Ciało szkliste – jak jest zbudowane?
Ciało szkliste (łac. corpus vitreum) jest ważnym ośrodkiem optycznym, który wypełnia tylną część gałki ocznej, nadając jej kształt – zajmuje aż 4/5 objętości gałki ocznej.
Jego głównym składnikiem jest woda (98%), ale wśród składników wypełniających je substancji są również makromolekuły, takie jak: kolagen, hialuronian, rozpuszczalne białka. Sprawia to, że roztwór je wypełniający ma konsystencję żelu.
Ciało szkliste oka – jakie są jego funkcje?
Ciało szkliste ma wiele ważnych dla prawidłowego widzenia funkcji.
Zapewnienie odpowiedniego kształtu gałki ocznej to tylko jedna z nich. Jego zadaniem jest również amortyzacja wstrząsów. Zapewnia izolację termiczną siatkówki. Umożliwia transport produktów przemiany materii ze struktur, które je otaczają – soczewki, jej obwódki rzęskowej oraz siatkówki.
Pełni również funkcję optyczną – umożliwia przenikanie promieni świetlnych do siatkówki. Bierze udział w utrzymaniu właściwego ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Męty ciała szklistego – czym są?
Męty w ciele szklistym są wynikiem zmian w strukturze włókien kolagenowych ciała szklistego – wzrasta liczba połączeń pomiędzy włóknami, tworzą się konglomeraty, włókna się skracają i skręcają wzajemnie. W wyniku tych procesów tworzą się skupiska włókien kolagenowych, a architektura ciała szklistego ulega zmianie.
Męty mogą przybierać różne formy. Mogą przypominać nitki, chmury czy pajęczyny. Mogą także tworzyć konglomeraty, przybierać postać skupisk włókien kolagenowych, a nawet pierścienia (pierścień Weissa).
Męty ciała szklistego – w jakich sytuacjach są najczęściej dostrzegane przez pacjentów?
Postrzeganie mętów w ciele szklistym, czyli myodesopsia najczęściej zdarza się, gdy chory patrzy na jasne tło, znajduje się w jasnych, oświetlonych pomieszczeniach lub w słoneczne dni. Do postrzegania mętów w oku dochodzi, gdy światło przechodzi przez ośrodki optyczne oka, co powoduje, że cienie mętów są rzucane na siatkówkę – dzieje się tak dlatego, że męty znajdują się na drodze wiązki światła przechodzącej przez oko. Męty są widoczne jako „latające muszki” w polu widzenia.
W niektórych, bardziej zaawansowanych przypadkach ilość i lokalizacja zmętnień w obrębie ciała szklistego sprawia, że są one dokuczliwe w wykonywaniu codziennych czynności. Mogą one przeszkadzać podczas czytania czy pracy przed ekranem komputera. Co bardziej niebezpieczne, męty mogą także spowodować zaburzenia widzenia podczas prowadzenia pojazdów.
Męty w oku – od czego zależy ciężkość objawów zgłaszanych przez pacjentów?
Ciężkość objawów, jakie są zgłaszane przez pacjentów zależy od wielu czynników.
Należą do nich:
- wielkość mętów;
- gęstość mętów;
- położenie mętów – ich odległość od siatkówki i osi widzenia;
- szerokości źrenicy;
- poziomu niepokoju odczuwanego przez pacjenta.
Męty ciała szklistego – jakie są przyczyny?
Nie znamy dokładnych przyczyn powstawania mętów w ciele szklistym oka. Męty w oku stanowią patologię żelu ciała szklistego. Nie wiadomo jednak dokładnie, dlaczego rozwija się zmętnienie ciała szklistego.
Za najczęstszą przyczynę powstawania mętów ciała szklistego powszechnie uznaje się starszy wiek pacjenta – dzieje się tak ze względu na postępujące wraz z wiekiem procesy zwyrodnieniowe ciała szklistego.
Nie jest to jednak jedyna możliwa przyczyna tego schorzenia. Istnieje kilka hipotez, dotyczących innych przyczyn powstawania mętów.
Część hipotez sugeruje, że męty mogą powstawać w wyniku zaburzenia równowagi biochemicznej i elektrostatycznej kolagenu lub kwasu hialuronowego.
Inne hipotezy sugerują, że rolę w procesu powstawania mętów w oku mają zaburzenia metaboliczne kolagenu lub komórek siatkówki, denaturacja białek ciała szklistego, a także zanik kwasu hialuronowego, który pokrywa włókna kolagenowe.
Do powstania mętów w oku mogą jednak przyczynić się inne schorzenia pacjenta.
Męty w oku – jakie schorzenia mogą predysponować do ich powstania?
