Niedokrwistość megaloblastyczna jest jedną z kilku rodzajów anemii, charakteryzującą się zbyt niską liczbą czerwonych krwinek. Taki stan może powodować objawy, takie jak ciągłe zmęczenie i ospałość. Zapoznaj się z poniższym artykułem, aby dowiedzieć się, jakie są przyczyny tej choroby i na co zwrócić uwagę, aby lepiej zadbać o swoje zdrowie.
Niedokrwistość megaloblastyczna – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie anemii megaloblastycznej
Spis treści
Czym jest niedokrwistość megaloblastyczna?
Niedokrwistość megaloblastyczna to rodzaj niedokrwistości charakteryzujący się nieprawidłowym tworzeniem się czerwonych krwinek w szpiku kostnym. Główną przyczyną tego stanu jest niedobór witaminy B 12 lub kwasu foliowego, które są niezbędne do prawidłowej syntezy DNA w komórkach krwiotwórczych.
Niedobór tych mikroelementów sprawia, że wczesne formy erytrocytów są nieprawidłowej budowy i zawierają więcej cytoplazmy w porównaniu do normalnych prekursorów czerwonych krwinek. To prowadzi do ich przedwczesnego niszczenia w szpiku kostnym oraz skrócenia czasu przeżycia erytrocytów, które przedostają się do krwioobiegu. W efekcie dochodzi do zmniejszenia liczby czerwonych krwinek w krwioobiegu i zakłócenia prawidłowego funkcjonowania układu krwionośnego.
Przyczyny niedokrwistości megaloblastycznej
Niedokrwistość megaloblastyczna jest spowodowana brakiem witaminy B12, kwasu foliowego lub obu tych składników.
Niedobór witaminy B12
Najczęstszą przyczyną niedoborów witaminy B12 jest choroba Addisona-Biermera. Aby witamina B12 była wchłaniana przez organizm, musi najpierw połączyć się z czynnikiem wewnętrznym Castle'a, białkiem produkowanym w żołądku. W przypadku schorzeń autoimmunologicznych, takich jak choroba Addisona-Biermera, przeciwciała atakują komórki żołądka lub czynnik wewnętrzny, co uniemożliwia wchłanianie witaminy B12, niezależnie od jej ilości w diecie. Skutkiem są zaburzenia wchłaniania witaminy B12 i niedobór tej witaminy.
Witamina B12 występuje głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Do najważniejszych źródeł tej witaminy należą:
- podroby, zwłaszcza wątróbka wołowa,
- ryby i owoce morza, np. tuńczyk, łosoś, małże,
- mięso, w tym wołowina i indyk,
- produkty mleczne, takie jak mleko, jogurty, sery (np. cheddar, feta),
- jajka, zwłaszcza żółtka.
Ponieważ witamina B12 nie występuje naturalnie w produktach pochodzenia roślinnego, jej niedobór jest powszechny u osób stosujących dietę wegetariańską lub wegańską.
Przyczyny niedoboru witaminy B12 często wynikają również z zaburzeń wchłaniania w układzie pokarmowym, co uniemożliwia prawidłowe pozyskiwanie witaminy z pokarmu. Do chorób zaburzających wchłanianie witaminy B12 należą:
- choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna,
- zespół Zollingera-Ellisona,
- rozrost bakteryjny jelita cienkiego (SIBO),
- zapalenie błony śluzowej żołądka wywołane przez Helicobacter pylori ,
- operacje, takie jak gastrektomia, zabiegi bariatryczne oraz resekcje jelita cienkiego, które zmniejszają powierzchnię wchłaniania.
Niedobór kwasu foliowego
Do głównych przyczyn niedoboru kwasu foliowego zalicza się nieprawidłową dietę, ubogą w produkty takie jak: zielone warzywa liściaste (szpinak, sałata, kapusta, jarmuż), owoce cytrusowe (pomarańcze, cytryny, mandarynki, grejpfruty) oraz produkty pochodzenia zwierzęcego (jaja, wątróbka).
Różne schorzenia układu pokarmowego mogą również zaburzać wchłanianie kwasu foliowego. Należą do nich: celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna, operacje bariatryczne oraz zespół krótkiego jelita.
Stosowanie pewnych leków, takich jak fenytoina, karbamazepina, sulfasalazyna czy metotreksat, a także nadużywanie alkoholu, może prowadzić do niedoboru kwasu foliowego.
