Stan zapalny przyzębia – paradentoza
Tkanki otaczające ząb, czyli tzw. przyzębie, na które składają się dziąsło, kość, cement korzeniowy i ozębna, spełniają szereg funkcji niezbędnych dla zdrowia zębów i całej jamy ustnej. Przyzębie umożliwia utrzymanie zęba w jamie ustnej.
Dodatkowo pełni funkcję ochronną – broni organizm przed wnikaniem drobnoustrojów. Amortyzuje także siły działające na ząb. Co więcej, odżywia zęby oraz odgrywa rolę w odczuwaniu bodźców, m.in. bólu.
Funkcje te mogą zostać zaburzone, gdy pojawi się stan zapalny przyzębia, czyli paradentoza (lub paradontoza, niepoprawnie zwana czasem parodontozą), której konsekwencją jest nawet utrata zębów.
Często stanem poprzedzającym zapalenie przyzębia, które jest chorobą trudną w leczeniu, jest zapalenie dziąseł – całkowicie odwracalne przy właściwym postępowaniu.
Przeczytaj również: Ropa w dziąśle, przyczyny, objawy, postępowanie
Jakie są przyczyny paradentozy (choroby przyzębia)?
Paradentoza jest wieloczynnikową chorobą przyzębia, co oznacza, że trudno wskazać jedną przyczynę jej powstawania. Najogólniej rozwija się w wyniku zaburzenia równowagi pomiędzy zdolnościami obronnymi organizmu a atakującymi go bakteriami.
Główną przyczyną paradentozy jest niewłaściwa higiena jamy ustnej. Powoduje ona odkładanie się płytki nazębnej, będącej mieszaniną bakterii, produktów ich metabolizmu oraz resztek jedzenia. Bakterie ukrywające się w płytce są chronione przed komórkami odpornościowymi organizmu i w efekcie produkują wiele toksyn drażniących przyzębie.
Długo nieusuwana płytka nazębna pochłania składniki mineralne ze śliny, twardnieje, zamieniając się w tzw. kamień nazębny. Jego chropowata powierzchnia jest idealnym miejscem do przylegania kolejnych warstw złogów, co zamyka błędne koło i nasila objawy paradentozy.
Miejscowe czynniki drażniące mogą predysponować do chorób przyzębia – są to m.in.: wady zgryzu, nieprawidłowo wykonane, nawisające wypełnienia, obecność aparatów ortodontycznych lub protez zębowych.
Liczne choroby ogólne czy przyjmowane leki powodują zwiększenie ryzyka zachorowania na zapalenie przyzębia. Należą do nich: zaburzenia hormonalne i metaboliczne (np. cukrzyca, problemy z tarczycą, osteoporoza), białaczka, zakażenie wirusem HIV, przyjmowanie sterydów lub leków zmniejszających odporność (immunosupresyjnych).
Przeczytaj: Usuwanie korzenia zęba – kiedy jest konieczne?
Zapalenie przyzębia – objawy paradentozy
W przebiegu choroby występuje stan zapalny dziąseł – zaczerwienione dziąsła są obrzęknięte, nabrzmiałe, występuje krwawienie z dziąseł, zwłaszcza podczas szczotkowania.
Dziąsła są tkliwe, wrażliwe na dotyk. Może pojawić się halitoza, czyli nieprzyjemny zapach z ust. Często mamy do czynienia z recesjami dziąsłowymi – dziąsła cofają się, odsłaniając powierzchnię korzenia (ząb optycznie „wydłuża się”). Dodatkowo zęby mają zwiększoną ruchomość, są rozchwiane.
Mogą tworzyć się tzw. kieszonki przyzębne (zwiększona przestrzeń pomiędzy tkankami przyzębia a zębem). W wyniku gromadzenia się wysięku może dojść do uczucia wysadzania zęba z zębodołu. Przy cięższych stanach może dojść do gromadzenia się ropy i formowania ropni (czyli zbiorników z ropą).
