Karmienie piersią jest złotym standardem żywienia nowo narodzonych dzieci i niemowląt. Mleko matki uznawane jest za pokarm doskonały, który pokrywa wszystkie potrzeby żywieniowe dziecka, a w dodatku zapewnia mu ochronę immunologiczną. Jednak karmienie naturalne nie byłoby możliwe, gdyby nie laktacja. Jakie hormony odpowiadają za produkcję mleka? Jak wspomóc proces laktacji? Co zrobić, gdy pojawią się problemy z laktacją? Zapraszamy do lektury!
Laktacja – co to jest, kiedy występuje, jak ją pobudzić?
Spis treści
Laktacja – co to jest?
Laktacja to fizjologiczny proces związany z wytwarzaniem i wydzielaniem mleka w gruczołach piersiowych kobiety. Proces ten ma swój początek jeszcze na etapie ciąży, a w pełni rozwija się tuż po narodzinach dziecka.
Już w pierwszych dwóch godzinach po porodzie personel medyczny zachęca świeżo upieczoną mamę do karmienia piersią, ponieważ jest to najlepszy sposób, by dostarczyć maluszkowi składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego rozwoju.
Laktacja – jakie hormony odpowiadają za produkcję mleka?
Laktacja jest stymulowana i regulowana przez oksytocynę i prolaktynę.
Prolaktyna to hormon produkowany przez przysadkę mózgową. Jej zadaniem jest pobudzanie gruczołów piersiowych do produkcji mleka. W czasie ciąży poziom prolaktyny we krwi wzrasta, a w III trymestrze jego stężenie jest nawet 20 razy wyższe niż przed ciążą. Około 4-6 tygodni po porodzie poziom prolaktyny we krwi zaczyna wracać do normy.
Z kolei oksytocyna , nazywana hormonem miłości, jest odpowiedzialna za wydzielanie mleka. Wypływ pokarmu odbywa się wręcz automatycznie, kiedy tylko dziecko zaczyna ssać pierś. Pokarm uwalnia się także poza chwilami karmienia piersią w wyniku odruchu oksytocynowego. Wystarczy, że mama popatrzy na dziecko, usłyszy jego płacz lub czule pomyśli o maluszku, a następuje silny wyrzut oksytocyny do krwi, który powoduje uwalnianie się mleka.
Laktacja – jak wygląda produkcja pokarmu?
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, proces laktacji rozpoczyna się już we wczesnej ciąży. Pod wpływem progesteronu wydzielanego przez łożysko dochodzi do rozwinięcia się pęcherzyków mlecznych, a pod wpływem estrogenów rozbudowuje się sieć przewodów mlecznych.
Pęcherzyki mleczne zaczynają produkować mleko przedporodowe między 16 a 22 tygodniem ciąży. Są to niewielkie ilości pokarmu, ale czasem kobiety ciężarne mogą zaobserwować mleko na swoich brodawkach. W pierwszej i drugiej dobie po porodzie piersi nadal produkują małe ilości pokarmu, ale jest to pokarm bardzo wartościowy – siara . Ma on postać gęstego, żółtego płynu, który zawiera mnóstwo immunoglobin i leukocytów, które zapewniają noworodkowi ochronę przed patogenami. Siara bogata jest też w czynniki wzrostu, które pomagają w rozwoju układu pokarmowego dziecka.
W trzeciej i czwartej dobie po porodzie siara zaczyna przekształcać się w mleko przejściowe, a pęcherzyki mleczne zaczynają produkować aż 10 razy więcej pokarmu niż w pierwszych godzinach po porodzie. Mamy wówczas do czynienia z nawałem mlecznym, czyli wytwarzaniem pokarmu ponad potrzeby noworodka. To również jest normalne i fizjologiczne zjawisko. W 3-4 tygodniu po porodzie laktacja stabilizuje się, a piersi zaczynają produkować mleko adekwatnie do potrzeb malucha. Jest to mleko dojrzałe – lekko niebieskawe, wodniste i klarowne, o dużej kaloryczności i zawartości tłuszczów i laktozy, a z mniejszą ilością białka. Systematyczne ssanie piersi przez dziecko umożliwia zachowanie produkcji mleka na optymalnym poziomie.
Wytwarzanie mleka – jak pobudzić laktację?