Dodatkowo, zwiększone zapotrzebowanie na kwas foliowy w czasie ciąży, laktacji oraz przy przewlekłych niedokrwistościach hemolitycznych, może również prowadzić do jego niedoboru, jeśli nie zostanie odpowiednio zaspokojone.
Objawy niedokrwistości megaloblastycznej
Najczęstszym objawem anemii megaloblastycznej jest ogólne zmęczenie organizmu. Inne objawy charakterystyczne to:
- duszność i ból w klatce piersiowej,
- tachykardia,
- objawy ze strony układu pokarmowego – nudności, wymioty, biegunka,
- pieczenie języka, jego obrzęk lub wygładzenie powierzchni,
- osłabienie mięśni,
- blada skóra,
- utrata apetytu lub utrata masy ciała,
- objawy neurologiczne, jak drętwienie rąk i stóp.
Niedobór kwasu foliowego w pierwszych 12 tygodniach ciąży zwiększa ryzyko wad układu nerwowego u dziecka.
Objawy mogą różnić się w zależności od osoby.
Diagnostyka niedokrwistości megaloblastycznej
Jeśli zauważysz u siebie objawy jak wyżej, zgłoś się do swojego lekarza rodzinnego. Lekarz, po zebraniu dokładnego wywiadu i przeprowadzeniu badania fizykalnego, zleci morfologię krwi, która pozwoli na ocenę różnych elementów morfotycznych krwi.
Podstawą rozpoznania anemii megaloblastycznej są charakterystyczne zmiany w morfologii krwi, takie jak:
- obniżony poziom krwinek czerwonych (RBC),
- obniżony poziom stężenia hemoglobiny (HGB) i hematokrytu (HCT),
- zwiększona objętość krwinki czerwonej (MPV powyżej 100 fl).
Aby wykluczyć inne przyczyny objawów, lekarz może zlecić także dodatkowe badania laboratoryjne, które pozwolą ustalić, czy przyczyną niedokrwistości jest niedobór witamin, a jeśli tak, to czy dotyczy on witaminy B12, czy kwasu foliowego.
W niektórych przypadkach, aby dokładniej ocenić stan zdrowia pacjenta, lekarz może zalecić wykonanie biopsji szpiku kostnego. To badanie pozwala na szczegółową analizę komórek krwiotwórczych, co może pomóc w wykryciu typowych dla niedokrwistości megaloblastycznej nieprawidłowości. Dodatkowo, lekarz może zlecić gastroskopię, aby ocenić stan błony śluzowej żołądka. Gastroskopia umożliwia identyfikację zmian zapalnych, zanikowych oraz obecności bakterii Helicobacter pylori, które mogą zaburzać wchłanianie witaminy B12.
Leczenie niedokrwistości megaloblastycznej
Leczenie niedokrwistości megaloblastycznej opiera się przede wszystkim na usunięciu przyczyny powodującej niedobór (np. leczenie eradykacyjne H. pylori) oraz suplementacji odpowiednich witamin przez określony czas lub do ustania przyczyny niedoboru.
Witamina B12 jest dostarczana do organizmu przez zbilansowaną dietę bogatą w produkty mleczne i mięsne. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B12 dla dorosłych wynosi około 2,4 µg (więcej u kobiet w ciąży), a u zdrowych osób zapasy tej witaminy wystarczają na kilka lat.
Dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy wynosi około 150 µg dla dorosłych, 600 µg dla kobiet w ciąży oraz 500 µg u kobiet karmiących. Zapasy w organizmie wystarczają na kilka miesięcy.
Warto zauważyć, że przeciętna dieta dostarcza organizmowi od 150 do 250 μg folianów dziennie. Ponieważ zalecane dzienne spożycie dla większości osób wynosi około 400 μg, należy rozważyć zwiększenie udziału produktów bogatych w kwas foliowy w codziennej diecie (np. wątróbka, szpinak, brukselka, awokado, cytrusy) lub – w razie potrzeby – skonsultować się z lekarzem w zakresie odpowiedniej suplementacji preparatami doustnymi.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
- Candelario N, Klein C. Megaloblastic anemia due to severe vitamin B12 deficiency. Cleve Clin J Med. 2022 Jan 4;89(1):8-9. doi: 10.3949/ccjm.89a.21041. PMID: 34983795.
- Green R, Datta Mitra A. Megaloblastic Anemias: Nutritional and Other Causes. Med Clin North Am. 2017 Mar;101(2):297-317. doi: 10.1016/j.mcna.2016.09.013. Epub 2016 Dec 14. PMID: 28189172.
Opublikowano: 02.08.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
551
Komentarze i opinie (0)