Krążenie płodowe znacząco różni się od tego, które cechuje osobę dorosłą. Zmienia się przepływ krwi przez serce dziecka, zwłaszcza przez przedsionki. Krążenie po urodzeniu podlega gwałtownym zmianom koniecznym, by noworodek miał szansę przeżycia poza organizmem matki. Jakie są cechy przepływu krwi w życiu płodowym?
Krążenie płodowe – cechy obiegu krwi w życiu płodowym
Spis treści
Obieg krwi w ciele człowieka dorosłego – krążenie płucne i systemowe
Układ krążenia u człowieka dorosłego składa się z dwóch obiegów – małego (krążenie płucne) i dużego (krążenie systemowe). W dużym obiegu krwi panuje wysokie ciśnienie, a w małym obiegu krwi, krążeniu płucnym, niskie. Organem, w którym łączą się te obiegi jest czterokomorowe serce, zbudowane z dwóch przedsionków i dwóch komór.
Mięsień lewej komory serca tłoczy krew utlenowaną do dużego obiegu (systemowego) przez otwierającą się podczas skurczu komór zastawkę aortalną. Układ tętniczy składa się z aorty i jej odgałęzień. Najdrobniejsze tętniczki, znajdujące się w tkankach łączą się z żyłami tworząc układ kapilar. Ich ściany są bardzo cienkie, co umożliwia przechodzenie tlenu z krwi do tkanek i dwutlenku węgla z tkanek do krwi. Stamtąd krew bogata w dwutlenek węgla a uboga w tlen płynie coraz większymi żyłami do żyły głównej dolnej lub górnej i do prawego przedsionka serca. Z prawego przedsionka podczas jego skurczu trafia, przez otwartą wtedy zastawkę trójdzielną, do prawej komory serca, w której rozpoczyna się mały obieg krwi.
Gdy mięsień komory prawej kurczy się, odtlenowana krew jest pompowana do tętnicy płucnej przez zastawkę trójdzielną, następnie do coraz mniejszych tętnic, a w końcu do kapilar płucnych. W nich, analogicznie do dużego obiegu zachodzi wymiana gazowa – z krwi do pęcherzyków płucnych trafia dwutlenek węgla, a z pęcherzyków płucnych do krwi tlen.
Bogata w tlen krew wraca żyłami płucnymi do lewego przedsionka serca, a stamtąd podczas skurczu przedsionków, przez otwartą wtedy zastawkę mitralną, do lewej komory. Z lewej komory krew płynie do aorty i tym samym obieg krwi w ciele człowieka się zamyka.
Zobacz, co oznacza przetrwały przewód Botalla
Krążenie płodowe – cechy
Krążenie u płodu wygląda zupełnie inaczej. Przez płuca przepływa bardzo niewielka ilość krwi, a ich rolę spełnia łożysko. Poprzez łożysko płód otrzymuje od matki tlen i substancje odżywcze, a wydala dwutlenek węgla i zużyte produkty przemiany materii. Płód jest połączony z łożyskiem pępowiną, którą tworzą dwie tętnice pępkowe i jedna żyła pępkowa. Z łożyska krew bogata w tlen płynie żyłami pępkowymi (najpierw dwoma, potem tylko jedną, bo prawa żyła pępkowa szybko zarasta) poprzez pierścień pępkowy do organizmu płodu.
Następnie część krwi przepływa przez krążenie wrotne wątroby, a część,,na skróty" przewodem żylnym bezpośrednio do żyły głównej dolnej. Z żyły głównej dolnej, podobnie jak u człowieka dorosłego krew płynie do prawego przedsionka serca, jednak w przeciwieństwie do krążenia dojrzałego jest ona bogata w tlen (pochodzącego z łożyska). W prawym przedsionku droga krwi wygląda inaczej niż po urodzeniu – dzięki specjalnej zastawce żyły głównej dolnej krew płynie bezpośrednio do lewego przedsionka serca przez otwór w przegrodzie międzyprzedsionkowej zwany otworem owalnym. Tam miesza się z odtlenowaną krwią pochodzącą z żył płucnych. Z lewego przedsionka trafia do lewej komory, stamtąd do aorty i analogicznie do opisanego powyżej układu krążenia do tętnic, tętniczek i kapilar całego organizmu.
