W organizmie człowieka płyny ustrojowe odpowiadają przede wszystkim za zapewnienie homeostazy, a więc stałości środowiska wewnętrznego. Jakie rodzaje płynów ustrojowych wyróżniamy i jaką rolę pełnią one w naszym organizmie? Co warto o nich wiedzieć?
Płyny ustrojowe – czym są i jakie funkcje pełnią?
Spis treści
Krew i osocze – co to za płyny ustrojowe?
Krew to płyn ustrojowy krążący w układzie krwionośnym, pełniący w naszym organizmie wiele bardzo ważnych funkcji. U dorosłego człowieka znajdziemy około 5 litrów krwi, z czego 2,5-3 litry to osocze. Krew składa się z osocza i elementów morfotycznych, do których należą krwinki czerwone (erytrocyty), płytki krwi (trombocyty) oraz leukocyty, czyli krwinki białe. Elementy morfotyczne stanowią około 45% składu krwi, zaś osocze – 55%. Osocze składa się w ogromnej większości z wody, ale w jego składzie znajdziemy także liczne jony (na przykład potasu, sodu, czy magnezu), białka (między innymi albuminy i globuliny), lipidy, glukozę, czy też hormony oraz produkty metabolizmu.
Krew – funkcje w organizmie człowieka
Jakie funkcje pełni krew? Należy tutaj wymienić przede wszystkim:
- zdolność do transportu tlenu i dwutlenku węgla, to właśnie dzięki krwi i zawartej w krwinkach czerwonych hemoglobinie każda komórka organizmu może być zaopatrzona w tlen;
- funkcje odpornościowe – które zapewniają leukocyty, w tym między innymi komórki żerne oraz przeciwciała;
- transport produktów metabolizmu takich jak na przykład mocznik czy bilirubina, krew odpowiada także za transport licznych hormonów (warunkują go w dużej mierze białka, wchodzące w skład osocza);
- utrzymanie równowagi wodnej i elektrolitowej;
- utrzymywanie odpowiedniej temperatury i pH organizmu;
- branie udziału w procesach odpowiadających za krzepnięcie, co pozwala na opanowanie krwawienia na przykład po skaleczeniu, krzepnięcie krwi umożliwiają między innymi czynniki krzepnięcia, produkowane przez wątrobę człowieka.
Limfa – co to jest?
Kolejnym płynem ustrojowym jest limfa, nazywana również chłonką. Limfa to tak właściwie przesącz komórek ciała oraz drobnych naczyń włosowatych, który znajduje się pierwotnie w przestrzeniach międzykomórkowych – tak naprawdę na początku jest to płyn tkankowy. Płyn ten następnie dostaje się do drobnych naczyń limfatycznych, które następnie na pewnym etapie łączą się ze sobą i tworzą większe naczynia. Chłonka jest filtrowana przez węzły chłonne, gdzie oczyszczana jest między innymi z patogenów – czyli wirusów i bakterii.
W skład limfy wchodzi przede wszystkim woda, ale również białka, cholesterol i inne tłuszcze oraz jony i żelazo. Chłonka jest bogata w komórki nazywane limfocytami , które należą do leukocytów, a więc krwinek białych. Można powiedzieć, że limfa przypomina swoim składem osocze, jednak w porównaniu z nim zawiera mniej białek. Tak oczyszczona chłonka może trafić do krwi żylnej, a więc do żył. Tym samym limfa trafia z układu limfatycznego do układu krwionośnego.
Płyn mózgowo-rdzeniowy (PMR)
Jest to płyn, który znajdziemy w kanale rdzenia kręgowego , ale także w obrębie komór mózgu i w przestrzeni podpajęczynówkowej. W organizmie dorosłego człowieka znajduje się około 150-200 mililitrów tej cieczy. Płyn mózgowo-rdzeniowy jest produkowany w komorach mózgu przez tak zwany splot naczyniówkowy. Pod względem składu jest to przesącz osocza, ale w porównaniu do niego ma w swoim składzie znacznie mniej białek i odmienny skład jonowy. W prawidłowym stanie płyn mózgowo-rdzeniowy nie zawiera krwinek czerwonych, ale może w małej ilości zawierać krwinki białe, a więc leukocyty.
Płyn mózgowo-rdzeniowy – funkcje
Jakie są funkcje płynu mózgowo-rdzeniowego? Odpowiada on między innymi za:
- ochronę układu nerwowego i amortyzację przy pewnych czynnikach mechanicznych;
- umożliwienie odprowadzania z komórek mózgu produktów ubocznych metabolizmu;
- pozwala na regulowanie i utrzymywanie na prawidłowym poziomie stopnia przepływu krwi przez tkanki mózgu, umożliwia także na regulowanie ciśnienia wewnątrzczaszkowego;
- zmniejsza względną masę mózgowia (uważa się, że około 30-krotnie);
- dostarczanie do komórek ośrodkowego układu nerwowego substancji odżywczych.
Płyn mózgowo-rdzeniowy – wskazania do pobrania i badania PMR
W medycynie w niektórych wskazaniach konieczne jest badanie płynu mózgowo-rdzeniowego pobranego drogą punkcji lędźwiowej . Płyn ten pobiera się między innymi przy podejrzeniu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, przy podejrzeniu krwawienia podpajęczynówkowego, ale także w celu diagnozowania neuroboreliozy, kiły układu nerwowego, czy w diagnostyce schorzeń demielinizacyjnych.
Ślina – skład i funkcje
Kolejnym płynem ustrojowym, który zostanie omówiony w tym artykule jest ślina. W naszym organizmie w ujęciu dobowym produkowane jest około 1-1,5 litra śliny. Ślina stanowi wydzielinę gruczołów ślinowych i składa się między innymi z wody, białek, jonów (m. in. wapnia, sodu, czy magnezu), ale także, co ważne – z enzymów. Warto tutaj wymienić przede wszystkim amylazę ślinową, która zdolna jest do rozkładania wielocukru skrobi na maltozę oraz dekstryny.
Dzięki ślinie możliwe jest formowanie kęsów trawiennych, ale także ułatwione jest połykanie. Ślina bierze udział w odbieraniu bodźców smakowych, pełni w pewnym sensie funkcję wydalniczą, a także pozwala na rozkład pewnych związków dostarczanych wraz z pokarmem. Ten płyn pełni także funkcję ochronną, zawiera bowiem w swoim składzie substancje takie jak laktoferyna , czy lizozym, które pozwalają na obronę przez patogenami. Ślina w swoim składzie zawiera także przeciwciała, które stanowią element odporności swoistej i chronią nasz organizm przed różnego rodzaju patogenami.
Organizm człowieka ma bardzo skomplikowaną budowę, podobnie jest z płynami ustrojowymi, które stanowią element decydujący o prawidłowym funkcjonowaniu wszystkich układów. Właściwy skład płynów ustrojowych pozwala na utrzymywanie organizmu człowieka w zdrowiu.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Paweł Hoser, Układ narządów krążenia, Anatomia i Fizjologia człowieka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1999;
- Władysław Z. Traczyk, Fizjologia człowieka w zarysie, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
Opublikowano: 25.01.2023;
Oceń:
2.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Katarzyna Banaszczyk
Lekarz
Lekarka w trakcie specjalizacji z dermatologii i wenerologii. Absolwentka kierunku lekarskiego Collegium Medicum w Bydgoszczy, UMK w Toruniu. Jest autorką publikacji medycznych dotyczących między innymi choroby Hashimoto oraz łuszczycy i jej leczenia. Ponadto, tworzy artykuły popularnonaukowe skierowane do pacjentów.
470
Komentarze i opinie (0)