Muszyca – przyczyny, objawy, leczenie larw w ciele człowieka

Muszyca – co to za choroba i czy występuje w Polsce?

Muszyca u człowieka (myiasis) to choroba wywoływana przez pasożytnicze larwy muchówek, które odżywiają się żywymi lub martwymi tkankami swojego gospodarza. Muszyca jest powszechnym problemem w praktyce weterynaryjnej, chociaż objawy muszycy są spotykane również u ludzi, szczególnie w społeczeństwach zamieszkujących tereny tropikalne i subtropikalne krajów rozwijających się. Muszyca w Polsce oraz w innych częściach świata o klimacie umiarkowanym dotyczy głównie osób zaniedbanych, starszych lub bezdomnych.

Larwy muchy w ciele człowieka zawsze są widokiem szokującym i świadczącym o głębokim zaniedbaniu higienicznym. Niestety zdarza się, że jaja gza bydlęcego (końskiej muchy) oraz innych gatunków gzów i much tropikalnych mogą zostać przypadkowo złożone w naszej skórze. Po pewnym czasie z jaj wykluwają się larwy pod skórą człowieka, które rozpoczynają swoją wędrówkę po okolicznych tkankach – na drodze larwy w ciele tworzą się wówczas czerwone guzy. Ostatecznie wierzchołki guzów zostają przebite, a ponad powierzchnią skóry wyłania się tylny koniec ciała larwy. Robaki w ranie człowieka określa się mianem muszycy skórnej (dermatomyosis), która występuje zdecydowanie częściej niż drugi typ muszycy, czyli muszyca wewnętrzna (endomyosis).

Występowanie muszycy na świecie

Muszyca u psa oraz innych bezdomnych, zaniedbanych zwierząt występuje na całym świecie, chociaż uznaje się, że ciepły i wilgotny klimat w szczególny sposób sprzyja inwazji pasożytniczej żywych organizmów. Tropikalna muszyca skóry to zdecydowanie najczęstsza postać tej choroby spotykana u ludzi.

Tropikalna muchówka, na przykład afrykańska mucha tumbu, zasiedla skórę lub naturalne jamy ciała człowieka. Pod wpływem ciepła z jaj uwalniają się larwy. Larwy w ranie, a niekiedy także świeżo złożone jaja, są w większości przypadków zauważane przez gospodarza tuż przed ich dalszą inwazją. Dzięki temu możliwe jest ich wczesne usunięcie poprzez chirurgiczne opracowanie rany.

Zdecydowanie bardziej niebezpieczne są muszyce zlokalizowane w okolicach oka (muszyca oczna) lub w przewodzie słuchowym (muszyca uszna). Przez długi czas mogą one pozostawać niezauważone, głównie u osób nieświadomych zagrożenia np. niedoświadczonych turystów. Larwy wykluwające się w uchu środkowym lub w oku bardzo szybko przedostają się do opon mózgowo-rdzeniowych, co stanowi bezpośrednie zagrożenie życia.

Gdzie pasożytują larwy muchówki?

W umiarkowanej strefie klimatycznej muszyca u człowieka należy do rzadkości. Muchówki atakują głównie porzucone zwierzęta domowe oraz zaniedbane bydło, owce, kozy czy konie.

Sporadycznie pasożytują u ludzi, a swoje jaja składają w otwartych ranach, odleżynach, uszach, nosie czy jamie ustnej. Jak już wspomniano, w Europie zdarzają się rodzime przypadki inwazji gza końskiego, muchy domowej czy muchy plujki. Stwierdzane są niemal wyłącznie u zaniedbanych higienicznie ludzi starszych i u osób bezdomnych.

Muszyca – objawy larw much w ciele człowieka

Objawy muszycy zależą od jej rodzaju

Muszyce u ludzi dzieli się ze względu na ich lokalizację. Każdy typ muszycy charakteryzuje się innymi objawami klinicznymi i przebiegiem choroby.

