Co daje karmienie naturalne?
Pokarm kobiecy to bez wątpienia najlepsze rozwiązanie dla każdego noworodka i niemowlaka, co potwierdzają liczne badania naukowe, a także rekomendacje światowych towarzystw medycznych w tym zakresie.
Stanowi ono idealną kompozycję: białek, węglowodanów, tłuszczów, witamin i minerałów, która dostosowuje się indywidualnie do potrzeb dziecka i tempa jego wzrostu.
Oprócz składników odżywczych zawiera ono również czynniki korzystnie wpływające chociażby na układ odpornościowy malucha, chroniące go w pierwszych miesiącach życia przed infekcjami czy zmniejszające ryzyko rozwoju alergii.
Wśród korzyści, jakie daje karmienie mlekiem matki, wymienia się między innymi:
pozytywny wpływ na rozwój mowy dziecka;
szybsze dojrzewanie jelit;
skrócenie czasu opróżniania żołądka;
mniejsze ryzyko martwiczego zapalenia jelit u dzieci urodzonych przedwcześnie;
mniejsze ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej u niemowląt;
zmniejszone ryzyko hospitalizacji w trakcie pierwszego roku życia dziecka;
zmniejszenie ryzyka infekcji, w tym zwłaszcza ostrego zapalenia ucha środkowego i przewodu pokarmowego;
mniejsze ryzyko wystąpienia nadwagi i otyłości oraz wielu chorób metabolicznych – w tym cukrzycy typu 1 i typu 2 w dorosłym życiu;
mniejsze ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego w przyszłości;
zmniejszone ryzyko rozwoju niektórych nowotworów;
lepszy rozwój i dojrzewanie siatkówki oka u wcześniaków;
lepszy rozwój zdolności poznawczych (wyższe IQ w dorosłym życiu).
To właśnie z tego względu zarówno Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), jak również Amerykańska Akademia Pediatryczna (AAP) czy Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia (ESPGHAN) zgodnie rekomendują wyłączne karmienie piersią przez co najmniej 6 pierwszych miesięcy życia dziecka, a następnie jego kontynuowanie najlepiej do 2. roku życia dziecka lub dłużej. Szczególnie ważne jest to w przypadku wcześniaków oraz dzieci pochodzących z ciąż i porodów wysokiego ryzyka.
Niestety, bywają sytuacje, w których dziecko nie może być karmione mlekiem własnej matki. W takich sytuacjach, zamiast sięgać po mleko modyfikowane, można skorzystać z pomocy profesjonalnego banku mleka. Pokarm pochodzący z tego typu placówek jest drugim najlepszym wyborem dla noworodków i niemowląt, co potwierdza wspólne stanowisko WHO i UNICEF opublikowane już w 1980 roku.
Przeczytaj również:
Mleko kobiece – jak powstaje, właściwości, skład, zastosowanie
Czym zajmują się banki mleka kobiecego?
Banki mleka kobiecego to profesjonalnie przygotowane laboratoria, których zadaniem jest pozyskiwanie, badanie, bezpieczne przechowywanie i dostarczanie pokarmu od honorowych dawczyń.
Na świecie banki mleka kobiecego działają już od przeszło wieku, pierwsze z nich powstawały w Wiedniu oraz w Bostonie. W Polsce są one obecne już od ponad kilkunastu lat, a ich liczba, dzięki staraniom Fundacji Bank Mleka Kobiecego, systematycznie wzrasta.
Dzięki działalności tego typu placówek przy szpitalach możliwe jest dostarczanie mleka kobiecego dzieciom, które z przyczyn losowych lub przeciwwskazań medycznych nie mogą być karmione piersią przez biologiczną matkę.
Jak wygląda schemat funkcjonowania banku mleka kobiecego?
Pozyskanie pokarmu kobiecego od honorowych dawczyń, a także ich szkolenie i wsparcie w zakresie bezpiecznego i wydajnego odciągania mleka.
Badanie dostarczonego pokarmu pod kątem czystości mikrobiologicznej.
Pasteryzacja mleka (niszczone są potencjalnie chorobotwórcze drobnoustroje przy zachowaniu dobroczynnych składników mleka).
Prawidłowe przechowywanie pozyskanego pokarmu.
Przekazywanie pokarmu współpracującym z bankiem mleka placówkom medycznym w regionie.
Fundacja Bank Mleka Kobiecego działa w naszym kraju od roku 2007, zrzeszając i nadzorując banki mleka i co roku dostarczając tysiące litrów mleka dzieciom chorym i przedwcześnie urodzonym. Oprócz tego zajmuje się ona propagowaniem wiedzy na temat karmienia naturalnego, a także zachęcaniem kobiet karmiących piersią, które dysponują nadwyżkami mleka, do dzielenia się swoim pokarmem z potrzebującymi dziećmi.
Dla kogo banki mleka kobiecego? Kto może skorzystać?
Na ten moment z pokarmu gromadzonego w profesjonalnych bankach mleka kobiecego korzystać mogą wyłącznie szpitalne oddziały neonatologiczne i pediatryczne.
Ze względu na trudności z pozyskiwaniem mleka kobiecego, pokarm ten trafia głównie do dzieci przedwcześnie urodzonych i chorych, zwłaszcza na choroby, które uniemożliwiają zastosowanie w karmieniu mieszanek modyfikowanych opartych na mleku zwierzęcym.
Pomimo ogólnie przyjętego stanowiska, że po mleku własnej matki pokarmem najbardziej rekomendowanym jest pokarm pochodzący z banku mleka kobiecego, istnieją przypadki, kiedy nie może on być zastosowany. Takimi wyjątkami są takie choroby, jak: galaktozemia, deficyt LCHAD lub VLCAD czy wrodzona nietolerancja laktozy.
