Co to jest geriatria?
Geriatria to interdyscyplinarna dziedzina medycyny, która łączy w sobie wiele różnych specjalizacji. Pozwala to zapewnić osobom w podeszłym wieku kompleksową opiekę medyczną.
Kto może zostać geriatrą? Geriatra to lekarz specjalista posiadający specjalizację z zakresu medycyny rodzinnej lub chorób wewnętrznych, a także specjalizację uzupełniającą właśnie z zakresu geriatrii. Pozwala to na uzyskanie kompleksowej wiedzy nie tylko z zakresu medycyny ogólnej, ale również neurologii, diabetologii, ortopedii, okulistyki, kardiologii, psychiatrii, a także farmakologii czy metod rehabilitacji. Dzięki temu pozostawanie pacjenta pod opieką poradni geriatrycznej pozwala na ograniczenie konieczności wizyt u innych specjalistów.
Gdzie przyjmuje lekarz specjalista w zakresie geriatrii? Z jego usług można skorzystać w ramach NFZ, np. w poradniach geriatrycznych czy na specjalnych oddziałach geriatrycznych. Część z nich zatrudniona jest także w całodobowych domach opieki dla osób starszych, a niektórzy świadczą również swoje usługi w ramach wizyt domowych.
Jedną z zalet korzystania ze szczególnej opieki lekarza geriatry jest fakt, że podchodzi on do problemów pacjenta kompleksowo, analizując wpływ poszczególnych leków na inne schorzenia towarzyszące i dobierając możliwą terapię w taki sposób, by maksymalnie poprawić komfort pacjenta. Co więcej, pozostawanie pod opieką jednego lekarza pozwala pacjentowi zwiększyć swoje poczucie bezpieczeństwa i łatwiej odnaleźć się w skomplikowanym systemie opieki zdrowotnej.
Czym zajmuje się geriatra?
Lekarz specjalista z zakresu geriatrii zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób wieku podeszłego, a także działaniami profilaktycznymi, mającymi na celu ograniczenie ich rozwoju.
Do podstawowych zadań lekarza przyjmującego w ramach poradni geriatrycznej zalicza się:
- przeprowadzanie całościowej oceny geriatrycznej;
- dobieranie i przepisywanie leków, z uwzględnieniem możliwych interakcji między nimi, umożliwiające ich bezpieczne stosowanie;
- kierowanie seniorów do lekarzy innych specjalizacji;
- wystawianie skierowań za różnego rodzaju zabiegi lecznicze (rehabilitacje, zabiegi ambulatoryjne, leczenie szpitalne);
- skierowanie pacjentów na turnusy lecznicze w uzdrowiskach i sanatoriach;
- kontrolowanie stanu psychicznego seniorów;
- poradnictwo w zakresie odpowiednio zbilansowanej diety uwzględniającej istniejące ograniczenia zdrowotne;
- promocja zdrowego trybu życia;
- udzielanie porad i wskazówek w ramach szeroko zakrojonej profilaktyki zdrowotnej.
Jak wygląda całościowa ocena geriatryczna?
W trakcie wizyty w poradni geriatrycznej lub pobytu w szpitalu na oddziałach geriatrycznych, pacjentów powyżej 60. roku życia poddaje się tzw. całościowej ocenie geriatrycznej (COG). Pozwala ona na kompleksową ocenę stanu zdrowia pacjenta, z uwzględnieniem wszystkich występujących w danym przypadku chorób. Całościowa ocena geriatryczna stanowi podstawę do ustalenia priorytetów w zakresie leczenia i opieki nad pacjentem.
Całościowa ocena geriatryczna obejmuje ocenę:
- stanu skóry;
- wzroku;
- słuchu;
- dolegliwości bólowych;
- kondycji psychicznej pacjentów, w tym ryzyko występowania takich stanów jak np. depresja;
- badań diagnostycznych;
- problemów z pamięcią;
- trudności z poruszaniem się;
- interakcji między zażywanymi lekami;
- sytuacji społecznej pacjenta;
- stanu rodzinnego pacjenta, możliwości samoopieki lub ewentualnie konieczności opieki ze strony osób trzecich.
Jakie choroby leczy geriatria?
Jak już zostało wspomniane, geriatra zajmuje się kompleksową opieką nad pacjentami w wieku podeszłym, zarówno w zakresie diagnostyki jak i leczenia. W poradniach geriatrycznych można więc uzyskać fachową pomoc w związku ze schorzeniami wieku podeszłego, do których należą:
- zwyrodnienie stawów;
- osteoporoza;
- obturacyjna choroba płuc;
- nadciśnienie tętnicze;
- choroba niedokrwienna serca;
- niedosłuch;
- nietrzymanie moczu;
- niedowidzenie (w tym ślepota starcza);
- choroba Parkinsona;
- Alzheimer;
- cukrzyca;
- problemy ze snem;
- zespół słabości.
Ten ostatni zasługuje na szczególną uwagę, jest to bowiem stan występujący wśród osób, u których proces starzenia doprowadził do przewlekłych problemów zdrowotnych. Charakteryzuje się on znacznym ograniczeniem sprawności fizycznej i odporności, co skutkuje zwiększoną podatnością na zachorowania. Oprócz tego u seniorów z zespołem słabości obserwuje się zmniejszoną odporność na stres i trwałe pogorszenie nastroju. Wśród objawów fizycznych obserwuje się przede wszystkim uczucie przewlekłego zmęczenia i nagłą utratę masy ciała.
Kiedy warto udać się do geriatry?
Dostęp do lekarzy geriatrów nie jest trudny, a wielu z nich współpracuje na stałe z Narodowym Funduszem Zdrowia. Wystarczy więc skierowanie od lekarza POZ bądź innego lekarza specjalisty, by móc skorzystać z jednej z dostępnych w naszej okolicy poradni geriatrycznych.
Kiedy warto zdecydować się na taką wizytę? Przede wszystkim w momencie gdy mamy co najmniej 60 lat i stwierdzone co najmniej dwie choroby przewlekłe, charakterystyczne dla wieku podeszłego. W ten sposób możemy uniknąć wędrówek po lekarzach innych specjalizacji by uzyskać niezbędną pomoc. Wskazaniem do konsultacji geriatrycznej jest także wystąpienie u osób starszych ciężkiego urazu lub długiej hospitalizacji, w wyniku których konieczna jest systematyczna, kompleksowa ocena stanu zdrowia.
Na pierwszą wizytę u geriatry warto zabrać pełną historię chorób, listę przyjmowanych na stałe leków, a także aktualne wyniki badań laboratoryjnych i obrazowych (jeżeli takowe posiadamy).