• Muszyca skórna – larwy muchówek mogą przyczepiać się do skóry swoimi aparatami gębowymi lub w całości wnikać w tkanki podskórne. Tzw. larwa skórna wędrująca przemieszcza się pod skórą wydrążonymi przez siebie tunelami, a na jej powierzchni tworzy czerwone guzy, często z otworem na szczycie. Rodzaje muchówek, które odżywiają się tkankami martwymi zasiedlają natomiast zanieczyszczone rany, owrzodzenia lub odleżyny. Skolonizowanie skóry przez larwy i jaja owadów może powodować niecharakterystyczny ból oraz swędzenie skóry, która pokrywa się drobnymi rankami i zgrubieniami.
• Muszyce otworów ciała – muszyca oczna, muszyca uszna, muszyca jamy ustnej oraz muszyca jamy nosowej. Do naturalnych otworów ciała larwy muchówek przedostają się w wyniku złożenia przez samicę jaj w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Muszyce jam ciała najczęściej występują w krajach tropikalnych. W uszkodzonym przez wykluwające się larwy nabłonku powstają bolesne, krwawiące nadżerki, niekiedy dochodzi do uszkodzenia przegrody nosowej lub ucha środkowego. Inwazja gałki ocznej objawia się jej bólem, pieczeniem, łzawieniem, ropnym zapaleniem i obrzękiem, często także trwałym uszkodzeniem całego narządu i nieodwracalną utratą wzroku. Larwy bytujące w przewodzie słuchowym również powodują jego ropny stan zapalny, a chory może słyszeć szumy lub zgrzyty wywołane migracją larw. W czasie wędrówki larw do zatok obocznych nosa mogą natomiast pojawić się uogólnione drgawki, zaburzenia słuchu i wzroku oraz silne objawy podrażnienia opono mózgowo-rdzeniowych.
• Muszyca odbytu i dróg moczowo-płciowych. Ten rodzaj muszycy przeważnie wynika z niewłaściwej higieny intymnej i noszenia brudnej bielizny lub powstaje za pośrednictwem brudnych cewników, na których muchówka złożyła swe jaja. Objawy inwazji pasożytniczej to ból podbrzusza i narządów płciowych, świąd krocza oraz objawy zakażenia układu moczowego.
• Muszyca przewodu pokarmowego. Jej rozwój jest efektem spożycia żywności skażonej jajami lub larwami muchówki (sporadycznie bywa powikłaniem nierozpoznanej muszycy odbytu). Larwy namnażają się w błonie śluzowej jelita, powodując ból brzucha, biegunki, wymioty, a nawet nawracające krwawienia ze światła przewodu pokarmowego.

Czytaj również: Pieczenie skóry – przyczyny. Jak leczyć pieczenie skóry?

Muszyca u człowieka – jak rozpoznać larwy w ciele?

Ostateczną diagnozę muszycy można postawić wyłącznie po stwierdzeniu obecności larw lub jaj muchówek w próbkach pobranych ze skóry, ran lub z jam ciała (także w kale czy w plwocinie).

W przypadku postaci skórnej muszycy zawsze wykonuje się mechaniczne, chirurgiczne usuwanie wędrujących larw i precyzyjne oczyszczenie skóry z pozostawionych jaj.

Profilaktyka i leczenie muszycy

Najbardziej skutecznym sposobem leczenia muszycy jest usunięcie wszystkich uwidocznionych larw i chirurgiczne opracowanie ran, które stały się wrotami dla zakażenia pasożytniczego. Muszycom bardzo często towarzyszą wtórne zakażenia bakteryjne, dlatego standardem w ich leczeniu jest wdrożenie antybiotykoterapii o szerokim spektrum działania.

Profilaktyka muszyc polega na zwalczaniu much i ich jaj w otaczającym środowisku za pomocą środków owadobójczych, przestrzeganie wszystkich zasad higieny osobistej, utrzymywanie czystości w domach (szczególnie w sypialniach) oraz leczenie przewlekłych ran i owrzodzeń, co jest szczególnie ważne w przypadku ludzi niesamodzielnych bądź unieruchomionych.