakteryjnym powodującym nieżyt jelit dość często towarzyszy domieszka krwi lub ropy w stolcu oraz kurczowe bóle brzucha (tak zwany zespół czerwonkowy, wywoływany zwykle przez bakterie Salmonella i Shigella).
Szczególnym przykładem biegunki bakteryjnej jest infekcja Clostridium difficile, która powoduje rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego. Infekcja Clostridium występuje w większości przypadków po antybiotykoterapii, objawia się biegunką z domieszką krwi, a w badaniu endoskopowym zwracają uwagę błony rzekome na śluzówce jelita, składające się głównie z włóknika.
Przeczytaj też: Biegunka po jedzeniu – przyczyny i leczenie
Leczenie nieżytu żołądkowo-jelitowego
U każdego chorego, a zwłaszcza u dzieci należy zawsze ocenić stopień odwodnienia wywołanego biegunką i/lub wymiotami.
O odwodnieniu świadczą następujące objawy:
- suchość skóry i błon śluzowych,
- zapadnięte gałki oczne,
- zwiększone uczucie pragnienia,
- zwiększona częstość uderzeń serca (tachykardia),
- obniżone ciśnienie tętnicze.
Podstawowe znaczenie w leczeniu nieżytu jelit ma odpowiednie nawadnianie chorego, które zapobiega odwodnieniu związanemu z utratą płynów przez przewód pokarmowy. Zaleca się, aby zarówno u dzieci, jak i u dorosłych prowadzić w miarę możliwości nawadnianie doustne. W użyciu są gotowe preparaty nawadniające, zawierające elektrolity. Właściwym postępowaniem jest także picie niegazowanej wody.
Poza regularnym uzupełnianiem płynów należy pamiętać o dodatkowej porcji picia po każdych wymiotach lub każdym luźnym stolcu. Aktualnie nie zaleca się stosowania leków przeciwbiegunkowych – uważa się, że powodują one przedłużony kontakt błony śluzowej jelit z toksynami bakterii i mogą wydłużać całkowity czas trwania biegunki. W przypadku bólów brzucha można stosować leki rozkurczowe.
W niektórych przypadkach, w potwierdzonych infekcjach bakteryjnych jelit lub przy ich silnym podejrzeniu, wskazane jest zastosowanie antybiotykoterapii. W każdym przypadku należy ocenić wskazania do hospitalizacji i nawadniania dożylnego. Są to sytuacje ciężkiego odwodnienia, niereagujące na dopajanie doustne, odwodnienie u niemowląt i u osób starszych, czy uporczywe wymioty uniemożliwiające przyjmowanie płynów doustnie.
Nieżyt jelit i żołądka – jak zapobiegać?
Niezależnie od etiologii infekcje przewodu pokarmowego są przenoszone drogą fekalno-oralną (pokarmową), a więc fundamentalne znaczenie w ich zapobieganiu ma przestrzeganie zasad higieny. Ma to znaczenie zarówno w codziennych domowych czynnościach, jak i podczas podróży (zwłaszcza do krajów tropikalnych), gdzie należy unikać picia wody z niepewnych źródeł oraz dokładnie myć surowe warzywa i owoce.
Szczególnie o higienę rąk powinny dbać osoby pracujące przy produkcji i przeróbce żywności. Innym sposobem zapobiegania nieżytowi żołądkowo-jelitowemu jest szczepienie przeciwko rotawirusom. Jest to szczepienie zalecane u dzieci, zwłaszcza tych uczęszczających do żłobków lub przedszkoli.
Należy jednak podkreślić, że szczepienie to nie chroni przed infekcją wszystkimi szczepami rotawirusa – może zdarzyć się, że pomimo zaszczepienia dziecko zachoruje, zwykle jednak przechodzi infekcję łagodniej. Istotnym faktem jest także to, że biegunka wirusowa nie jest zawsze wywołana przez rotawirusa – dlatego też szczepienie nie chroni przed infekcją innymi typami wirusów.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- „Diagnostyka obrazowa. Układ trawienny” red. naukowa Stanisław Leszczyński, Joanna Pilch-Kowalczyk, wyd. 2012 r.
Opublikowano: 19.03.2015;
aktualizacja: 10.11.2015
Oceń:
4.3
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Paweł Stacha
Lekarz
Jest absolwentem Wydziału Lekarskiego w Katowicach Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Obecnie pracuje jako młodszy asystent w Oddziale Chorób Wewnętrznych Zespołu Szpitali Miejskich w Chorzowie oraz jako lekarz w Poradni Rejonowej w Rudzie Śląskiej. Zainteresowania medyczne – choroby wewnętrzne – głównie gastroenterologia i endokrynologia. W wolnym czasie pływa, jeździ na rowerze i na nartach.
532
Komentarze i opinie (0)