Karagen E407 – co to jest, właściwości, zastosowanie, skutki uboczne

Karagen – co to jest?

Karagen należy do grupy polisacharydów (węglowodanów) nietrawionych w przewodzie pokarmowym człowieka, podobnie jak inne substancje błonnikowe. Pozyskuje się go z czerwonych alg (Rhodophyceae), które występują naturalnie u wybrzeży Ameryki Północnej, Europy i Wielkiej Brytanii.

Otrzymywanie karagenu nie jest skomplikowane i można go wytwarzać z alg nawet w warunkach domowych – poprzez gotowanie. Już około 400 roku p.n.e. na terenie Irlandii wytwarzano karagen i używano go zamiast żelatyny. Przemysłowa produkcja karagenu rozpoczęła się na dobre w czasie II wojny światowej, gdy na rynku brakowało japońskiego agaru.

Karagen ma właściwości żelujące, zagęszczające, stabilizujące (stąd też nazwa: stabilizator e407) i emulgujące. Nie ma smaku ani zapachu. Rozpuszczalność karagenu jest zależna od struktury chemicznej cząsteczek budujących go. W przemyśle wykorzystuje się formę karagenu dobrze rozpuszczalną w wodzie. Właściwości karagenu wpływają na to, że jest powszechnie wykorzystywany w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym. Jako dodatek do żywności nie może być używany w postaci zhydrolizowanej, gdyż taka forma jest potencjalnie szkodliwa.

Czy karagen zawiera gluten? Nie, jest czystym węglowodanem, nie łączy się z żadnym białkiem i pochodzi z czerwonych wodorostów, które również nie zawierają glutenu.

Zastosowanie karagenu w lekach i kosmetyce

Karagen wykorzystuje się do produkcji żeli stosowanych do unieruchamiania komórek bakteryjnych. Można go wykorzystywać w biochemicznej produkcji octu i fermentowanych produktów mlecznych. W przemyśle farmaceutycznym karagen służy do produkcji antybiotyków – tetracyklin i chlorotetracyklin, a także antybiotyków półsyntetycznych.

Karagen w lekach jest składnikiem żelowych otoczek kapsułek. Karagen w kosmetyce służy jako substancja zagęszczająca i stabilizująca. Dodaje się go do szamponów, odżywek czy past do zębów.

Karagen w jedzeniu – E407 w produkcji żywności

Karagen to bardzo powszechny dodatek do żywności, oznaczany symbolem E407. Funkcje karagenu w pożywieniu obejmują:

• utrzymywanie właściwej struktury produktu,
• zapewnienie mu pożądanej konsystencji,
• zapobieganie rozwarstwianiu emulsji,
• wypełnianie żywności dietetycznej (jako zamiennik tłuszczu lub skrobi).

W przemyśle spożywczym karagen E407 można znaleźć w pieczywie, aby było dłużej świeże. Karagen w śmietanie i w jogurtach poprawia ich gęstość i zapobiega rozwarstwianiu (śmietana bez karagenu na półkach sklepowych to rzadkość), w dżemach nadaje galaretowatą strukturę, a w przetworach mięsnych niskiej jakości zwiększa ich masę i pozwala ograniczyć ilość mięsa użytą do produkcji.

E407 jest bardzo częstym dodatkiem do żywności wysokoprzetworzonej o niskiej jakości i wartości odżywczej. Karagen w maśle może być obecny w wyrobach o obniżonej zawartości tłuszczu. W mięsie garmażeryjnym, gdzie mięso częściowo zastępuje się białkiem roślinnym, tłuszczem i wodą, karagen utrzymuje odpowiednią strukturę produktu.

W czym jest karagen?

Zagęstnik i stabilizator karagen jest dodawany do:

• dżemów, marmolad, galaretek,
• lodów,
• jogurtów, śmietany, śmietanki, deserów mlecznych,
• mleka zagęszczonego i mleka czekoladowego,
• serów topionych, serków wiejskich,
• majonezów,
• gotowych sosów, sosów sałatkowych,
• mięsa garmażeryjnego,
• przetworów mięsnych: pasztetów, parówek, konserw, past do smarowania,
• napojów roślinnych,
• mleczka kokosowego,
• preparatów dla niemowląt,
• żywności typu „light”.

Wpływ karagenu na zdrowie i skutki uboczne nadmiaru w diecie

Karagen jest bardzo kontrowersyjnym dodatkiem do żywności. Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy karagen jest zdrowy. Często można spotkać się z opiniami o rakotwórczości karagenu, jego działaniu prozapalnym, uszkadzaniu układu odpornościowego, wywoływaniu polipów jelita grubego, insulinooporności czy zespołu jelita drażliwego. Jednocześnie badania naukowe pokazują, że jest to dodatek nieszkodliwy, również dla niemowląt.

Karagen należy do frakcji błonnika pokarmowego, nie jest trawiony i w postaci niezmienionej jest wydalany wraz z kałem. Składnik ten nie wywołuje żadnych skutków ubocznych, gdy stanowi mniej niż 5 proc. węglowodanów w diecie. W większej ilości może wywołać biegunki, bóle brzucha, uczucie pełności i inne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Karagen może upośledzać układ odpornościowy, ale tylko wtedy, gdy jest podawany dożylnie, a nie wraz z żywnością. Badania wykazały, że karagen nie jest rakotwórczy, genotoksyczny i nie zaburza rozwoju dzieci w życiu płodowym. Alergia na karagen jako taki nie występuje, natomiast stwierdzono, że E407 może nasilać reakcję alergiczną IgE–zależną na inne produkty.

Sam karagen prawdopodobnie nie oddziałuje negatywnie na zdrowie, jednak jest dodawany do żywności o wysokim stopniu przetworzenia, a zatem – o niskiej wartości odżywczej. Lepiej unikać pożywienia, w którym jest obecny.