Badanie PLT – liczba płytek krwi

Czym są płytki krwi (PLT)?

Płytki krwi (PLT), nazywane również trombocytami są ważnymi elementami morfotycznymi krążącymi we krwi człowieka. Mają niewielki rozmiar i są pozbawione jądra. Główną funkcją płytek krwi jest rozpoczynanie procesu krzepnięcia krwi, a finalnie tworzenie skrzepu wraz z fibryną, który hamuje wypływ krwi przez uszkodzoną tkankę.

Produkcja płytek krwi zachodzi w szpiku kostnym, a także w tkance limfatycznej człowieka. Czas przeżycia trombocytów to średnio 7–14 dni.

Odchylenia od prawidłowej ilości płytek krwi określa się następującymi terminami:

• trombocytopenia – jest to stan obniżonej ilości płytek krwi, tzw. małopłytkowość;
• trombocytoza – stan, w którym ilość płytek krwi przekracza górną granicę normy;
• trombastenia – jest to stan, w którym dochodzi do upośledzenia funkcjonowania płytek krwi.

Prawidłowa liczba płytek krwi (PLT)

Norma dla płytek krwi to 150000–400000 komórek na 1 µl. Dodatkowymi parametrami opisującymi płytki krwi są:

• średnia objętość płytek krwi (MPV) – norma to 7,5 – 10,5 fl,
• wskaźnik anizocytozy płytek krwi (PDW) – norma określana jest w granicach 6,1–11 fl, a w wymiarze procentowym jest to wartość 40–60%,
• odsetek dużych płytek krwi (P-LCR) – w badanej próbce krwi może znajdować się do 30% dużych płytek krwi.

Dodatkowe parametry opisujące płytki krwi nie powinny być interpretowane w oderwaniu od liczby płytek krwi. Na wynik należy spojrzeć całościowo. Najczęściej liczbę płytek krwi oznacza się wraz ze średnią objętością płytek krwi (MPV). Pozostałe parametry są wykonywane na zlecenie lekarza.

Jak oznacza się liczbę płytek krwi (PLT)

Pacjent, któremu zlecono badanie morfologii krwi, w tym ocenę liczby płytek krwi powinien zgłosić się na badanie na czczo. Ostatni posiłek można spożyć o godzinie 18 dnia poprzedzającego badanie.

Do oznaczenia ilości trombocytów, niezbędna jest niewielka ilość krwi. Uzyskuje się ją poprzez wykonane wkłucie do naczynia żylnego przez doświadczoną osobę. Miejscem, z którego najlepiej pobiera się krew jest żyła łokciowa znajdująca się w dole łokciowym kończyny górnej. Krew pobiera się do sterylnej strzykawki lub jałowej probówki próżniowej, a następnie przekazuje się do laboratorium w celu oznaczenia ilość płytek krwi, a także innych elementów morfotycznych.

Liczbę płytek oblicza się przy pomocy automatycznych analizatorów hematologicznych przy zastosowaniu złożonych technik impedancyjnych oraz optycznych. Dzięki tym technikom można wyznaczyć ilość płytek krwi w badanej próbce, a także określić średnią objętość płytki oraz liczbę płytek przekraczających standardową wielkość płytki, a w konsekwencji odsetek dużych płytek krwi.

Ilość płytek krwi można oznaczyć również przy pomocy metody komorowej. Jest to metoda obarczona większym ryzykiem błędu niż metody automatycznego liczenia. Uzyskaną od pacjenta krew rozcieńcza się przygotowanym do tego celu specjalnym płynem. Mieszaninę umieszcza się w tzw. komorze Burkera. Następnie patrząc przez mikroskop laborant zlicza wszystkie płytki krwi umieszczone w malutkich kwadratach i prostokątach komory Burkera.

Kiedy bada się liczbę płytek krwi (PLT)?

Liczbę płytek krwi oznacza się w zleconym przez lekarza ogólnym badaniu morfologicznym krwi. Badanie ilości płytek krwi należy wykonać u pacjentów, u których:

• bardzo łatwo dochodzi do powstawania siniaków podczas niewielkiego uderzenia się,
• długo krwawi niewielkie zranienie,
• występuje przedłużone i obfite krwawienie menstruacyjne,
• występują częste krwotoki z nosa,
• występują drobne czerwone lub sinawe plamki na skórze świadczące o podskórnym, niewielkim wylewie krwi.

Podwyższona liczba płytek krwi

Co może oznaczać nieprawidłowy wynik płytek krwi:

Podwyższona liczba płytek krwi występuje w przebiegu:

• zespołu mieloproliferacyjnego, który objawia się wzmożoną produkcją płytek krwi; w przebiegu tego zespołu może również dojść do nadprodukcji pozostałych elementów morfotycznych krwi np. krwinek czerwonych lub krwinek białych,
• infekcji,
• choroby nowotworowej,
• po splenektomii, jest to stan po usunięciu śledziony,
• nadmiernego wysiłku fizycznego,
• epizodu krwawienia.

Obniżona liczba płytek krwi

Obniżona ilość płytek krwi pojawia się w przypadku:

• obfitego krwawienia, płytki krwi uciekają z wypływającą krwią oraz są zużywane do tworzenia skrzepu;
• niszczenia trombocytów przez własny układ immunologiczny, tzw. choroby autoimmunologiczne np. toczeń, samoistna plamica małopłytkowa;
• niedokrwistości aplastycznej,
• niedokrwistości megaloblastycznej z niedoboru żelaza,
• niedokrwistości hemolitycznej,
• białaczki szpikowej lub chłoniaków,
• zakażeń wirusowych,
• niewydolności nerek,
• terapii opierającej się na naświetlaniu promieniami jonizującymi,
• wstrząsu anafilaktycznego.