Kaszel od zatok – jak leczyć kaszel zatokowy?

Suchy, długotrwały i męczący kaszel

Jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do lekarza pierwszego kontaktu jest występowanie kaszlu. Zazwyczaj sygnalizuje on niegroźną infekcję wirusową, np. przeziębienie, wówczas wymaga jedynie leczenia objawowego.

Męczący kaszel, który występuje nieprzerwanie przez wiele dni, może być objawem choroby dróg oddechowych – zapalenie oskrzeli, zapalenia płuc, nowotworów. Jest także jednym z objawów alergii.

Suchy kaszel pojawiający się wieczorem i w nocy może być powikłaniem przewlekłego zapalenia zatok. Jest wówczas trudny do opanowania, bardzo uciążliwy. Może nasilać się w pozycji leżącej, przez co utrudnia zasypianie.

Infekcja tego typu może, poza katarem, wywoływać kaszel, który w tej sytuacji nie wynika z obecności stanu zapalnego w płucach, lecz z nadmiernej produkcji wydzieliny w zatokach. Podobną sytuację można zaobserwować w innych chorobach, gdzie dochodzi do wzmożonego wydzielania wydzieliny i flegmy.

Przeczytaj również: Ropa w dziąśle, przyczyny, objawy, postępowanie

Kaszel zatokowy – jakie są przyczyny?

Jak powstaje kaszel od zapalenia zatok? Toczący się stan zapalny o różnym podłożu (bakteryjnym, wirusowym, alergicznym) powoduje powstawanie dużej ilości wydzieliny w zatokach.

Wydzielina ta spływając po tylnej ścianie gardła, podrażnia delikatną śluzówkę, co wywołuje uciążliwy, trudny do powstrzymania kaszel. Punktem wyjścia jest stan zapalny jam nosowych i zatok obocznych nosa – z powodu infekcji wirusowej, bakteryjnej czy nieżytu alergicznego.

Zdarza się, ze przyczyną tego, że pojawia się płyn w zatokach są wady anatomiczne (na przykład skrzywienie przegrody nosa) lub obecność polipów. Nawet wdychanie dymu tytoniowego może na tyle podrażnić śluzówkę nosa, że doprowadza do stanu zapalnego.

W tych sytuacjach dochodzi do produkcji wydzieliny w nosie – kataru. Pewna część tej wydzieliny spływa do tylnej części jamy nosowej, a dalej po tylnej ścianie gardła. Obfite unerwienie gardła powoduje jego dużą wrażliwość na jakiekolwiek bodźce, obecność wydzieliny powoduje podrażnienie i w mechanizmie odruchowym – męczący, suchy kaszel, który pozwala na oczyszczenie gardła z wydzieliny.

Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Kaszel od zatok – jaki jest kaszel zatokowy?

Kaszel spowodowany chorymi zatokami ma pewne cechy charakterystyczne, które mogą wskazywać, że jest to kaszel zatokowy, a nie wynikający z infekcji dolnych dróg oddechowych. Po pierwsze, towarzyszy mu uczucie obecności wydzieliny w nosie i spływanie jej po tylnej ścianie gardła.

Daje to wrażenie łaskotania, świądu, drapania w gardle, które doprowadza do odruchu kaszlu lub częstego pochrząkiwania. Może wystąpić również chrypka. Nadmiar wydzieliny powoduje, że pacjent ma wrażenie podtapiania się, a swoje odczucia porównuje z tymi, które towarzyszą aspiracji wody na basenie.

Jest to najczęściej napadowy kaszel; bywa, że pojawia się w trakcie mówienia. Charakterystyczne jest też pojawianie się ataków kaszlu w nocy i wieczorem, bowiem w pozycji leżącej spływanie wydzieliny z nosa po gardle jest jeszcze bardziej ułatwione.

Kaszel jest męczący, duszący, nie pozwala zasnąć, a nawet wybudza w nocy. Gdy przyczyną jest bakteryjne zapalenie zatok, istotnymi objawami tego schorzenia są opisywany kaszel i gorączka. Ponadto zaobserwujemy upośledzoną drożność nosa, uczucie pełności lub rozpierania w nosie oraz ból zatok o dużym nasileniu.

To też może Cię zainteresować: Biały nalot na gardle i migdałkach – jakie są przyczyny?

Jak leczyć kaszel od zatok?

Kaszel zatokowy wynikający z przewlekłego lub ostrego zapalenia zatok jest mechanizmem obronnym, chroniącym przez spływaniem wydzieliny do dolnych dróg oddechowych. Nie należy go wyciszać lekami na suchy kaszel, ponieważ najczęściej takie leki hamują odruch kaszlu, który w tej sytuacji pomaga – zapobiega spływaniu wydzieliny niżej do płuc i rozprzestrzenianiu się infekcji.

Popularne wśród pacjentów są leki z kodeiną bez recepty. Skutecznie hamują napady kaszlu, mogą jednak dawać szereg działań niepożądanych – zwłaszcza w połączeniu z innymi preparatami. Nie wolno więc ich stosować bez zalecenia lekarza, mimo że są to leki bez recepty.

W ciągu dnia należy dbać o toaletę jam nosowych. W nocy, gdy kaszel bardzo nasila się po położeniu się do łóżka, warto spróbować ułożyć się w pozycji półleżącej z kilkoma poduszkami pod plecami i pod głową. W ten sposób zmniejszymy spływanie wydzieliny po gardle i uda się spokojnie zasnąć.

Sprawdź również: Katar z krwią – jakie są przyczyny krwi w katarze?

Leczenie innych chorób wywołujących uciążliwy, napadowy kaszel wygląda następująco:

• choroba przeziębieniowa – leczenie objawowe, leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, odpoczynek w domu, przyjmowanie dużych ilości płynów;
• skrzywienie przegrody nosa, polipy nosa – może być konieczne leczenie zabiegowe;
• alergiczny nieżyt nosa – ustalenie czynnika powodującego alergię, próba usunięcia go z otoczenia, leczenie przeciwalergiczne.

Gdy kaszel zatokowy przedłuża się lub nie ustępuje domowymi sposobami, należy zgłosić się do lekarza. Może być konieczna konsultacja laryngologa lub alergologa.

Czytaj również: Kostniak zatok – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie kostniaka zatokowego

Domowe sposoby na męczący i suchy kaszel

Kaszel zatokowy jest najczęściej wywołany ostrym lub przewlekłym zapaleniem zatok. W tej sytuacji istotnym elementem leczenia jest dokładna toaleta jam nosowych. Nie pomogą tutaj tabletki na kaszel czy syropy na suchy kaszel, ponieważ przyczyną są chore zatoki.

Można zastosować ciepłe okłady z soli kuchennej na okolicę zatok, ponieważ ciepło rozrzedza gęsty katar, co ułatwia jego wydmuchanie. Kolejną metodą jest płukanie nosa solą fizjologiczną lub wodą morską – są to metody równie skuteczne.

Dobrym sposobem na katar są także domowe inhalacje – wdychanie pary wodnej znad naczynia wypełnionego gorącą wodą, można dodać też kilka kropel olejku eukaliptusowego lub miętowego.

Jeśli nos pozostaje drożny, wydzielina jest płynna, a katar cieknący, można na krótki okres czasu (do kilku dni) stosować krople obkurczające błonę śluzową nosa. Zmniejszą one obrzęk śluzówki nosa i wytwarzanie wodnistego kataru.