Badania na boreliozę – kiedy i jaki test zrobić, cena

Borelioza – jak wykryć zakażenie po ugryzieniu kleszcza?

Borelioza to choroba odkleszczowa spowodowana przez bakterię Borrelia burgdorferi przenoszoną przez kleszcze. Do zakażenia niezbędne jest ukąszenie kleszcza, choć oczywiście nie każde z nich kończy się infekcją. Z pewnością natomiast każde ukąszenie kleszcza jest przesłanką do tego, aby wykonać test na boreliozę, gdyż antybiotykoterapię należy wdrożyć jak najwcześniej – najlepiej przed pojawieniem się rumienia wędrującego, który jest charakterystycznym objawem boreliozy.

Rumień pojawia się po około 1–3 tygodni po ukąszeniu i ma postać zaczerwienienia o średnicy około 5 cm i wędrującym charakterze. Charakterystyczne jest przejaśnienie w centrum rumienia oraz brak świądu czy odczuć bólowych. Rumień po kleszczu utrzymuje się około miesiąca, choć niekiedy nie pojawia się wcale. Następnie choroba długo nie daje o sobie znać. U pacjentów obserwuje się wystąpienie objawów boreliozy po latach w postaci zapalenia skóry, uciążliwych bólów mięśni i stawów, chronicznego zmęczenia, zapalenia mięśnia sercowego czy licznych dolegliwości neurologicznych.

Dlatego tak ważne jest odpowiednio wczesne wykonanie badań na boreliozę, zanim pojawią się poważne powikłania.

Kiedy wykonać test na boreliozę?

Jakie są wskazania do wykonania badania na boreliozę? Należy pamiętać, że pierwszym, podstawowym zaleceniem jest ugryzienie kleszcza, nawet jeśli nie pojawiają się typowe oznaki, jakie daje borelioza. Test w kierunku choroby stanowczo zaś powinien zostać przeprowadzony w sytuacji, kiedy pojawią się jakiekolwiek symptomy sugerujące zakażenie Borrelią:

• rumień wędrujący,
• czerwono-sinawe zmiany na skórze rąk lub stóp, które wynikać mogą z zanikowego zapalenia skóry, z charakterystycznym ścieńczeniem skóry oraz zanikiem owłosienia na kończynie,
• zapalenie stawów niewiadomego pochodzenia,
• zapalenia mięśni,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• przewlekłe zmęczenie

Diagnostyka boreliozy zalecana jest także, wówczas gdy pojawią się objawy neurologiczne – zapalenie nerwów, niedowłady, nerwobóle, przewlekłe zapalenie mózgu i rdzenia

Borelioza – diagnostyka testami serologicznymi

W rozpoznaniu boreliozy diagnostyka jest dwustopniowa – w pierwszej kolejności wykonywane są testy serologiczne, a w dalszym etapie testy potwierdzające.

Pierwszy test na wykrycie boreliozy ma na celu stwierdzenie obecności we krwi specyficznych przeciwciał produkowanych w określonym momencie od momentu zakażenia sugerującego boreliozę. Wynik pozytywny lub wątpliwy testu przesiewowego jest przesłanką do wykonania drugiego testu potwierdzającego.

Istnieją jeszcze inne testy, wykonywane w przypadku reinfekcji oraz podejrzeniu boreliozy przy braku odpowiedzi serologicznej organizmu. Dostępne są także proste domowe testy na boreliozę do samodzielnego wykonania.

Leczenie boreliozy powinno być wspierane przez odpowiednią dietę.

Test ELISA i inne badania krwi na boreliozę (IgG i IgM)

Testami na boreliozę wykonywanymi jako pierwsze są testy serologiczne – testy ELISA, testy IIFT oraz test jakościowy ELFA. Test ELISA, czyli test immunoenzymatyczny, wykonywany jest rutynowo w laboratoriach. Jest to jedynie test przesiewowy, a zatem służący wyselekcjonowaniu pacjentów wymagających dalszej diagnostyki w kierunku boreliozy. Test ELISA wykonywany jest na próbce krwi pacjenta i służy wykryciu obecności przeciwciał klasy IgG i IgM.

