Jak wygląda oddanie krwi? Ile trwa? Ile krwi oddaje się jednorazowo?
Proces donacji krwi trwa około godziny. Najwięcej czasu zajmuje rejestracja, wypełnienie formularza i wstępne badanie kwalifikacyjne przez lekarza, który określi, czy nie istnieją przeciwwskazania do oddania krwi. Jeśli przyjmujesz jakiekolwiek leki – poinformuj o tym lekarza kwalifikującego. Lekarz w placówce oceni również m.in. wyniki przeprowadzonych badań laboratoryjnych i dokona krótkiego badania fizykalnego.
Samo oddanie krwi trwa średnio 8 minut. Jednorazowo można oddać maksymalnie około 450 ml krwi pełnej, przy użyciu metody konwencjonalnej. Po oddaniu krwi zalecana jest chwila odpoczynku w miejscu pobrania krwi i unikanie tego dnia nadmiernego fizycznego wysiłku. Krew można oddawać maksymalnie 6 razy do roku u mężczyzn i 4 razy w roku u kobiet, jednak przerwa pomiędzy pobraniami powinna wynosić minimalnie 8 tygodni w przypadku mężczyzn i 12 tygodni u kobiet.
Jak się przygotować do oddania krwi? Co trzeba wiedzieć, żeby zostać krwiodawcą?
Dwie doby przed oddaniem krwi nie powinno się pić alkoholu, dzień przed oddawaniem krwi warto wypić minimum ok. 2 l płynów (np. wody lub soków owocowych), a 30 minut przed przeciwwskazane jest palenie papierosów. Co więcej, przed oddaniem krwi należy zjeść lekki posiłek i unikać spożywania tłustych potraw, które mogą spowodować, że krew będzie lipemiczna (przetłuszczona) i nie będzie możliwe wykorzystanie jej do celów leczniczych. Konieczne jest również zabranie ze sobą dokumentu tożsamości ze zdjęciem i nr. PESEL – może być to dowód osobisty, paszport lub prawo jazdy.
Jakie choroby są przeciwwskazaniem do bycia dawcą krwi?
Jeśli masz w planie oddanie krwi, musisz zapoznać się z poniższymi wytycznymi. Do chorób dyskwalifikujących z możliwości oddania krwi zalicza się m.in.:
- choroby zakaźne – WZW typu B, WZW typu C, wirusowe zapalenie wątroby w przeszłości, żółtaczkę pokarmową, nabytą lub wrodzoną kiłę, HIV, zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS),
- nowotwory złośliwe,
- choroby krwi i układu krwiotwórczego,
- poważne, nawracające, aktywne lub przewlekłe choroby układu krążenia, układu pokarmowego, nerwowego, moczowego, oddechowego,
- choroby skóry.
Dawcami krwi nie mogą również zostać osoby, która z uwagi na ryzykowne kontakty seksualne bez zabezpieczenia są szczególnie narażone na zakażenie chorobami przenoszonymi drogą krwi. Są to tzw. przeciwwskazania dożywotnio wykluczające z możliwości bycia dawcą krwi.
Istnieją również liczne przeciwwskazania czasowe. Są to m.in.:
- grypa, przeziębienia;
- okres 6 miesięcy po wykonaniu niektórych badań, np. endoskopowych;
- okres 7 dni po zabiegu usunięcia zęba, leczeniu kanałowym i innych drobnych zabiegach chirurgicznych;
- okres 4 tygodni po przyjęciu szczepionki z osłabionymi bakteriami i wirusami (m.in. szczepionki przeciw odrze, różyczce, żółtej febrze, BCG, durowi brzusznemu, cholerze);
- okres 2 lat od potwierdzonego wyleczenia brucelozy i gorączki Q;
- okres 3 lat po zakończeniu leczenia i braku objawów malarii;
- okres 6 miesięcy od wyleczenia mononukleozy zakaźnej;
- okres 6 miesięcy po przeszczepie ludzkich komórek i tkanek;
- okres 6 miesięcy od całkowitego wyleczenia z toksoplazmozy,
- okres przebywania w zakładzie karnym i 6 miesięcy po tym okresie.
Przeciwwskazaniem do oddawania krwi jest również stan po spożyciu alkoholu, stosowanie substancji psychoaktywnych czy niedawne głębokie nurkowanie. Czasowo z donacji krwi wykluczone są również osoby, które w okresie krótszym niż 6 miesięcy wróciły z krajów Afryki Środkowej i Zachodniej lub terenów, na których występuje malaria lub inne choroby tropikalne.
