Pień trzewny – zwężenie i ucisk pnia trzewnego – objawy, leczenie

Jakie są przyczyny zwężenia pnia trzewnego?

Zwężenie tętnic trzewnych jest częstym zjawiskiem zwłaszcza u osób starszych, jednak izolowane zwężenie pnia trzewnego, zwłaszcza dające objawy występuje bardzo rzadko. Najczęstszą przyczyną zwężenia pnia trzewnego, które daje objawy jest ucisk na to naczynie przez więzadło łukowate pośrodkowe przepony lub też przez włókna nerwowe splotu trzewnego. Najczęściej zespół ucisku na pień trzewny dotyczy osób młodych (między 20 a 40 rokiem życia). Częściej też dotyka kobiety, szczególnie szczupłe.

Inną przyczyną zwężenia tej tętnicy jest miażdżyca. Wtedy najczęściej zwężenie jest zlokalizowane w miejscu odejścia pnia trzewnego od aorty. Innymi, choć bardzo rzadkimi, przyczynami zwężenia pnia trzewnego są: choroba Takayasu, dysplazja włóknisto-mięśniowa, choroba Burgera, stan po radioterapii w obrębie jamy brzusznej czy ucisk przez guz.

Zwężenie pnia trzewnego – objawy

W znacznej większości przypadków zwężenie pnia trzewnego nie daje objawów i jest wykrywane przypadkowo podczas badań obrazowych wykonywanych z innego powodu. Według badań nawet 10-24% zdrowych osób ma bezobjawowe zwężenie pnia trzewnego.

Objawem, który można łączyć ze zwężeniem pnia rzewnego jest ból w nadbrzuszu związany z posiłkami. Pojawia się zazwyczaj po kilkunastu minutach (do dwóch godzin) po jedzeniu. Można zauważyć także spadek masy ciała. Nie do końca jasny jest mechanizm bólu brzucha w przebiegu zespołu ucisku pnia trzewnego. Niektórzy autorzy sugerują niedokrwienie narządów. Inna teoria mówi o ucisku na nerwy splotu trzewnego, co może odpowiadać za dolegliwości.

Zwężenie pnia trzewnego – diagnostyka

Objawy zwężenia pnia trzewnego są niespecyficzne, a wyniki badań laboratoryjnych zwykle prawidłowe. Z tego powodu chorzy są zazwyczaj długi czas leczeni objawowo, zanim zostaje postawiona diagnoza.

Lekarz badając pacjenta może wysłuchać szmer naczyniowy w nadbrzuszu, jednak objaw ten nie zawsze występuje. Pomocnymi badaniami, za pomocą których można wysunąć podejrzenie zwężenia pnia trzewnego są USG jamy brzusznej i tomografia komputerowa. Badaniem, które pozwala na ostateczne rozpoznanie jest angiografia w pozycji bocznej. Badaniem alternatywnym do angiografii, nie wymagającym podawania kontrastu i wkłucia do naczynia jest ultrasonografia metodą color duplex Doppler, która pod warunkiem, że wykonana i oceniona przez specjalistę może być równie dobrym narzędziem diagnostycznym.

Jeśli zwężenie jest spowodowane zespołem ucisku pnia trzewnego może ono zmieniać się w zależności od pozycji ciała czy fazy oddechowej, dlatego w badaniach obrazowych stopień zwężenia jest trudny do oceny. Badanie obrazowe może nawet nie wykazać zwężenia. W diagnostyce bardzo istotne jest wykluczenie innych możliwych przyczyn dolegliwości. Niektórzy chorzy po wykluczeniu najbardziej prawdopodobnych przyczyn dolegliwości bólowych są nawet kierowani do psychiatry.

Leczenie zwężenia pnia trzewnego

Leczenie zwężenia pnia trzewnego zależy od przyczyny zwężenia. W przypadku zespołu ucisku pnia trzewnego przez więzadło łukowate pośrodkowe przepony leczeniem jest operacyjne odbarczenie pnia trzewnego. Operację wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Cięcie wykonuje się w nadbrzuszu w linii pośrodkowej lub pod łukami żebrowymi. Preparuje się naczynia aż do aorty i przecina włókna nerwowe splotu trzewnego oraz włókna mięśniowe więzadła łukowatego pośrodkowego przepony. W ranie pooperacyjnej czasami pozostawia się dren. Niekiedy takie postępowanie nie jest wystarczające (zwykle kiedy pień trzewny jest zmieniony miażdżycowo) i trzeba wykonać wszycie łaty z żyły pacjenta czy materiału sztucznego lub nawet przeszczep omijający zwężony odcinek tętnicy. Po operacji ocenia się przepływ krwi w pniu trzewnym za pomocą badania dopplerowskiego.

Operację zwężenia pnia trzewnego wykonuje się także laparoskopwo poprzez przecięcie więzadła łukowatego pośrodkowego przepony i włókien nerwowych splotu trzewnego. Poprzez nacięcie w pępku wprowadza się kamerę a narzędzia leparoskopowe przez cięcia w nadbrzuszu. Zaletą takiego postępowania jest znacznie mniejszy uraz operacyjny, krótszy pobyt w szpitalu i szybszy powrót do normalnej aktywności, wadą to, że operacje takie są wykonywane w niewielkiej liczbie ośrodków.

W przypadku miażdżycowego zwężenia pnia trzewnego metodą z wyboru jest leczenie wewnątrznaczyniowe. Najczęściej nakłuwa się przezskórnie tętnicę pachową lub ramienną lewą i używając specjalnych prowadników dochodzi przez aortę do pnia trzewnego. Pień rozszerza się używając balonów wewnątrznaczyniowych a następnie implantuje się do światła tętnicy stent naczyniowy. Zabieg wykonuje się pod kontrolą fluoroskopii (promieniowanie rentgenowskie) wykonując arteriografie (niezbędne jest podanie kontrastu). Wyniki badań dotyczące wewnątrznaczyniowego leczenia zwężenia pnia trzewnego wykazują skuteczność takich zabiegów. W dwuletniej obserwacji stenty pozostają drożne w 75-90% przypadków. Angioplatyka wykonana w przypadkach gdy powodem zwężenia pnia trzewnego jest zespół ucisku może nie przynieść korzyści.

Zwężenie pnia trzewnego jest trudne do zdiagnozowania ze względu na niespecyficzne objawy. Konieczna jest zwykle diagnostyka w kierunku innych chorób. Leczenie chirurgiczne w przypadku zespołu ucisku na pień trzewny daje bardzo dobre rezultaty.