Fenyloalanina – co to? Właściwości, gdzie występuje, czy jest szkodliwa?

Fenyloalanina – właściwości i zastosowanie

Fenyloalanina przede wszystkim należy do substancji wspomagających prawidłowe działanie organizmu. Fenyloalanina to aminokwas, który korzystnie wpływa na ośrodkowy układ nerwowy. Odgrywa też istotną rolę we wzmacnianiu procesów poznawczych. W sposób pośredni uczestniczy w produkcji neuroprzekaźników odpowiedzialnych za dobry nastrój, tj. dopamina czy serotonina . Zwiększa wydzielanie adrenaliny powodującej częsty skurcz mięśni gładkich, jak również podnosi poziom energii.

Fenyloalanina wspomaga pamięć i koncentrację. Pozwala też na kontrolę łaknienia, więc doskonale sprawdza się w dietach redukcyjnych. Bierze udział w powstawaniu hormonów tarczycy i odpowiada za prawidłowe jej funkcjonowanie. Spożywanie wysokiej ilości fenyloalaniny może łagodzić objawy depresji oraz pomagać w odzyskiwaniu pigmentu skóry. Podanie L-fenyloalaniny miejscowo lub doustnie wspomaga leczenie bielactwa . Może wzmacniać działanie UV, prowadząc do ciemnienia białych plam.

Fenyloalanina – aminokwas dla osób aktywnych

Fenyloalanina w znacznym stopniu przyspiesza powrót do formy i stymuluje rozrost tkanek. Przyczynia się także do eliminacji bólu oraz zmęczenia po nadmiernym wysiłku fizycznym. Fenyloalanina to organiczny związek należący do aminokwasów egzogennych, którego organizm nie jest w stanie wyprodukować samodzielnie. Wchodzi w skład naturalnie występujących białek i pośredniczy w wytwarzaniu tyrozyny oraz neuroprzekaźników (dopaminy, noradrenaliny, melaniny, adrenaliny).

Czytaj również: Witamina B3 – niacyna. Jakie są najlepsze źródła witaminy PP w pożywieniu?

Fenyloalanina – występowanie

Fenyloalanina posiada dwa enancjomery, które stanowią lustrzane odbicia strukturalne. Może występować naturalnie w przyrodzie i być przyswajalna przez organizmy żywe (w postaci L-fenyloalaniny) lub produkowana przez bakterie Bacillus brevis w procesie metabolizmu (D-fenyloalanina). Wchodzi w skład gramicydyny S, antybiotyku wytwarzanego przez mikroorganizmy.

DL-fenyloalanina to mieszanina tworzona laboratoryjnie, która stanowi połączenie dwóch wymienionych form.

Fenyloalanina – źródła

Właściwe stężenie tego aminokwasu może być utrzymane przy odpowiednio zbilansowanej diecie. L-fenyloalanina występuje w produktach spożywczych naturalnego pochodzenia, takich jak:

• mięso (wołowina, szynka z piersi kurczaka);
• ryby (łosoś, tuńczyk);
• nabiał (mleko, ser twarogowy chudy);
• rośliny strączkowe (soczewica czerwona, bób, ciecierzyca, fasola, groch);
• owoce suszone (banany, morele);
• orzechy, orzeszki ziemne, nasiona słonecznika, pestki dyni.

Oprócz tego można ją znaleźć w makaronie, kaszy, ryżu oraz kakao. Fenyloalanina występuje w produktach o wysokiej zawartości białka i suplementach diety. Poza tym znajduje się w aspartamie, słodziku którego powinny unikać osoby chore na fenyloketonurię.

Czytaj również: Chrom na odchudzanie – czy warto suplementować chrom na redukcji?

Skutki niedoboru i nadmiaru fenyloalaniny

Badanie stężenia tego aminokwasu wykonywane jest u noworodków w pierwszych dniach życia. Niedobór fenyloalaniny może przyczyniać się do zaburzeń wzrostu u dzieci, niedokrwistości, osłabienia, apatii, problemów z pamięcią i zaburzeń koncentracji. Powoduje też niski poziom białka we krwi, nadmierne wypadanie włosów oraz zmniejszone uczucie głodu. U mężczyzn zwiększa ryzyko impotencji.

