Wodorowy test oddechowy – co to jest i na czym polega? Wskazania, przebieg, interpretacja wyników, cena

Co to jest wodorowy test oddechowy?

Wodorowy test oddechowy (ang. Hydrogen Breathe Test, HBT) to całkowicie bezpieczne i nieinwazyjne narzędzie wykorzystywane do diagnozy schorzeń gastroenterologicznych. U zdrowej osoby skład mikroflory jelitowej pozostaje względnie stały przez całe życie, przy czym jest ona rozłożona nierównomiernie. W żołądku i proksymalnym odcinku jelita cienkiego nie ma jej wcale. Z kolei w jelicie krętym występuje zarówno flora tlenowa, jak i beztlenowa.

Wykonanie testu wodorowego bazuje na tym, że część makroskładników przyjmowanych wraz z pożywieniem – tj. węglowodany i białka – nie jest trawiona. W rezultacie ulegają one fermentacji, co skutkuje podwyższoną zawartością wodoru w wydychanym powietrzu. Na podstawie wykonania testu wodorowego można postawić wstępną tezę co do stanu zdrowia pacjenta.

Wyróżnia się wiele rodzajów wodorowych testów oddechowych, w tym:

• test tolerancji fruktozy (FTT);
• test tolerancji laktozy (LTT);
• test tolerancji sorbitolu (STT);
• test tolerancji ksylitolu (XTT).

Kiedy się przeprowadza wodorowy test oddechowy?

Wodorowe testy oddechowe wykorzystuje się w diagnostyce schorzeń gastroenterologicznych. Wskazania do wykonania wodorowego testu oddechowego obejmują następujące choroby i dolegliwości:

• zespół jelita drażliwego (ang. Irritable Bowel Syndrome, IBS);
• podejrzenie nietolerancji laktozy (pierwotnej lub wtórnej);
• zespół złego wchłaniania;
• nietolerancję sorbitolu i ksylitolu;
• marskość wątroby;
• zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki;
• rozrost flory bakteryjnej jelita cienkiego (ang. Small Intestine Bacterial Overgrowth, SIBO);
• zaburzenia immunologiczne, np. AIDS;
• niedoczynność tarczycy;
• chorobę Leśniowskiego-Crohna.

Dodatkowo testy BHT pozwalają ocenić skuteczność kontroli celiakii oraz monitorować stan zdrowia pacjenta po zabiegach operacyjnych Billroth II polegających na usunięciu części lub całości żołądka.

Przeciwwskazania do wodorowego testu oddechowego

Przeprowadzanie wodorowych testów oddechowych jest zasadniczo bezpieczne. Wyróżnia się jednak grupę przesłanek, które czynią tę metodę diagnostyczną niedopuszczalną (lub przynajmniej niezalecaną).

Bezwzględnym przeciwwskazaniem do testu HBT jest podejrzenie nietolerancji fruktozy. Dotyczy to zwłaszcza dzieci, ponieważ test obciążenia fruktozą może prowadzić do ciężkiej hipoglikemii. Do przeciwwskazań względnych zalicza się przede wszystkim:

• antybiotykoterapię prowadzoną w ciągu ostatnich 4 tygodni;
• wykonywanie zabiegu kolonoskopii w ciągu ostatnich 4 tygodni;
• wykonanie u pacjenta zabiegu ileostomii, czyli operacyjnego wydobycia fragmentu jelita cienkiego na powierzchnię brzucha.

Na 2 tygodnie przed badaniem zaleca się odstawienie inhibitorów pompy protonowej, zaś na 2 dni wcześniej – suplementów i leków o działaniu przeczyszczającym.

Jak wygląda wodorowy test oddechowy?

Każdy test wodorowy rozpoczyna się w ten sam sposób – u osoby mierzone jest stężenie wodoru w wydychanym powietrzu. Następnie pacjent otrzymuje do wypicia roztwór zawierający substancję charakterystyczną dla danego testu, np.: glukozę, fruktozę lub laktulozę rozpuszczone w 250 ml wody niegazowanej. Pomiar zawartości wodoru jest przeprowadzany od 5 do 7 razy.

Jak interpretować wyniki wodorowego testu oddechowego?

Wyniki wodorowego testu oddechowego są dostępne od razu, nie trzeba na nie czekać. Interpretacji dokonuje gastroenterolog lub dietetyk kliniczny.

Dla przykładu: w przypadku testu na tolerancję fruktozy uznaje się wynik za pozytywny, jeżeli stężenie wydychanego H2 zwiększy się o co najmniej 20 ppm w stosunku do poziomu podstawowego albo jeżeli sukcesywny, dodatkowy wzrost przekracza o więcej niż 5 ppm w 3 kolejnych pomiarach. Z kolei przy teście laktozowym wymagany jest wzrost H2 o co najmniej 20 ppm w stosunku do poziomu podstawowego (bez zmian skokowych).

Interpretacja wyników nie zawsze będzie prosta, ponieważ wpływ na wzrost stężenia wodoru w wydychanym powietrzu mają też: ćwiczenia fizyczne, przyjmowanie aspiryny lub palenie papierosów.

Ile trwa test wodorowy?

Test wodorowy trwa od 2 do 3 godzin – w zależności od wariantu badania. Nie trzeba więc rezerwować na nie całego dnia.

Jak przygotować się do testu?

Na badanie HBT należy stawić się na czczo, minimum 12 godzin od ostatniego posiłku. W dniu badania nie należy: palić papierosów, żuć gumy ani wykonywać intensywnych ćwiczeń fizycznych. Pacjenci, którzy muszą przyjmować leki (np.: diabetycy, pacjenci onkologiczni), powinni skonsultować tę kwestię z lekarzem przed badaniem. W dniu badania można umyć zęby, ale w przypadku testu XTT powinien być to produkt bez ksylitolu .

Jadłospis przed wodorowym testem oddechowym

Na 3 dni przed badaniem zaleca się wykluczenie z diety: produktów mlecznych, orzechów, owoców i przetworów owocowych, a także nasion roślin strączkowych. Z jadłospisu powinny zniknąć też produkty zawierające syrop kukurydziany o wysokiej zawartości fruktozy oraz: majonez, ketchup, musztarda i inne podobne dodatki żywieniowe.

Czy podczas badania HBT można pić wodę?

Podczas samego badania nie należy spożywać wody, ponieważ może to wpłynąć na rozcieńczenie treści układu pokarmowego i zaburzenie wyniku testu. W oczekiwaniu na HBT można jednak spożywać mineralną, niegazowaną wodę w niewielkich ilościach i bez dodatków smakowych.

Ile kosztuje wodorowy test oddechowy?

Wodorowe testy oddechowe nie są refundowane przez NFZ, więc trzeba przeprowadzić je na własną rękę. Tę usługę oferuje większość placówek sieci medycznych. W zależności od rodzaju testu oraz miejsca jego przeprowadzenia, koszt badania wyniesie od 150 do 300 zł. Pozytywny wynik testu wodorowego jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem specjalistą, np. gastroenterologiem.