Pojawia się wtedy silny ból, zwłaszcza przy dotyku. Jeśli nie wdroży się leczenia, może dojść do powstania przetoki – wytwarza się „tunel”, którym ropa wypływa z ropnia. Przetoka zębowa ma postać nieregularnego wygórowania, najczęściej na dziąśle, z którego może sączyć się ropa. Wyczuwalny jest wtedy nieprzyjemny smak w ustach.
Sprawdź również: Przetoka zębowa – przyczyny, objawy, leczenie
Skaling i kiretaż – jak leczyć zapalenie przyzębia?
Leczenie paradentozy wymaga ścisłej współpracy lekarza i pacjenta. Podstawowym zabiegiem wykonywanym przez lekarza jest skaling (usunięcie kamienia nazębnego) wraz z polerowaniem i wygładzeniem powierzchni zębów. Kamień usuwa się za pomocą specjalnych narzędzi ultradźwiękowych lub ręcznych, a poleruje, używając specjalnych gumek lub szczoteczek z pastą polerską.
Jeśli istnieją wskazania, to stomatolog wykona także zabieg kiretażu, czyli oczyszczenia kieszonek przyzębnych z ziarniny.
Wyżej wymienione zabiegi powodują zmniejszenie liczby drobnoustrojów obecnych w jamie ustnej, co wpływa pozytywnie na gojenie.
Antybiotyk na paradentozę
Jeśli wymaga tego sytuacja, lekarz może zadecydować o zastosowaniu antybiotyku na paradentozę. Mogą to być zarówno tabletki doustne, jak i specjalne żele do stosowania bezpośrednio w jamie ustnej.
Do antybiotyków najczęściej stosowanych w leczeniu zapaleń przyzębia należą: amoksycylina, klindamycyna, doksycyklina i metronidazol (zależnie od typu stanu zapalnego przyzębia).
Szczoteczka i pasta na paradentozę
Niezwykle ważne są działania pacjenta w domu. Podstawą jest utrzymywanie właściwej higieny jamy ustnej. Lekarz przeprowadzi instruktaż higieny indywidualnie dostosowany do choroby przyzębia.
Do tkliwych, bolesnych dziąseł najczęściej polecana jest miękka szczoteczka z mało ścierną pastą na paradentozę (istnieją specjalne pasty na dziąsła) oraz wykonywanie podczas mycia zębów ruchów wymiatających z delikatnym masażem dziąseł (polepsza to przepływ krwi i przyspiesza gojenie).
Szczotkowanie powinno być uzupełnione o oczyszczanie przestrzeni pomiędzy zębami za pomocą nici dentystycznych lub specjalnych szczoteczek.
Płyny do płukania jamy ustnej a zapalenie przyzębia
Codzienną higienę warto uzupełnić o używanie płynów do płukania ust. Najlepiej gdy zawierają one substancje przeciwbakteryjne, takie jak fluor, chlorheksydyna czy triklosan. Stomatolog pomoże w doborze odpowiedniej.
Domowym sposobem na paradentozę i zapalenie dziąseł jest płukanka z wody utlenionej – na pół szklanki wody dodajemy 1 łyżkę 3-procentowej wody utlenionej i takim roztworem płuczemy usta.
Korzystne działanie w leczeniu paradentozy ma także zastosowanie irygatorów, które wstrzykują wodę pod wysokim ciśnieniem do przestrzeni pomiędzy zębami. Woda ta może zawierać dodatkowo substancje przeciwbakteryjne. Pomaga to w oczyszczeniu przestrzeni międzyzębowych z resztek jedzenia, zmniejsza liczbę bakterii oraz powoduje masaż, przynosząc ulgę zaczerwienionym i obrzękniętym dziąsłom.
Czytaj również: Ból dziąseł – przyczyny i domowe sposoby na bolące dziąsła