Od tętnic biodrowych wewnętrznych (będących odgałęzieniami tętnic biodrowych wspólnych, a te rozgałęzieniami aorty brzusznej) odchodzą tętnice pępowinowe, które po przejściu przez więzadło pępkowe biegną w pępowinie i łączą się z łożyskiem. Krew w nich płynąca bogata jest w dwutlenek węgla i zbędne produkty przemiany materii, a uboga w tlen. W łożysku substancje te przechodzą do krążenia matki.
Sprawdź, jak wygląda przecięcie pępowiny
Należy zwrócić jeszcze uwagę na fakt, że do prawego przedsionka trafia nie tylko krew z żyły głównej dolnej, która następnie przez otwór owalny przepływa do lewego przedsionka. W prawym przedsionku ma również swoje ujście żyła główna górna. Płynie nią krew z górnej połowy ciała. Ta część krwi krzyżuje poziomy strumieńpr krwi płynący z żyły głównej dolnej do otworu owalnego i przez lewe ujście przedsionkowo-komorowe trafia do prawej komory. Prawa komora tłoczy krew (tak jak w krążeniu po porodzie) do pnia tętnicy płucnej, czyli do płucnego krążenia płodowego.
Pojemność bezpowietrznych płuc płodu jest jednak zbyt mała, żeby pomieścić całą krew z prawej komory. Istnieje,,zawór bezpieczeństwa" – przewód tętniczy Botalla. Jest to połączenie pnia płucnego lub lewej tętnicy płucnej z łukiem aorty. Przewodem Botalla nadmiar krwi ubogiej w tlen płynie do aorty.
Z naszego KALENDARZA CIĄŻY dowiesz się, jakie cechy wykazuje płód w poszczególnych tygodniach ciąży.
Jak zmienia się krążenie po urodzeniu?
Krążenie po urodzeniu podlega nagłej zmianie w stosunku do krążenia w życiu płodowym. Opisane wyżej cechy krążenia płodowego człowieka, które pozwalają mu przeżyć wewnątrz macicy, stają się zbędne, a wręcz groźne po urodzeniu. Właśnie z tego powodu w chwili narodzin zachodzą poniższe zmiany.
- Noworodek bierze pierwszy wdech – płuca się rozprężają, maleje ciśnienie w płucnym krążeniu płodowym i zmniejsza się opór, dlatego więcej krwi trafia z prawej komory do płuc.
- Pępowina zostaje zaciśnięta – gwałtownie wzrasta opór w tętnicach pępowinowych i przestaje nimi płynąć krew, co powoduje wzrost oporu, a tym samym ciśnienia w krążeniu systemowym.
- Wzrost ciśnienia w lewym przedsionku, a spadek ciśnienia w prawym przedsionku sprawia, że zamyka się otwór owalny. Zarasta on w późniejszym okresie życia, czasem może pozostać zamknięty tylko fizjologicznie, czynnościowo do końca życia. Dopóki nie nastąpi całkowite zarośnięcie otworu owalnego, gdy rośnie ciśnienie w prawym przedsionku (na przykład podczas płaczu dziecka) może nastąpić przepływ krwi do lewego przedsionka. Objawia się to sinicą.
- W drugim/trzecim dniu życia noworodka fizjologicznie, czynnościowo (obkurczając się) zamyka się przewód Botalla, który nie jest już potrzebny. Płucne krążenie płodowe ma dużą objętość, więc trafia do niego cała krew z pnia płucnego. Następnie przewód Botalla całkowicie zarasta.
Zobacz, jak wygląda sinica u dziecka
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Gadzinowski J., Stoińska B., Szymankiewicz M.; Adaptacja noworodka do życia zewnątrzmacicznego; [w:] Bręborowicz G.H. (red.); Położnictwo i ginekologia. Położnictwo. Tom I; PZWL; Warszawa 2016; s. 563-567; ISBN: 978-83-200-4997-8
- Grudzień A.; Adaptacja noworodka do życia pozamacicznego; [w.] Pietrzyk J.J., Kwinta P. (red.); Pediatria. Tom 3; Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Kraków 2018; s.12-13; ISBN: 978-83-233-4322-6
- Walocha J. (red.); Anatomia Prawidłowa Człowieka. Klatka piersiowa. Podręcznik dla studentów i lekarzy; Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Kraków 2013; s. 88 – 90; ISBN: 978-83-233-3577-1
Opublikowano: 08.07.2019;
Oceń:
4.7
3
Komentarze i opinie (0)