Cystoskopia – wskazania, przygotowanie, przebieg badania, czy boli, wyniki, cena

Na czym polega zabieg cystoskopii?

Cystoskopia jest badaniem endoskopowym polegającym na wziernikowaniu pęcherza moczowego przy pomocy cystoskopu. Urządzenie jest wprowadzane bezpośrednio przez cewkę moczową i pozwala na precyzyjną ocenę stanu tkanek oraz zmian chorobowych.

W jakim celu przeprowadza się zabieg cystoskopii? Wskazania do cystoskopii

Wykonując zabieg cystoskopii lekarz może diagnozować choroby cewki moczowej i pęcherza oraz prostaty (np. guzy, zator w obrębie moczowodu), a także zbadać obecność materiału obcego, jak piasek lub kamienie. Możliwe jest pobranie materiału do badania histopatologicznego (lekarz w znieczuleniu pobiera wycinki materiału) oraz ocena pojemności pęcherza moczowego.

Cystoskopię wykorzystuje się też po to, aby założyć lub usunąć cewnik moczowodowy lub typu DJ (ang. Double J), który może pozostawać w drogach moczowych nawet kilka tygodni lub dłużej. W trakcie cystoskopii można przeprowadzić szereg zabiegów, w tym:

• usunięcie guza pęcherza moczowego;
• ureterorenoskopię, czyli ocenę dróg moczowych pod kątem zatorów i niedrożności;
• pielografię wstępującą, czyli wprowadzenie do nerek środka cieniującego;
• usunięcie kamieni z pęcherza moczowego;
• umieszczenie lub wymianę stentów moczowodowych;
• podanie toksyny botulinowej do mięśni pęcherza w celu rozwiązania problemu nietrzymania moczu.

Jak przygotować się do cystoskopii?

Sprawne przeprowadzenie zabiegu cystoskopii wymaga odpowiedniego przygotowania się ze strony pacjenta już z trzydniowym wyprzedzeniem. Należy zastosować dietę lekkostrawną bez warzyw, owoców oraz napojów gazowanych. W dniu badania pacjent ma stawić się do placówki medycznej na czczo (minimum 8 godzin przerwy od ostatniego posiłku). Zaleca się też dokładne umycie okolic narządów płciowych przy użyciu mydła i ciepłej wody. Należy oddać mocz bezpośrednio przed badaniem – w celu opróżnienia pęcherza.

U osób cierpiących na częste zapalenie dróg moczowych lekarze często rekomendują przyjmowanie leków przeciwbakteryjnych na kilka dni przed badaniem. Dzięki temu można „oczyścić” drogi moczowe z patogenów i przygotować je do diagnostyki.

Specjalista powinien też zapytać pacjenta o przyjmowane leki, ponieważ niektóre z nich trzeba będzie odstawić przed badaniem (np. warfarynę, dalteparynę czy klopidogrel).

Czy zabieg cystoskopii boli?

Wprowadzenie do cewki moczowej cystoskopu powoduje dolegliwości bólowe, dlatego konieczne jest zastosowanie odpowiedniego rodzaju znieczulenia. Jeżeli badanie cystoskopem ma na celu jedynie diagnozę, wystarczające będzie posmarowanie głowicy urządzenia żelem z lidokainą – substancją o miejscowym działaniu znieczulającym (żel ma również właściwości poślizgowe ułatwiające wprowadzenie cystoskopu).

Gdy podczas badania przeprowadzane są zabiegi, stosuje się znieczulenie zewnątrzoponowe lub podpajęczynówkowe, niekiedy zaś znieczulenie ogólne, czyli narkozę. Decyzję o zastosowaniu znieczulenia ogólnego podejmuje anestezjolog, który również je przeprowadza. Jeżeli u pacjenta ma dojść do znieczulenia ogólnego, w dniu zabiegu należy ograniczyć czynności psychomotoryczne.

Jak przebiega cystoskopia?

Badanie cystoskopem jest przeprowadzane przez urologa w warunkach sali zabiegowej, która gwarantuje zachowanie odpowiednio wysokiego poziomu higieny. Wnętrze pęcherza moczowego jest wypełniane roztworem soli fizjologicznej w celu zapewnienia jak najlepszej widoczności.

Osoba badana układana jest na specjalnym fotelu. Nogi spoczywają na przygotowanych do tego uchwytach, zgięte w biodrach i kolanach. Ze względu na różnice w przebiegu i długości cewki moczowej u mężczyzn i kobiet, przebieg badania u każdej z płci nieco się różni. U kobiet na ogół wystarcza znieczulenie miejscowe, mężczyźni z reguły wymagają znieczulenia ogólnego, podczas którego pacjent zasypia (najczęściej jest to znieczulenie dożylne). Następnie po zdezynfekowaniu ujścia cewki moczowej wprowadza się do niej cystoskop. Po założeniu narzędzia, ocenia się drożność cewki moczowej oraz wypływ moczu. Po wejściu do pęcherza przez specjalny kanał w cystoskopie, wnętrze pęcherza moczowego jest wypełniane roztworem soli fizjologicznej – w celu zapewnienia jak najlepszej widoczności.