Jak widać, lista czynników wykluczających z bycia dawcą jest bardzo długa. W każdym przypadku ostateczną decyzję o zakwalifikowaniu do oddania krwi podejmuje lekarz po zebraniu dokładnego wywiadu, analizie wyników badań i zbadaniu pacjenta.
Czy w trakcie miesiączki można oddać krew?
Aby uniknąć możliwych skutków ubocznych i złego samopoczucia, nie powinno się oddawać krwi w okresie miesiączkowania i do 3 dni po zakończeniu. Dotyczy to wszystkich kobiet, nie tylko tych, których miesiączka ma bardziej obfity charakter.
Czy w ciąży i w trakcie karmienia piersią można oddać krew?
Kobiety w ciąży nie mogą oddawać krwi. O tym, czy kobieta może oddawać krew w czasie laktacji, decyduje lekarz kwalifikujący. Decyzja ta zależy m.in. od stanu ogólnego matki, wieku dziecka i częstości karmień.
Czy tatuaże i piercing są przeciwwskazaniem do oddawania krwi?
Posiadanie tatuaży lub kolczyków nie jest przeciwwskazaniem do donacji krwi na całe życie. Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi, krwi nie można oddać jedynie w okresie 6 miesięcy po wykonaniu tatuażu, piercingu lub akupunktury. Istnieje bowiem ryzyko zakażenia, a testy krwi mogą ujawnić dany problem często dopiero po kilku miesiącach. Co więcej, w przypadku tatuażu kropelki tuszu mogą dostać się do krwioobiegu i zanieczyścić krew.
Czy oddawanie krwi jest zdrowe?
Oddawanie krwi jest bardzo bezpiecznym procesem. Jednorazowo pobierane jest ok. 500 ml, co przy 5-6 litrach krążących w krwioobiegu dorosłego człowieka jest bardzo małą ilością. Jeśli istnieje jakiekolwiek podejrzenie, że donacja krwi może zaszkodzić zdrowiu – lekarz nie zakwalifikuje do oddania krwi. Ponadto, na każdym etapie donacji stosowany jest sprzęt jednorazowego użytku – nie ma więc ryzyka zakażenia się jakąkolwiek chorobą, którą można zarazić się drogą krwionośną.
Skutki uboczne donacji
Choć donacja krwi rzadko wiąże się z występowaniem skutków ubocznych, najczęstszym powikłaniem jest natychmiastowa reakcja wazowagalna, czyli omdlenie. Co więcej, niektóre osoby po oddaniu krwi mogą czuć się osłabione – szczególnie podczas pierwszego pobierania w życiu. Po oddaniu krwi może dojść również do uszkodzenia naczynia, ścięgna lub nerwu, jednak są to pojedyncze przypadki i występują u mniej niż 1 na 100 osób oddających krew.
Oddawanie krwi – przywileje
Każda osoba, która odda dobrowolnie krew, otrzymuje tytuł „Honorowego Dawcy Krwi”.
W dniu oddania krwi każdej osobie przysługuje:
- posiłek o wartości kalorycznej 4500 kcal,
- bezpłatne wyniki badań diagnostycznych (m.in. grupa krwi, morfologia),
- zwrot kosztów zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy
- zwrot kosztów przejazdu do najbliższej placówki publicznej służby krwi,
- ulga podatkowa (możliwość odliczenia darowizny na cele krwiodawstwa w danym roku podatkowym),
- dzień wolny od nauki lub pracy w dniu oddania krwi.
Warto mieć jednak na uwadze, że jeśli nie zostanie się zakwalifikowanym do oddania krwi, nie przysługuje dzień wolny od pracy, a jedynie zaświadczenie usprawiedliwiające nieobecność.
Tytuł „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” nadawany jest po oddaniu co najmniej 5 litrów krwi przez kobietę, 6 litrów krwi przez mężczyznę lub odpowiadające tej objętości ilości innych jej składników.
Takiej osobie przysługuje:
- korzystanie ze świadczeń opieki zdrowotnej poza kolejnością (nie tylko w przychodni, ale również w aptece);
- bezpłatne zaopatrzenie na leki do wysokości urzędowych limitów cen oraz bezpłatne leki, które Zasłużony Honorowy Dawca Krwi może stosować w związku z oddaniem krwi;
- bezpłatne przejazdy komunikacją miejską w niektórych miastach;
- zniżki w niektórych sklepach, hotelach i punktach usługowych.
Jeśli dana osoba odda co najmniej 20 litrów krwi lub odpowiadające tej objętości ilości innych składników krwi, przysługuje jej tytuł „Honorowego Dawcy Krwi – Zasłużonego dla Zdrowia Narodu”. Tytuł ten nadawany jest przez Ministra Zdrowia.