Wiele kobiet karmiących piersią ma problem z utrzymaniem laktacji na zadowalającym poziomie. Jeśli piersi nie produkują wystarczającej ilości mleka, warto zastosować się do poniższych wskazówek. Najważniejsze jest częste przystawianie dziecka do piersi, również w nocy, ponieważ to właśnie wtedy poziom prolaktyny jest najwyższy. Istotne jest także to, by podczas karmienia podawać maluchowi obie piersi, a nie tylko tą ulubioną. Regularne ssanie i opróżnianie piersi pobudza wydzielanie prolaktyny, a więc zwiększa produkcję mleka. Co jeszcze pomoże pobudzić laktację?
- Poprawna technika karmienia (nieprawidłowa technika karmienia utrudnia skuteczne opróżnienie piersi).
- Zachowanie bliskości z dzieckiem, częsty kontakt „skóra do skóry”.
- Dbanie o zbilansowaną dietę i prawidłowe nawodnienie organizmu.
- Pozytywne nastawienie, ograniczenie ekspozycji na stres.
- Picie herbatki z kopru włoskiego.
- Stosowanie suplementów diety pobudzających produkcję mleka (najlepiej po konsultacji z lekarzem lub położną).
Problemy laktacyjne mogą skutecznie zniechęcić do karmienia piersią, na czym traci zarówno mama, jak i maluszek. Jeżeli żaden z powyższych sposobów nie przyniesie poprawy, warto skonsultować się z doradcą laktacyjnym.
Karmienie piersią – najczęstsze problemy laktacyjne
Dla jednych kobiet karmienie piersią jest najpiękniejszym doświadczeniem w życiu, dla drugich – jest to czas trudny i okupiony cierpieniem. Przystawianie dziecka do piersi nie zawsze wygląda tak jak w filmach czy reklamach. Wciąż mało mówi się o problemach laktacyjnych, które mają niebagatelny wpływ na zdrowie i samopoczucie kobiet karmiących i ich dzieci. Jakie problemy z laktacją występują najczęściej?
- Podrażnione brodawki, w tym bakteryjne zakażenia ran brodawek.
- Grzybica brodawek.
- Brodawki płaskie lub wklęsłe (taka anatomia brodawek utrudnia karmienie piersią).
- Alergiczne zmiany skórne (rumień, nadmierne złuszczanie naskórka, suchość skóry).
- Zapalenie piersi.
- Niedobór pokarmu.
- Kryzys laktacyjny.
Mimo tych wszystkich przeciwności warto szukać pomocy u specjalistów i kontynuować karmienie piersią z ich wsparciem. Mleko matki jest dla maluszka idealnie zbilansowanym źródłem pożywienia, które dostarcza mu wszystko to, co potrzebne do prawidłowego rozwoju. Mleko modyfikowane, nawet to z najlepszym składem, nie jest w stanie równać się z tym, co dała nam Matka Natura.
Laktacja – komentarz endokrynologa
Zdaniem eksperta
Hormony odgrywają kluczowa rolę zarówno w czasie ciąży jak i w okresie połogu oraz laktacji. Pełna laktacja pojawia się po trzech dniach po porodzie, wtedy, gdy stężenie progesteronu i estrogenów, w surowicy krwi matki, znacznie się obniży. Wyróżnia się trzy grupy hormonów, które odgrywają rolę w procesie laktacji: hormony płciowe, hormony o właściwościach metabolicznych oraz hormony produkowane przez gruczoły piersiowe.
Hormony płciowe to przede wszystkim estrogeny i progesteron, laktogen łożyskowy, prolaktyna i oksytocyna.
Hormony o właściwościach metabolicznych są odpowiedzialne głównie za przystosowanie organizmu do zmian, które zachodzą podczas połogu i laktacji. Należy do nich hormon wzrostu, który wpływa na rozwój przewodów mlekowych, glikokortykosteroidy i hormony tarczycy. Ta grupa hormonów zmniejsza jednocześnie wpływ hormonów płciowych na gruczoły piersiowe i pośrednio wpływa na produkcję oraz wydzielanie mleka.
Hormony produkowane przez gruczoły piersiowe to hormon wzrostu, hormon podobny do parathormonu, prolaktyna oraz laktyna. Hormony te działają głównie miejscowo na otaczające tkanki gruczołu piersiowego.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Kołacz-Kordzińska Z., Początki karmienia piersią. Jak dobrze zacząć? Poradnik Laktacyjny, 2018;
- Suchocka K., Najczęstsze problemy laktacyjne kobiety karmiącej piersią, Lekarz POZ 2/2022;
- Żukowska-Rubik M., Kiedy powstaje mleko matki i jaki ma skład, Medycyna Praktyczna, 2017.
Opublikowano: 16.01.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
0
Komentarze i opinie (0)