Pierwsze pojawiają się przeciwciała klasy IgM, które najczęściej wykrywane są w 3–4 tygodniu od zakażenia, choć niekiedy można wykazać ich obecność już w drugim tygodniu infekcji Borrelia burgdorferi. Utrzymują się one we krwi przez około 4–6 miesięcy. Natomiast przeciwciała klasy IgG wykrywane są nieco później – po 6–8 tygodniach od zakażenia prowadzącego do rozwoju choroby, jaką jest borelioza. IgG obecne są w surowicy przez wiele lat, nawet po skutecznej antybiotykoterapii.

Interpretacja testu ELISA w kierunku boreliozy powiązana powinna być z objawami klinicznymi pacjenta. Ujemny wynik ELISA w początkowej fazie infekcji, nawet w obecności rumienia wędrującego, nie przesądza o rozpoznaniu boreliozy. Konieczne jest powtórzenie testu po upływie czterech tygodni od wystąpienia pierwszych symptomów zakażenia. Natomiast wynik dodatni testu ELISA wymaga potwierdzenia badaniem Western blot. Cena badania ELISA w kierunku boreliozy to około 100 zł za obydwie klasy przeciwciał.

Borelioza – test Western blot

Każda próbka krwi pacjenta, w której uzyskano dodatni lub wątpliwy wynik testu ELISA, powinna być zbadana metodą Western blot. Test ten polega ona na wykrywaniu przeciwciał przeciwko boreliozie w klasie IgG i IgM, z wykorzystaniem konkretnych antygenów krętka Borrelia burgdorferi.

Badanie to cechuje się wyższą czułością i swoistością niż ELISA. Dodatni wynik Western blot z dużym prawdopodobieństwem potwierdza boreliozę. Natomiast wynik ujemny Western blot przy dodatnim wyniku ELISA i współistnieniu symptomów zakażenia po co najmniej dwóch tygodniach wymaga powtórzenia tego badania na boreliozę. Cena testu Western blot to około 200 zł.

Badanie PCR i test LTT w diagnostyce boreliozy

W przypadku problemów z wykonaniem badań serologicznych, np. u pacjentów z zaburzoną odpornością, wskazane jest wykonanie badania PCR w kierunku boreliozy. Badanie to sprawdza się także w poczatkowych stadiach infekcji, zanim we krwi pojawią się specyficzne przeciwciała. Badanie to polega na detekcji DNA bakterii Borrelia burgdorferi we krwi pacjenta, wycinku skóry pobranego w obszaru rumienia wędrującego, płynu stawowego czy płynu mózgowo-rdzeniowego. Badanie to wyróżnia się bardzo wysoką czułością, a jego koszt to około 180–200 zł.

Test LTT, czyli test transformacji limfocytów, wykonywany jest w przypadku monitorowania terapii boreliozy, podejrzenia reinfekcji bądź podejrzenia rozsianej boreliozy przy negatywnym wyniku testów serologicznych. Test LTT w kierunku boreliozy polega na badaniu odpowiedzi limfocytów na kontakt z antygenami krętka.

Mierzony jest poziom syntetyzowanych przez limfocyty cytokin, a test wykonywany jest we krwi. Wynik dodatni świadczy o obecności we krwi uczulonych na krętka limfocytów T – wtedy badanie służy potwierdzeniu boreliozy. Natomiast wynik ujemny LTT po przeprowadzonej terapii świadczy o skuteczności leczenia. Ile kosztuje badanie na boreliozę LTT? Cena testu to około 500 zł.

Test na boreliozę – apteka

W aptece bądź internecie kupić można testy na boreliozę do samodzielnego wykonania. Testy takie mają poglądowy charakter i zawsze wymagają potwierdzenia w laboratorium. Zasadność ich wykonania jest znikoma, gdyż tego typu badania nie są w stanie ani jednoznacznie potwierdzić boreliozy, ani jej wykluczyć.

Test taki polega na nakłuciu opuszki palca i wymieszania kilku kropel krwi z odczynnikiem, a następnie umieszczeniu mieszaniny na pasku testowym. Po określonym czasie należy odczytać wynik. Domowe testy na boreliozę z apteki kosztują około 40 zł.

Czytaj również: Neuroborelioza – przyczyny, objawy, leczenie