Tabletka dwuskładnikowa – jak działa?
Doustną tabletkę antykoncepcyjną dwuskładnikową określa się najczęściej po prostu jako „tabletkę” lub „pigułkę”. W jej składzie znajdują się syntetyczne (sztucznie wyprodukowane) żeńskie hormony: estrogen i progestagen (gestagen), które są naturalnie produkowane w jajnikach.
Do zapłodnienia dochodzi w momencie, kiedy plemnik połączy się z jej komórką jajową. Antykoncepcja jest działaniem zmierzającym do zapobiegania takiej sytuacji poprzez niedopuszczanie do tego, aby plemnik dostał się w pobliże komórki jajowej, lub poprzez zahamowanie produkcji komórek jajowych. Jedną z metod antykoncepcji hormonalnej jest właśnie tabletka dwuskładnikowa.
Zawarte w tabletce hormony nie dopuszczają do uwalniania komórek jajowych z jajników (zapobiegają owulacji). Utrudniają także plemnikom docieranie w pobliże komórki jajowej zmieniając parametry śluzu, a także zapobiegają zagnieżdżeniu się komórki jajowej w tkance wyściełającej wnętrze macicy (zmieniają parametry gruczołów śluzówki szyjki macicy). Dzięki zawartości syntetycznego estrogenu parametry te dodatkowo hamują dojrzewanie komórek jajowych.
Tabletkę stosuje się zwykle w celu zapobiegania ciąży, lecz można ją także stosować w leczeniu:
- bolesnych miesiączek,
- obfitych miesiączek,
- zespołu napięcia przedmiesiączkowego,
- endometriozy.
Tabletka dwuskładnikowa a skuteczność
Poprawnie stosowana, zgodnie z zaleceniami lekarskimi tabletka, zapewnia ponad 99% skuteczność w zapobieganiu ciąży. Oznacza to, że mniej niż jedna kobieta na rok na 100 stosujących tabletkę dwuskładnikową zachodzi w ciążę. By jednak skuteczność tą osiągnąć, bezwzględnie należy stosować się do szeregu zaleceń.
By zapewnić skuteczność prowadzonej terapii, należy:
- zażywać tabletkę każdego dnia przez 21 dni, a następnie przerwać jej stosowanie na siedem dni, w którym to okresie wystąpi krwawienie typu miesiączkowego,
- po upływie siedmiu wspomnianych dni ponownie należy zacząć stosowanie pigułki,
- tabletkę trzeba zażywać codziennie o tej samej porze, w przeciwnym wypadku możliwe jest zajście w ciążę, podobnie jak w przypadku pominięcia dawki, wymiotów lub ostrej biegunki po zażyciu pigułki.
Nie ma dowodów na to, że stosowanie pigułki powoduje tycie. Część badań wskazuje, że przyrost masy ciała może nastąpić w pierwszych tygodniach stosowania antykoncepcji hormonalnej. Tabletka może zaś pomóc części kobiet, które cierpią z powodu bolesnych i obfitych miesiączek. Część pań może odczuwać działania uboczne stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej w postaci wahania nastroju, tkliwość piersi i bólów głowy. Ryzyko poważnych działań ubocznych, takich jak powstawanie choroby zakrzepowo-zatorowej, raka szyjki macicy, istnieje, ale jest niewielkie. Tabletka nie zapobiega zakażeniom chorobami przenoszonymi drogą płciową. Aby uzyskać ochronę także przed tymi chorobami, zaleca się stosowanie prezerwatywy. Lekarze zaznaczają ponadto, że tabletka dwuskładnikowa nie powinna być stosowana przez kobiety w wieku powyżej 35 lat, które palą. Warto dowiedzieć się kto może stosować tabletkę dwuskładnikową.
Rodzaje tabletek dwuskładnikowych
Pigułka nie dopuszcza do uwolnienia komórki jajowej z jajnika (owulacji). Ponadto powoduje zagęszczenie śluzu w szyjce macicy, przez co plemnikom trudniej jest dostać się do macicy i w pobliże komórki jajowej. W sprzedaży znajdują się:
- jednofazowe pigułki na 21 dni,
- wielofazowe pigułki na 21 dni,
- pigułki do stosowania codziennie.
Jednofazowe pigułki na 21 dni
To najczęstszy typ pigułek. Każda pigułka wygląda tak samo i zawiera tę samą ilość hormonów. Stosuje się jedną tabletkę dziennie przez 21 dni, a następnie robi się przerwę przez kolejnych siedem dni. W niektórych przypadkach, za zgoda lekarza możliwe jest przyjęcie kolejnego opakowania bez robienia przerwy. Tabletki należy przyjmować zawsze o tej samej porze dnia.
Rozpoczynając terapię, należy przyjąć pierwszą pigułkę z opakowania, oznaczoną odpowiednim dniem tygodnia, lub pierwszą pigułkę pierwszego koloru (w przypadku pigułek wielofazowych).