Do najczęstszych objawów nadmiaru fenyloalaniny można zaliczyć:

• spadek serotoniny – a co za tym idzie nastroju;
• skłonność do depresji;
• zaburzenia snu;
• nadpobudliwość;
• obniżone napięcie mięśniowe;
• predyspozycje do zapaleń skóry;
• trudności w nauce.

Fenyloketonuria u noworodków

Nadmiar fenyloalaniny we krwi często towarzyszy genetycznie uwarunkowanej i wrodzonej chorobie metabolicznej. Mowa o fenyloketonurii , która wywiera szkodliwe działanie na ośrodkowy układ nerwowy i może doprowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń neuronowych, problemów natury behawioralnej czy opóźnień w rozwoju intelektualnym. Choroba wywołana jest wrodzonym niedoborem lub brakiem enzymu odpowiedzialnego za metabolizm fenyloalaniny. W wyniku rzadkiej wady metabolicznej, dochodzi do nadmiernego odkładania się ww. aminokwasu w organizmie.

Szczególnie niebezpieczne jest wysokie stężenie fenyloalaniny w ciąży, które często prowadzi do nieprawidłowości u płodu, tj.: zbyt niska waga urodzeniowa, zaburzenia kształtu twarzy oraz wady serca. Noworodek początkowo może nie wykazywać żadnych objawów i spożywać duże ilości białka. Niezwykle ważne jest wykrycie choroby na jak najwcześniejszym etapie życia, które umożliwia badanie przesiewowe krwi oraz szybkie rozpoczęcie leczenia.

Fenyloalanina – stosowanie

Przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem. Na polskim rynku znajduje się fenyloalanina w postaci kapsułek (500 mg) lub w proszku. Najczęściej dostępna jest w opakowaniach z 60 lub 120 tabletkami. Zapotrzebowanie na fenyloalaninę zależy od płci, wieku oraz stanu fizjologicznego. Osoby dorosłe powinny spożywać ok. 33 mg na każdy kilogram wagi. Nie należy przekraczać zalecanej dziennej porcji.

Przykładowo osoba powyżej 18. roku życia i masie 60 kg powinna spożywać około 1980 mg fenyloalaniny dziennie, tj. niecałe 2 g. Aby dostarczyć organizmowi taką ilość, wystarczy zjeść jedną porcję kurczaka oraz 3 plastry żółtego sera. Fenyloalaninę w proszku można odmierzyć dołączoną do zestawu łyżeczką. W tym przypadku konieczne jest rozpuszczenie produktu (od 0,5 do 1 g) w niewielkiej ilości wody. Po przygotowaniu mieszanki należy ją od razu wypić.

Czytaj również: Błonnik pokarmowy – czym jest, jak działa na organizm?

Fenyloalanina – przeciwwskazania

Z suplementacji warto zrezygnować w trakcie leczenia środkami antypsychotycznymi oraz lekami antydepresyjnymi . Chodzi głównie o preparaty z grupy inhibitorów oksydazy monoaminowej. Spożycie fenyloalaniny w suplementach diety powinny też ograniczyć osoby na diecie, które często sięgają po słodziki i produkty o niskiej zawartości tłuszczu. Zwłaszcza wtedy, gdy korzystają z dostępnych alternatyw dla zwykłego cukru lub spożywają duże ilości napojów zawierających w składzie aspartam.

Fenyloalanina – czy jest szkodliwa?

Aminokwasy egzogenne nie występują naturalnie w organizmie człowieka, więc trzeba je dostarczać z zewnątrz. Odgrywają kluczową rolę w procesach biochemicznych, wspierają prawidłowe działanie mięśni i układu nerwowego. Fenyloalanina jest bardzo pożądanym oraz powszechnie występującym w żywności aminokwasem, którego nie powinno zabraknąć w diecie zdrowego człowieka. Przyjmowanie zalecanych dawek fenyloalaniny nie wywołuje skutków ubocznych, ale osoby z fenyloketonurią muszą ograniczyć jej spożycie.

Czytaj również: Elektrolity – kiedy warto je przyjmować?