W mediach coraz częściej spotykamy się z terminem niebinarność płciowa. Nie wszyscy jednak rozumieją co ten termin oznacza – bardzo często bywa on mylony z interseksualnością albo transpłciowością. Czym dokładniej jest niebinarność płciowa? Czy uznawana jest za zaburzenie seksualności? Czy niebinarność można nazwać orientacją płciową?
Osoba niebinarna – co to znaczy? Niebinarność płciowa
Spis treści
Niebinarność płciowa – definicja
Termin niebinarność płciowa w zakresie najprostszej definicji oznacza bycie poza dychotomicznym stosunkiem płci – zwłaszcza w zakresie jej kulturowych znaczeń. Oznacza to, że osoba niebinarna nie identyfikuje się ani z płcią męską, ani z płcią kobiecą – nie postrzega siebie w tych "zerojedynkowych" kategoriach. Osoby niebinarne mogą postrzegać siebie jako jednostkę o dwóch lub więcej płciach (wiąże się z tym m.in. termin bigenderyzm), ale też uważać się za osobę bez określonej płci (agenderyzm) lub o płci zmiennej (gender fluid). Istnieje również termin demigender, w którym jednostka identyfikuje się z jedną płcią wiodącą, plus jedną lub kilkoma dodatkowymi. Jak widać, nie jest więc to zjawisko jednorodne.
Warto nadmienić, że niebinarność płciowa nie należy do klasyfikacji orientacji, lecz do tożsamości seksualnych. O ile orientacja seksualna odnosi się konkretnie do czyichś preferencji seksualnych, o tyle tożsamość płciowa to o wiele szersze zagadnienie, dotyczące również ogólnego postrzegania płciowości i seksualności człowieka – nie tylko w obrębie ewentualnych partnerów seksualnych, ale również siebie samego, oraz własnej identyfikacji i stosunku do ogólnie przyjętych norm społecznych obejmujących tę tematykę.
To też może Cię zainteresować: Biseksualizm – co to jest?
Niebinarność płciowa – czym różni się od transpłciowości i interseksualizmu?
Niebinarność płciowa najczęściej mylona jest z transpłciowością i interseksualizmem. Szczególnie dotyczy to tego drugiego pojęcia. Na czym polegają różnice?
W przypadku transpłciowości, mamy do czynienia z osobami postrzegającymi się odmiennie niż wynika to z nich cech biologicznych, jednak w obrębie klasycznej dychotomii płciowej. Osobą transpłciową jest więc kobieta postrzegająca się jako mężczyzna lub mężczyzna postrzegający się jako kobieta. Transpłciowość często bywa przyczyną operacji korekty płci. Z kolei niebinarność to dużo szersze pojęcie, które zakłada odrzucenie tej dychotomii i możliwą identyfikację z innymi, nienormatywnymi płciami, lub założenie ich braku.
Z kolei interseksualizm to definicja odnosząca się do niebinarności biologicznej – czyli hermafrodytyzmu. Osoba interseksualna biologicznie posiada wykształcone – zazwyczaj częściowo – cechy anatomiczne obojga płci i nie da się ustalić jej przynależności w klasycznej dychotomii, niekoniecznie wiąże się to jednak z nienormatywnym postrzeganiem własnej płci. W tym przypadku również często dokonywana jest korekta płci – zgodnie z własną identyfikacją płciową jednostki interseksualnej.
Sprawdź też: Korekta zmiany płci
Niebinarność płciowa – czy to zaburzenie?
Ważnym aspektem tematyki niebinarności płciowej są rozważania w kontekście norma-patologia, a więc postrzegania niebinarności jako zaburzenia lub wariantu normy. Jak to wygląda od strony naukowej?
Do 2017 r. w podręcznikach diagnostycznych istniało pojęcie zaburzeń identyfikacji płciowej, pośrednio obejmujące również pewne aspekty niebinarności. Jednak zmieniło się to wraz z rozwojem nauki – podczas 23. Światowego Kongresu Światowej Organizacji Zdrowia Seksualnego w Pradze, pojęcie to zostało wykreślone i zastąpione neutralnym terminem niezgodność płciowa, podkreślającym jedynie charakter relacji między fizycznymi cechami, a tożsamością płciową jednostki.
Niebinarność płciowa nie jest więc zaburzeniem psychicznym; w niektórych przypadkach mogą być z nią związane inne przypadłości, wymagające leczenia (na przykład dysforia płciowa, obejmująca silne stany depresyjne i uczucie niezadowolenia z powodu swojej tożsamości płciowej), jednak podobnie jak w przypadku klasycznej dychotomii płciowej, nie jest to regułą.
Zobacz też: Kim są drag queens?
Niebinarność płciowa – symbole
Dzięki rozwojowi nauki i mediom otwartym na informowanie i uświadamianie w zakresie seksualności człowieka, głos osób niebinarnych jest słyszany coraz częściej. W 2014 r. powstała czterokolorowa flaga społeczności osób niebinarnych. Barwa żółta symbolizuje tę grupę społeczności, której płeć istnieje poza płciami obowiązującymi w klasyfikacjach; fiolet dotyczy grupy, która postrzega się jako mieszankę płci lub kobietę i mężczyznę jednocześnie, biel – osoby wielopłciowe, zaś czerń – osoby agenderowe.
Zmieniają się również systemy prawne – pierwszym człowiekiem oficjalnie uznanym w USA za osobę niebinarną, jest pisarz/ka i aktywista/ka transpłciowy/a, Jamie Shupe. Stało się to w 2016 roku.
Przeczytaj też: Jakimi cechami charakteryzują się osoby androginiczne?
Obejrzyj film na temat: Transseksualizm
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Adamczyk, M. Interseksualny a interpłciowy – poza binarnością. Poradnik Językowy, 2019, 10:97-103.
- Kurpisz, J., & Kowalczyk, R. Sprawozdanie z 23. Kongresu Światowej Organizacji Zdrowia Seksualnego, 28–31 maja 2017 roku, Praga.Seksuologia Polska, 2017, 5(1).
- Gender w naukach społecznych: poszukiwania i rekomendacje. pod. red. Wawrowski, Ł. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, Chorzów, 2017.
Opublikowano: 06.08.2020;
Oceń:
3.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Monika Mazurek
Psycholog
ukończyła psychologię o specjalności klinicznej i neuropsychologicznej USWPS w Warszawie, doktorantka Instytutu Psychologii UJ w Krakowie. Autorka prac naukowych poświęconych psychologii klinicznej i kilkuset artykułów popularnonaukowych o tematyce z zakresu neuropsychologii, seksuologii klinicznej i psychologii osobowości. Na co dzień zajmuje się popularyzacją zagadnień dotyczących powiązań pomiędzy biologią, psychologią i medycyną.
39
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 22.07.2022
opublikowany 02.04.2024