Przewlekły zanikowy cuchnący nieżyt nosa (ozena) – przyczyny, objawy, leczenie

Przewlekły zanikowy cuchnący nieżyt nosa – przyczyny

Przewlekły zanikowy cuchnący nieżyt nosa (ozena) może powstawać samoistnie – w takich przypadkach pozostaje niejasne, dlaczego dochodzi do zachorowania. Ozena może być także wynikiem działania szkodliwych czynników środowiskowych, takich jak: zanieczyszczenia powietrza, kurz, wysoka temperatura czy szkodliwe promieniowanie.

Cuchnący, przewlekły, zanikowy nieżyt nosa mogą także wywołać różnego rodzaju chemikalia oraz nadużywanie leków obkurczających śluzówkę. Może także pojawiać się jako powikłanie zabiegów chirurgicznych w obrębie jamy nosowej. Dotyka częściej kobiet – zwykle przed ukończeniem 20. roku życia. Ozena w Europie zachodniej i środkowej występuje rzadko.

Jeżeli chodzi o przyczyny ozeny nosa, to istnieje zarówno teoria mówiąca o przewlekłej infekcji bakteryjnej, jak i głosząca, że pierwotnie zanikająca błona śluzowa jest podatna na wtórne infekcje. Niektórzy twierdzą, że destrukcja błony śluzowej nosa stanowi jedynie objaw: innych chorób górnych dróg oddechowych, zaburzeń metabolicznych czy chorób układowych.

Prawdopodobnie na wystąpienie zanikowego, przewlekłego nieżytu nosa składa się wiele przyczyn – zarówno działanie szkodliwych czynników środowiskowych, jak i obecność przewlekłej infekcji oraz genetycznej skłonności.

Sprawdź też: Strupy w nosie – przyczyny, objawy, leczenie

Objawy przewlekłego, zanikowego, cuchnącego nieżytu nosa

Pierwszym objawem choroby zanikowego nieżytu nosa może być uczucie suchości w nosie i pojawianie się zaschniętej ropnej wydzieliny w postaci żółtych lub zielonych strupów. Ozena zwykle rozpoczyna się niewinnie – od kataru, pacjenci zgłaszają "czuję dziwny zapach w nosie" następnie dochodzi do stopniowego ścieńczenia i zaniku błony śluzowej (aż do całkowitej destrukcji).

Pozostałe objawy ozeny to:

• przewlekły katar (nieżyt nosa),
• pogorszenie lub całkowity zanik węchu,
• krwawienia, krwotoki z nosa,
• problemy z oddychaniem przez nos,
• poszerzenie jamy nosowej,
• ropna, śmierdząca wydzielina w postaci żółtych lub zielonych strupów z nosa.

Atrofia, czyli zanik błony śluzowej nosa, przebiega etapami. Najpierw dochodzi do wysychania śluzówki – zanikają rzęski odpowiedzialne za transport drobnoustrojów docierających do nosa. Następnie stopniowo spłaszcza się nabłonek, zanikają naczynia krwionośne i zakończenia nerwowe (także te zawierające receptory węchu). W zaawansowanych przypadkach atrofii błony śluzowej nosa dochodzi do zniszczenia tkanki chrzestnej oraz kostnej w obrębie jamy nosowej.

Cuchnący, przewlekły, zanikowy nieżyt nosa – jak rozpoznać?

W przypadku podejrzenia ozeny podstawę diagnostyki stanowi badanie lekarskie. Czasem wykonuje się dodatkowo tomografię komputerową czy badanie histopatologiczne wycinka błony śluzowej lub ocena wymazu z nosa (błony śluzowej).

Tę chorobę nosa stosunkowo łatwo rozpoznać – badania dodatkowe mają zwykle wykluczyć inne przyczyny dolegliwości, takie jak: nowotwory, gruźlica, sarkoidoza czy ziarnica. Zwykle pacjenci z cuchnącym nieżytem nosa trafiają do laryngologa, który potwierdza rozpoznanie i dobiera leczenie.

Leczenie ozeny – nawilżanie, płukanie i sól morska do nosa

Podstawowym celem leczenia jest regeneracja błony śluzowej nosa. Z tego względu dużą rolę odgrywa prawidłowa toaleta, regularne oczyszczanie i nawilżanie jamy nosowej.

W przypadku ozeny można stosować: preparaty soli morskiej w sprayu do płukania nosa, maści natłuszczające (np. z witaminą A) oraz leki przyspieszające odbudowę błony śluzowej i naczyń krwionośnych. Te ostatnie zawierają m.in. żelazo, wapń, witaminy, pentoksyfilinę, wyciągi z ziół lub bezbiałkowy dializat z krwi cielęcej.

W przypadku brzydkiego zapachu z nosa i zanikowego nieżytu w ostateczności stosuje się leczenie operacyjne. Ważne, aby pacjenci byli przygotowani na stosunkowo długi okres leczenia – nie należy spodziewać się szybkich efektów, ponieważ regeneracja tak złożonej struktury jak nabłonek rzęskowy w nosie wymaga czasu. Wbrew panującej opinii cuchnący, zanikowy, przewlekły nieżyt nosa jest chorobą uleczalną.