Ocenie podlega cała błona śluzowa pęcherza oraz ujścia pęcherzowe moczowodów. W razie zaobserwowania podejrzanych zmian, za pomocą specjalnych kleszczyków pobiera się wycinki do badania histopatologicznego. Podczas wycofywania cystoskopu z pęcherza u mężczyzn dokonuje się dodatkowo oceny wzgórka nasiennego oraz gruczołu krokowego, czyli prostaty.

Wyróżnia się dwa rodzaje cystoskopów – giętkie oraz sztywne. Cystoskopy giętkie są wykorzystywane do diagnostyki cewki moczowej i pęcherza moczowego. Z kolei cystoskopy sztywne przydają się do usuwania różnego rodzaju struktur, np. guzów lub kamieni.

Światło cystoskopu umożliwia wykorzystanie go jako kanału do wprowadzania systemu wizyjnego (tzw. optyki) oraz narzędzi chirurgicznych. Obraz przekazywany jest światłowodem na ekran monitora, który podczas badania jest głównym punktem odniesienia dla lekarza. Optyka znajduje się w świetle cystoskopu od samego początku badania.

Ile jest się w szpitalu po cystoskopii?

Cystoskopię przeprowadza się w tzw. trybie chirurgii jednego dnia. Oznacza to, że po wykonaniu zabiegu pacjent pozostaje w szpitalu przez jeden dzień. Jest przyjmowany do szpitala w godzinach porannych i wypisywany do domu w godzinach popołudniowych. Jedynie w przypadku nieprzewidzianych komplikacji, jak np. uszkodzenia pęcherza moczowego po wykonanej cystoskopii, lekarz podejmuje decyzję o przedłużeniu pobytu pacjenta w placówce medycznej.

Czy cystoskopia jest bezpieczna?

Cystoskopia jest zabiegiem bezpiecznym, przeprowadzanym przez lekarza urologa. Wśród powikłań urologicznych cystoskopii znajdują się:

• ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
• częstsze oddawanie moczu,
• krótkotrwały krwiomocz,
• uszkodzenie cewki moczowej, pęcherza oraz innych struktur anatomicznych.

Zdarza się też, że podczas cystoskopii dochodzi do zakażenia dróg moczowych. Dodatkowo u pacjentów niekiedy pojawia się reakcja alergiczna na znieczulenie.

Możliwe powikłania obejmują przede wszystkim:

• zapalenie płuc,
• zakrzepicę żył głębokich kończyny dolnej,
• zatorowość płucną,
• zawał mięśnia sercowego lub udar związany z nadmiernym obciążeniem serca,
• powikłania ze strony układu krążenia oraz oddechowego.

Ile trwa zabieg cystoskopii?

Sam zabieg cystoskopii jest bardzo krótki i trwa zaledwie od kilku do kilkunastu minut. W praktyce jednak pacjent spędza w gabinecie zwykle około godziny w związku z przygotowaniem do zabiegu, przeprowadzeniem znieczulenia czy wyjaśnieniem ewentualnych wątpliwości.

Zalecenia po cystoskopii

W dniu, kiedy wykonywane jest badanie cystoskopem, należy zwiększyć podaż płynów (nawet 3-4 litry dziennie). Przez kilka dni może utrzymywać się też zwiększone parcie na pęcherz. Pacjent powinien niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, jeżeli po 48 godzinach od badania nadal odczuwa zwiększoną potrzebę oddawania moczu lub kiedy pojawi się:

• zatrzymanie moczu;
• krwiomocz z widoczną obecnością skrzepów (jest on wynikiem uszkodzenia naczyń krwionośnych obecnych w układzie moczowym);
• ból brzucha, podbrzusza lub okolic lędźwiowych, połączony z gorączką;
• pieczenie cewki moczowej lub ból podczas oddawania moczu.

Ile kosztuje cystoskopia pęcherza moczowego

Cystoskopię można wykonać w ramach badań refundowanych z NFZ, jednak trzeba liczyć się z długimi terminami oczekiwania. Do jej wykonania niezbędne jest skierowanie od lekarza specjalisty. Cystoskopię można wykonać także w gabinetach prywatnie, gdzie cena badania waha się od 300 złotych do nawet kilku tysięcy złotych – w zależności od miasta oraz prestiżu placówki.