Wyprysk (łac. eczema) to zróżnicowane z klinicznego punktu widzenia zmiany skórne, polegające na powstawaniu pęcherzyków w wyniku gromadzenia się płynu w przestrzeniach międzykomórkowych naskórka (obrzęku), co można zaobserwować pod mikroskopem jako tzw. „stan gąbczasty”. Wyprysk stanowi objaw wielu różnych dermatoz opisanych poniżej.
Co to jest wyprysk i jakie sa ich rodzaje?
Spis treści
Wyprysk – co to jest?
Wyprysk charakteryzuje się tym, że w pierwszej kolejności na skórze można dostrzec rumień, grudki obrzękowe oraz pęcherzyki. Stopniowo dochodzi do zlewania się tych wykwitów, co prowadzi do uformowania większych ognisk wypryskowych. W skrajnie ciężkich postaciach wyprysku może dominować obraz wtórnej infekcji bakteryjnej. Nierzadko obserwuje się również przeczosy (będące wynikiem drapania przez pacjenta silnie swędzących zmian skórnych) oraz strupy. W przypadku zmian przewlekłych obserwuje się tzw. lichenifikację – pogrubienie skóry ze wzmożonym „poletkowaniem” naskórka, z następczym zatarciem typowego obrazu klinicznego wyprysku.
Poniżej zostanie krótko scharakteryzowane kilka najczęściej występujących jednostek chorobowych, manifestujących się klinicznie pod postacią wyprysku z pominięciem atopowego zapalenia skóry:
- wyprysk kontaktowy,
- wyprysk pieniążkowaty,
- wyprysk rąk.
To też Cię może zainteresować: Pęcherze, pęcherzyki i bąble na skórze – co mogą oznaczać?
Wyprysk kontaktowy (kontaktowe zapalenie skóry)
Wyprysk kontaktowy (znany również pod nazwą kontaktowego zapalenia skóry) jest stanem zapalnym w obrębie skóry, spowodowanym przez działające uszkadzająco w sposób bezpośredni lub pośredni czynniki zewnątrzpochodne. Ze względu na patogenezę, przyjmuje się dzielić wyprysk kontaktowy na:
- wyprysk niealergiczny (z podrażnienia) – wywołany przez różne czynniki uszkadzające (przykładowo stężone kwasy i zasady) naturalną barierę ochronną naszego naskórka;
- wyprysk alergiczny – wywołany odpowiedzią immunologiczną na specyficzny antygen (alergen).
Kliniczny podział wyprysku kontaktowego obejmuje postacie ostre (z dominującym rumieniem i sączeniem ze zmian skórnych) oraz przewlekłe (z przeważającą suchością, pogrubieniem i złuszczaniem naskórka).
Wyprysk kontaktowy niealergiczny (z podrażnienia)
Zmiany skórne w wyprysku kontaktowym niealergicznym są w dużej mierze ograniczone do okolic ścisłego kontaktu powierzchni skóry z substancjami drażniącymi (np. do okolic powiek oraz fałdów ciała). Nasilenie zmian może być zróżnicowane – od minimalnego stopnia rumienia do ciężkiego stanu zapalnego z pęcherzykami, nadżerkami, a nawet owrzodzeniami. Przebieg schorzenia jest przewlekły. Zmiany zapalne lokalizują się najczęściej na rękach. Do typowych czynników drażniących można zaliczyć powtarzający się kontakt z detergentami, mydłem i wodą. Leczenie wyprysku kontaktowego niealergicznego polega na unikaniu ekspozycji na środki drażniące oraz na stosowaniu skutecznych środków ochrony osobistej (np. rękawic chroniących skórę rąk bądź odzieży ochronnej).
Wyprysk kontaktowy alergiczny
Patogeneza wyprysku kontaktowego alergicznego wiąże się z rozwojem antygenowo swoistej odpowiedzi immunologicznej. Najczęściej obserwuje się nadwrażliwość typu opóźnionego na alergeny roślinne. Zapalenie skóry objawiające się rumieniem, obecnością pęcherzyków oraz świądem często obejmuje dokładnie powierzchnię kontaktu z sokiem roślinnym. Alergenami uczulającymi roślin są:
- urushiol,
- oleorezyna.
Przylegając do skóry, ubrań czy narzędzi mogą one wywoływać odczyn zapalny skóry nawet po dłuższym okresie. Poza wymienionymi alergenami roślinnymi do najczęstszych alergenów kontaktowych należą:
- składniki gumy,
- formaldehyd (aldehyd mrówkowy),
- nikiel,
- neomycyna,
- substancje zapachowe.
Podstawą rozpoznania są płatkowe testy skórne. W wyprysku kontaktowym alergicznym skuteczna eliminacja alergenu skutkuje całkowitym ustąpieniem zmian skórnych. Znaczną poprawę może przynieść miejscowe stosowanie silnie działających glikokortykosteroidów.
Wyprysk pieniążkowaty
Wyprysk pieniążkowaty występuje typowo u osób w średnim wieku, nieco częściej u mężczyzn. Zmiany skórne w przebiegu wyprysku pieniążkowatego mają kształt okrągłych bądź owalnych ognisk – przypominają swym kształtem monety (stąd nazwa).
W ostrej fazie choroby obserwuje się drobne grudki obrzękowe, pokrywające się następnie strupem. Zmiany te goją się z pozostawieniem pozapalnego złuszczania naskórka. Przyczyna choroby pozostaje dotychczas niewyjaśniona, jednak przyjmuje się, że na jej rozwój znaczący wpływ ma suchość skóry. Wykwity skórne umiejscowione są zwłaszcza w okolicach wyprostnych powierzchni części dystalnych kończyn (okolice grzbietu rąk oraz przednia powierzchnia podudzi) i tułowia.
Wyprysk rąk
Wyprysk rąk jest dość powszechnie występującą przewlekłą chorobą skóry, będącą częstą dermatozą zawodową. Stan zapalny skóry rąk początkowo rozwija się pod pierścionkami czy też pod obrączką, gdzie gromadzi się woda i detergenty. Obserwuje się suchość, pęknięcia, rumień oraz obrzęk skóry.
Odmianą wyprysku rąk jest wyprysk potnicowy, który objawia się pod postacią bardzo swędzących grudek i pęcherzyków na bocznych powierzchniach palców oraz w okolicy kłębu kciuka. Zmiany pokrywają się strupami, po czym stopniowo goją się samoistnie.
Leczenie wyprysku rąk wiąże się z eliminacją wszystkich substancji o działaniu drażniącym i alergizującym. Należy również zwalczać wtórne zakażenia bakteryjne. Czasem istnieje konieczność stosowania maści steroidowych. W większości przypadków poleca się ochronę skóry przez stosowanie rękawiczek (zwłaszcza winylowych).
Opublikowano: 23.10.2014;
aktualizacja: 10.07.2015
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Rafał Drobot
Lekarz
Absolwent Wydziału Lekarskiego w Katowicach Śląskiego Uniwersytetu Medycznego oraz studiów podyplomowych Prawo w Ochronie Zdrowia na Uniwersytecie Śląskim. Doświadczenie zawodowe początkowo zdobywał w Oddziale Urologicznym WSZ w Koninie. Od 2017 roku związany z Oddziałem Urologii i Onkologii Urologicznej Centrum Uronefrologii MSS w Warszawie. Pracuje również w kilku poradniach urologicznych na terenie Warszawy. Członek Polskiego Towarzystwa Urologicznego oraz Europejskiego Towarzystwa Urologicznego. Biegle posługuje się językiem angielskim oraz francuskim.
12
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 14.01.2021