Czym jest oksytocyna? Krótka charakterystyka hormonu miłości
Oksytocyna to hormon peptydowy wytwarzany w podwzgórzu, a następnie przekazywany do tylnego płata przysadki mózgowej, skąd potem uwalniany jest do krwiobiegu.
Ze względu na swoje działanie często określa się ją jako: hormon miłości lub hormon przywiązania.
Oksytocyna uwalnia się bowiem w trakcie bliskiego kontaktu z osobą, która jest dla nas ważna. Badania wykazują, że poziom oksytocyny u kobiet wzrasta w okresie ciąży, a także w pierwszych tygodniach po porodzie, gdy rozwija się więź między matką a dzieckiem.
Przeczytaj również:
Objawy porodu – po czym poznać, że zaczął się poród?
Jak działa oksytocyna w organizmie? Najważniejsze funkcje
Mechanizm działania oksytocyny jest wielopoziomowy. Oksytocyna odpowiada za: regulowanie emocji, wspieranie relacji społecznych, modulowanie stresu, a równocześnie – za procesy typowo fizjologiczne.
To właśnie jej działanie napędza skurcze macicy w trakcie porodu oraz obkurczanie macicy po narodzinach dziecka.
W trakcie karmienia wywołuje odruch wypływu mleka, uruchamiany w chwili, gdy dziecko zaczyna ssać pierś. Oksytocyna uwalnia się także w odpowiedzi na czułe zachowania rodzicielskie, co wzmacnia poczucie bliskości i stabilności emocjonalnej. Jej działanie wynika z reakcji receptorów zlokalizowanych m.in. w macicy, brodawkach sutkowych i naczyniach krwionośnych.
Przeczytaj również:
Poród – jak przebiega, fazy, rodzaje, ile trwa?
Oksytocyna u mężczyzn – kiedy i dlaczego się wydziela?
U mężczyzn oksytocyna wpływa na tworzenie więzi z partnerką i dzieckiem. Uwalnia się w reakcji na dotyk, bliskość, a nawet na delikatne bodźce fizyczne związane z opieką nad niemowlęciem.
Jej uwalnianie następuje także w czasie aktu płciowego, a w codziennych sytuacjach – podczas kontaktu skóra do skóry z dzieckiem, przytulania i spokojnych interakcji rodzinnych.
Oksytocyna pomaga regulować poziom zaufania i zaangażowania w związku, dlatego w męskim organizmie pełni funkcję wspierającą relacje. Ma również znaczenie dla reakcji na stres i budowania odporności psychicznej.
Przeczytaj również:
Poród w wodzie – na czym polega? Wskazania i przeciwwskazania, przebieg, opinie, cena
Rola oksytocyny w relacjach: więź, zaufanie i bliskość
Oksytocyna – jako hormon przywiązania – wspiera budowanie bliskości od najwcześniejszych chwil życia dziecka. Jej działanie rozpoczyna się już w okresie prenatalnym, a wyrzut oksytocyny znacząco nasila się w czasie porodu, przygotowując organizm do kontaktu z noworodkiem. Po narodzinach receptory czuciowe reagują na dotyk – kontakt skóra do skóry, przytulenie czy trzymanie dziecka na rękach. Właśnie wtedy oksytocyna wzmacnia pierwsze więzi, ułatwia uspokojenie rodzica i wspiera adaptację noworodka.
Badania wykazują, że oksytocyna zmniejsza napięcie i poprawia zdolność reagowania na potrzeby dziecka. Dotyczy to nie tylko matek, ale również ojców i innych bliskich opiekunów.
U każdego z nich wyrzut oksytocyny pojawia się pod wpływem: kontaktu fizycznego, czułych gestów, spokojnego głosu czy wspólnej opieki nad niemowlęciem. Hormon ten ułatwia także odczytywanie sygnałów emocjonalnych, sprzyja cierpliwości i wspiera zachowania opiekuńcze niezależnie od płci.
Rola oksytocyny wykracza poza rodzicielstwo. Jej działanie wpływa na jakość relacji społecznych – reguluje empatię, wzajemne zaufanie i sposób reagowania na bliskość drugiego człowieka.
Dzięki temu ułatwia budowanie stabilnych więzi partnerskich i przyjacielskich, a także pomaga w radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami, które wymagają wyrozumiałości i spokoju.
Naturalne sposoby na podniesienie poziomu oksytocyny
Naturalna oksytocyna wydziela się pod wpływem prostych, codziennych czynności. Jej uwalnianie można pobudzać poprzez: kontakt fizyczny, delikatny dotyk, kołysanie, masaż, spokojne rozmowy i wspólne spędzanie czasu. Bliskość z dzieckiem sprzyja regulowaniu emocji u obojga rodziców.