Do powstania mętów w obrębie ciała szklistego predysponują:
- krótkowzroczność;
- cukrzyca;
- zmiany pozapalne;
- urazy oka;
- starszy wiek pacjenta – jednak zmiany mogą pojawić się w każdym wieku.
Męty w oku – jak je leczymy?
Metody leczenia mętów w ciele szklistym oka możemy podzielić dwie zasadnicze kategorie – leczenie zachowawcze i postępowanie zabiegowe.
Leczenie zachowawcze mętów polega na codziennym stosowaniu kropli do oczu zawierających jodek potasu.
Leczenie zabiegowe polega na wykonaniu witrektomii bądź witreolizy. Decyzję o przeprowadzeniu zabiegu podejmuje lekarz po uprzednim zbadaniu pacjenta.
Witrektomia jest zabiegiem wykonywanym w tylnym odcinku gałki ocznej i polega na wycięciu ciała szklistego.
Witreoliza, czyli laserowe leczenie mętów, jest metodą umożliwiającą usunięcie mętów, które znajdują się w centralnej części ciała szklistego. Do zabiegu konieczne jest całkowite rozszerzenie źrenicy – dokonuje się tego dzięki podaniu kropli rozszerzających źrenicę. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Do zabiegu wykorzystywane są nanosekundowe impulsy światła laserowego o energii dostosowanej do lokalizacji mętów. Typowo jest to 2-3mJ.
Przeciwwskazaniem do zabiegu jest zapalenie błony naczyniowej każdego odcinka oka, a także: niewyrównana jaskra, retinopatia cukrzycowa, obrzęk plamki żółtej, zakrzep żyły centralnej siatkówki, wysoki astygmatyzm soczewkowy, oraz aktywne niedokonane odłączenie ciała szklistego.
Męty w ciele szklistym – profilaktyka
Wymienione powyżej zmiany w obrębie włókien kolagenowych są związane ze szkodliwym działaniem wolnych rodników tlenowych . Wolne rodniki powodują utlenianie włókien kolagenowych i zmiany w ich strukturze powodujące zmętnienie ciała szklistego.
Wolne rodniki jednak można unieszkodliwić przyjmując substancje o działaniu antyoksydacyjnym (czyli tzw. przeciwutleniacze). Jednym z nich jest kwas askorbinowy , który jest składnikiem popularnego Rutinoscorbinu. Przyjmowanie suplementów zawierających takie substancje może ograniczyć jedną z przyczyn powstawania mętów, a więc za razem zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby.
Męty w oku – wypowiedź okulisty
[VIDEO=2663]
Zdaniem eksperta
Częstym objawem zgłaszanym przez pacjentów u okulisty są męty fruwające przed okiem. Mętom mogą towarzyszyć błyski. Obecność samych błysków wskazuje na istnienie trakcji siatkówkowych występujących np. w zespołach trakcji szklistkowo-siatkówkowych, retinopatii cukrzycowej proliferacyjnej, retinopatii sierpowato-krwinkowej. Należy je różnicować z pseudobłyskami.
Pacjenci z migreną opisują klasyczne, powiększające się i zygzakowate mroczki w kształcie fortyfikacji, rozprzestrzeniające się od centrum do obwodu. Zazwyczaj pojawia się po nich ból głowy.
Zmiany w płacie czołowym, w postaci guzów lub malformacji tętniczo-żylnych również dają wrażenie kolorowych obrazków lub plamek. Ponadto obustronna, nagła utrata widzenia, może kończyć się bardziej złożonymi halucynacjami wzrokowymi.
Występujące męty świadczą o zmianach toczących się w obrębie ciała szklistego – najczęściej o tylnym odłączeniu ciała szklistego. Z wiekiem pojawiają się zmiany degeneracyjne w ciele szklistym, prowadzące do powstania półprzezroczystych mętów. Mówi się wówczas o zagęszczeniu ciała szklistego.
Na skutek uszkodzenia naczynia siatkówki lub naczyniówki dochodzi do powstania krwotoku o różnym nasileniu – od małych krwawień widocznych jako plamy nieutrudniających wglądu w dno oka – do ciężkich, poważnie pogarszających widzenie i uniemożliwiających wgląd w dno oka. Może wystąpić po nich rozpływ skrzący, tj. złote cząsteczki układające się zgodnie z grawitacją.
Na skutek zapalenia ciała szklistego, mogą pojawiać się w nim białe komórki. Zapalenie może być obustronne i związane z cechami zapalenia części pośredniej bądź tylnej błony naczyniowej.
Podobne objawy oczne daje amyloidoza. Błoniaste męty, zazwyczaj obustronne, powszechnie występują w rodzinnej amyloidozie układowej. Także guzy, np., czerniak naczyniówki czy chłoniak, mogą wywoływać stan zapalany w ciele szklistym i pojawianie się mętów.