Przeczytaj również:
Alergia pokarmowa u niemowląt – jak rozpoznać, jak się objawia, jak leczyć?
Kto może oddać mleko?
Honorową dawczynią mleka może być każda zdrowa kobieta w okresie laktacji, która ma zasoby wystarczające dla swojego dziecka, a dodatkowo dysponuje nadwyżkami mleka. Najlepszy moment na podjęcie takiej decyzji to kilka tygodni po porodzie, kiedy laktacja ulega stabilizacji i zyskujemy pewność, że dysponujemy nadwyżkami pokarmu.
W przypadku chęci podzielenia się pokarmem należy skontaktować się z Fundacją Bank Mleka Kobiecego lub bezpośrednio z najbliższym naszemu miejscu zamieszkania bankiem mleka, gdzie uzyskamy wszystkie niezbędne informacje.
Standardowo pierwszym etapem jest przeprowadzenie z potencjalną dawczynią mleka wnikliwego wywiadu, obejmującego takie zagadnienia, jak:
historię dotychczasowych chorób i problemów zdrowotnych,
przebyte choroby infekcyjne w okresie ciąży i połogu,
tryb życia i stosowana dieta,
ewentualne używki,
informacje na temat dziecka dawczyni.
Następnie u potencjalnej dawczyni wykonuje się badania krwi pod kątem, m.in.: WZW typu B i C, HIV czy kiły, a także badanie czystości mikrobiologicznej jej pokarmu.
Wśród czynników dyskwalifikujących kobietę jako potencjalną honorową dawczynię mleka są:
niektóre choroby ostre i przewlekłe (m.in. gruźlica),
stosowanie wybranych leków,
przyjmowanie używek – zwłaszcza alkoholu czy narkotyków,
przyjmowanie hormonu wzrostu (również w przeszłości),
szczepienie przeciw niektórym chorobom,
transfuzja krwi w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
Pamiętać należy, że współpraca z bankiem mleka kobiecego ma charakter nieodpłatny, za oddawanie pokarmu honorowa dawczyni mleka nie uzyskuje żadnej gratyfikacji pieniężnej.
Może natomiast liczyć na innego rodzaju wsparcie, w tym w zakresie doradztwa laktacyjnego oraz wyposażenia w sprzęt niezbędny do odpowiedniego odciągania mleka i jego przechowywania.
Co ważne, nie ma minimalnych ani maksymalnych kryteriów, ile pokarmu należy oddać do banku. Każda dawczyni mleka oddaje go tyle, ile jest w stanie. Pamiętajmy, że każda kropla takiego mleka to niezwykle cenny dar.
Banki mleka kobiecego w Polsce – adresy
W Polsce obecnie funkcjonuje 16 banków mleka kobiecego, zrzeszonych w ramach Fundacji Bank Mleka Kobiecego. Wspierają one zarówno placówki, w których się znajdują, jak również inne placówki lecznicze w regionie, które nie mają w swoich strukturach takiego laboratorium. Oto pełna lista, aktualna na dzień 27.10.2025:
Szczecin – Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 2 PUM w Szczecinie, al. Powstańców Wielkopolskich 72, 70-111 Szczecin.
Poznań – Ginekologiczno-Położniczy Szpital Kliniczny Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego, ul Polna 33, 60-535 Poznań.
Warszawa – Regionalny Bank Mleka Kobiecego w Szpitalu Specjalistycznym im. Świętej Rodziny SPZOZ, ul. Madalińskiego 25, 02-544 Warszawa.
Kraków – Bank Mleka Kobiecego przy Szpitalu Położniczo-Ginekologicznym UJASTEK, ul. Ujastek 3, 31-752 Kraków.
Toruń – Bank Mleka Kobiecego w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym im. L. Rydygiera, ul. Św. Józefa 53-59, 87-100 Toruń.
Wrocław – Bank Mleka Kobiecego w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym im. Jana Mikulicza-Radeckiego, ul. Borowska 213, 50-556 Wrocław.
Opole – Bank Mleka Kobiecego w Centrum Ginekologii, Położnictwa i Neonatologii, ul. Władysława Reymonta 8, 45-066 Opole.
Rzeszów – Bank Mleka Kobiecego w Szpitalu Specjalistycznym Pro-Familia, ul. Witolda 6b, 35-302 Rzeszów.
Rzeszów – Bank Mleka Kobiecego w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie, ul. F. Chopina 2, 35-055 Rzeszów.
Ruda Śląska – Śląski Bank Mleka Kobiecego w Szpitalu Miejskim, ul. Wincentego Lipa 2, 41-703 Ruda Śląska.
Gdynia – Bank Mleka Kobiecego , Szpitale Pomorskie Sp. z o.o. Szpital Morski im PCK, ul. Huzarska 1, 81-518 Gdynia.
Zielona Góra – Bank Mleka Kobiecego, Szpital Uniwersytecki im. Karola Marcinkowskiego, ul. Zyty 26, 65-046 Zielona Góra.
Gdańsk – Bank Mleka Kobiecego, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne, ul. Smoluchowskiego 17, 80-952 Gdańsk.
Białystok – Uniwersytecki Szpital w Białymstoku, Marii Skłodowskiej-Curie 24A, 15-276 Białystok.
Lublin – Bank Mleka Kobiecego, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1, ul. Staszica 16, 20-081 Lublin.
Łódź – Bank Mleka Kobiecego, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki, ul. Rzgowska 281/289, 93-338 Łódź.