Wspólne pielęgnowanie noworodka, kontakt skóra do skóry oraz reagowanie na potrzeby emocjonalne malucha również wspierają naturalne wydzielanie oksytocyny.
Także aktywności relaksacyjne – ciepła kąpiel, medytacja, spokojny oddech – pomagają stabilizować poziom tego hormonu, co ma znaczenie w budowaniu więzi rodzinnych.
Przeczytaj również:
Poród w wodzie – na czym polega? Wskazania i przeciwwskazania, przebieg, opinie, cena
Oksytocyna a poród – kluczowy hormon narodzin
Oksytocyna to hormon, który napędza fizjologiczną akcję porodową. Odpowiada ona za rytmiczne skurcze macicy, ułatwia rozwieranie szyjki macicy i wspiera postęp porodu. Wyrzut oksytocyny następuje falowo i uwalniany jest w odpowiedzi na na ucisk główki płodu na drogi rodne kobiety.
W sytuacjach, w których dochodzi do przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego, naturalne wydzielanie oksytocyny może zostać zaburzone.
Skutkiem tego skurcze macicy bywają słabsze lub nieregularne, co ogranicza możliwości rodzącej w zakresie utrzymania prawidłowego postępu porodu. W takich okolicznościach, jeśli istnieją wskazania medyczne, stosuje się wywoływanie porodu syntetyczną oksytocyną.
Podanie oksytocyny w postaci leku pozwala precyzyjnie kontrolować dynamikę skurczów i przyspieszyć akcję porodową w sposób bezpieczny dla matki i dziecka. Postępowanie to ma szczególne znaczenie w ciążach wysokiego ryzyka, między innymi w przypadku stanu przedrzucawkowego lub przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego połączonego z brakiem postępu porodu.
Rola oksytocyny w połogu i karmieniu piersią
Naturalna oksytocyna odgrywa ważną rolę w połogu – wspiera obkurczanie macicy i pomaga utrzymać kontrolę krwawienia poporodowego. Jej działanie jest istotne także podczas karmienia piersią. W chwili, gdy dziecko zaczyna ssać pierś, receptory znajdujące się w brodawkach sutkowych przesyłają sygnał do mózgu, który uruchamia wyrzut oksytocyny. W efekcie dochodzi do wypływu mleka, co umożliwia efektywne karmienie piersią.
Oksytocyna wydzielana w czasie karmienia wzmacnia również kontakt emocjonalny między rodzicem a dzieckiem. Ułatwia wyciszenie, sprzyja poczuciu bezpieczeństwa i wspiera dojrzewanie więzi.
Jej działanie ma znaczenie także w sytuacjach trudności z laktacją – jeśli problem wynika z osłabionej stymulacji receptorów odpowiedzialnych za odruch wypływu mleka, wspieranie naturalnego wyrzutu oksytocyny może poprawić efektywność karmienia.
Syntetyczna oksytocyna – kiedy stosuje się ją w medycynie?
W praktyce klinicznej syntetycznej oksytocyny używa się w precyzyjnie określonych wskazaniach. Najczęściej stosuje się ją na sali porodowej w celu wywoływanie porodu oraz kontroli skurczów macicy, kiedy ich intensywność jest niewystarczająca.
Podawanie oksytocyny odbywa się pod ścisłym nadzorem medycznym ze względu na ryzyko powikłań, wśród których wymienia się: bolesne skurcze, reakcje alergiczne, zaburzenia sercowo naczyniowe czy wzrost ciśnienia krwi.
Niezwykle rzadkie, lecz możliwe są uszkodzenie szyjki macicy lub pęknięcie macicy.
Czy można mieć niedobór oksytocyny? Objawy i znaczenie kliniczne
Niedobór oksytocyny nie jest diagnozą stawianą rutynowo, jednak coraz częściej zwraca się uwagę na sytuacje, w których jej poziom może być zaburzony. Jej znaczenie dostrzega się u osób mających trudności w budowaniu relacji społecznych, zmagających się z: podwyższonym poziomem lęku, nadmiernym napięciem, ograniczoną tolerancją dotyku i problemami w zakresie regulacji emocji.
W kontekście połogu niski poziom oksytocyny może utrudniać odruch wypływu mleka lub opóźniać obkurczanie macicy.
Warto pamiętać, że oksytocyna uwalnia się w odpowiedzi na bliski kontakt z ważną dla nas osobą, poczucie bezpieczeństwa i wspierające środowisko rodzinne.