W przypadku stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej, nadrzędne znaczenie ma regularne przyjmowania preparatu o tej samej porze. Pominięcie dawki może zmniejszyć skuteczność stosowanej terapii, a tym samym zwiększyć ryzyko zajścia w ciążę. Należy zatem zażywać po jednej pigułce o tej samej porze każdego dnia, aż do wyczerpania się opakowania. Następnie zaleca się zrobienie przerwy przez siedem dni. W tym czasie wystąpi krwawienie typu miesiączkowego. Tabletkę z kolejnego opakowania olejne opakowanie należy przyjąć ósmego dnia, niezależnie od tego, czy krwawienie się zakończyło. Powinno to przypadać na ten sam dzień tygodnia, w którym została przyjęta pierwsza pigułka.
Wielofazowe pigułki na 21 dni
W opakowaniu pigułek wielofazowych znajdują się dwie lub trzy sekcje pigułek o różnych kolorach. Różny kolor otoczki na tabletce oznacza inny jej skład – różne stężenie dawek hormonów. Stosuje się jedną pigułkę dziennie przez 21 dni, a następnie należy zrobić przerwę w kuracji na siedem dni. Dawki substancji czynnych w leku zmieniają się w zależności od dnia cyklu. Metoda ta w założeniu ma być bardziej naturalna. Pigułki wielofazowe należy brać w określonym porządku. Obecnie w sprzedaży dostępne są tabletki dwu-, trój-, i czterofazowe.
Pigułki do stosowania codziennie
W opakowaniu znajduje się 21 aktywnych pigułek i siedem pigułek nieaktywnych. Oba typy różnią się od siebie wyglądem. Stosuje się jedną pigułkę dziennie przez 28 dni, bez przerwy. Pigułki na każdy dzień należy stosować w odpowiednim porządku.
W przypadku tabletek określanych jako „na każdy dzień”, także podstawowym warunkiem skuteczności terapii jest regularne przyjmowanie leków. Rozpoczynając pierwsze opakowanie należy przyjąć pierwszą pigułkę z sekcji oznaczonej jako „start”. Będzie to pigułka aktywna. Kolejne pigułki trzeba przyjmować każdego dnia, w odpowiednim porządku i najlepiej o tej samej porze, aż do wyczerpania opakowania. Cały cykl trwał będzie więc 28 dni. W siedmiodniowym okresie stosowania pigułek nieaktywnych, wystąpi krwawienie. Po zakończeniu opakowania, należy rozpocząć następne, niezależnie od tego, czy w dalszym ciągu utrzymuje się krwawienie, czy nie.
Rozpoczęcie stosowania pigułki dwuskładnikowej
Większość kobiet może zacząć stosowanie pigułki w dowolnym momencie cyklu menstruacyjnego. Szczególne zasady dotyczą kobiet, które niedawno urodziły dziecko lub poroniły. Podczas pierwszych dni stosowania pigułki konieczne może być stosowanie dodatkowego zabezpieczenia – zależy to od tego, w którym momencie cyklu menstruacyjnego kobieta rozpoczęła stosowanie terapii.
Jeśli stosowanie pigułki dwuskładnikowej rozpocznie się w pierwszym dniu okresu (pierwszym dniu cyklu menstruacyjnego), ochrona przed ciążą będzie natychmiastowa. W tym wypadku nie będzie potrzebna żadna dodatkowa antykoncepcja.W przypadku rozpoczęcia stosowania pigułki w piątym dniu okresu lub wcześniej, ochrona zacznie się natychmiast, chyba że cykl miesiączkowy jest krótki (miesiączka co 23 dni lub częściej). W takim przypadku konieczne będzie zastosowanie dodatkowego zabezpieczenia, np. prezerwatywy, aż do upływu siedmiu dni stosowania pigułki.
W przypadku rozpoczęcia stosowania pigułki w dowolnym innym dniu cyklu, ochrona nie zacznie się od razu, i konieczne będzie stosowanie dodatkowego zabezpieczenia przez pierwsze siedem dni stosowania pigułki.
Zażywanie pigułki bez przerwy
W przypadku jednofazowych pigułek dwuskładnikowych (pigułek o tej samej barwie, zawierających niezmienną ilość hormonów), nie ma problemu z rozpoczęciem nowego opakowania bezpośrednio po zakończeniu poprzedniego, np. jeśli pojawia się konieczność wyjazdu, pobytu w szpitalu, uprawiania sportu. Cel jest zawsze jeden – opóźnić wystąpienie krwawienia.
Nie należy stosować bez przerw więcej niż dwóch opakowań, chyba że zezwolił na to lekarz. Ograniczenie takie spowodowane jest możliwością wystąpienia krwawienia spowodowanego niewielkim złuszczaniem się błony śluzowej macicy. Poza tym, część kobiet odczuwa uczucie pełności w jamie brzusznej w przypadku stosowania więcej niż dwóch opakowań tabletek bez przerwy.
