Na czym polega badanie EEG?
EEG, czyli elektroencefalografia, to nieinwazyjne badanie polegające na zapisie bioelektrycznej czynności kory mózgu , pozwalające na wykrycie różnego rodzaju patologii w ośrodkowym układzie nerwowym.
Układ nerwowy człowieka w trakcie swojej pracy generuje bowiem fale elektromagnetyczne o różnym zakresie. Każdy z nich jest charakterystyczny dla danej czynności lub obszaru mózgu. Rejestracja aktywności neuronów kory mózgowej odbywa się za pomocą specjalnych elektrod umieszczanych na głowie pacjenta, które przekazują informacje o zmianie potencjału elektrycznego do urządzenia zwanego encefalografem. Za pomocą specjalnego oprogramowania wzmacnia on i przekształca docierające sygnały na zapis pracy mózgu w postaci wykresu – tak powstaje encefalogram – interpretowany następnie przez specjalistę z zakresu neurologii.
EEG – co wykrywa?
Badanie elektroencefalograficzne jest badaniem czynnościowym – EEG rejestruje aktywność mózgu i pozwala wykryć ewentualne zaburzenia z nią związane. Ze względu na częstotliwość, encefalograf wykrywa kilka rodzajów fal mózgowych:
- fale mózgowe alfa – o częstotliwości w zakresie 8–13 Hz – generowane, gdy jesteśmy zrelaksowani, przy braku bodźców wzrokowych, a także w przypadku obniżonej aktywności intelektualnej;
- fale mózgowe beta – w zakresie 13–30 Hz – emitowane głównie w trakcie głębokiego skupienia i wysiłku intelektualnego; mogą występować także jako skutek uboczny przyjmowania niektórych leków lub w przypadku określonych zaburzeń ze strony OUN;
- fale mózgowe gamma – o częstotliwości 80–100 Hz – emitowane w przypadku procesów poznawczych;
- fale mózgowe delta – o niskiej częstotliwości, do 4 Hz – charakterystyczne dla głębokiego snu;
- fale mózgowe theta – w zakresie 4–8 Hz – emitowane w trakcie płytkiego snu lub stanu koncentracji.
W prawidłowym encefalogramie obserwujemy głównie fale alfa i beta (w nielicznych, określonych przypadkach mogą pojawić się także fale theta).
Badanie EEG – wskazania do wykonania
Badanie fal mózgowych to cenne narzędzie diagnostyczne w przypadku podejrzenia nieprawidłowej czynności OUN. Wśród najczęstszych wskazań do jego wykonania są:
- napady padaczkowe;
- zaburzenia snu;
- przewlekłe bóle głowy;
- powtarzająca się utrata przytomności bez określonej innej przyczyny;
- problemy z zachowaniem równowagi;
- jąkanie się;
- przebyte urazy czaszki i mózgu;
- choroby neurodegeneracyjne;
- zatrucie neurotoksynami;
- stwierdzona śmierć mózgu.
Jest to jednak badanie dodatkowe, które nie zawsze pozwala uzyskać odpowiedź na stawiane pytanie. Zapis czynności mózgu w przypadku tego badania trwa bowiem jedynie przez krótki czas, co w przypadku zaburzeń o charakterze epizodycznym może być niewystarczające do ich wykrycia.
Jak przygotować się do badania EEG?
Badanie EEG jest badaniem nieinwazyjnym, które nie wymaga specjalnego przygotowania. By jednak jego wynik był w pełni wiarygodny, na 48 godzin przed badaniem należy odstawić wszystkie leki, które mogą wpływać na zapis czynności bioelektrycznej mózgu (warto to skonsultować z lekarzem kierującym nas na badanie). Wskazana jest również rezygnacja ze spożywania alkoholu i kofeiny – one również wpływać mogą na aktywność mózgu.
EEG powinno wykonywać się po dobrze przespanej nocy, najlepiej po spożyciu lekkiego posiłku, chyba że lekarz zaleci inaczej (np. w przypadku EEG po deprywacji snu). Z uwagi na fakt, iż elektrody umieszczane są na skórze głowy i włosach, dzień przed należy je dokładnie umyć i nie nakładać żadnych kosmetyków stylizujących (m.in.: lakieru, pianki, gumy czy żelu) – mogą one zaburzać prawidłową rejestrację sygnału przez elektrody.
Ile trwa i jak przebiega EEG?
EEG to badanie, które przeważnie przeprowadzane jest w pozycji leżącej, rzadziej siedzącej, tak by umożliwić pacjentowi maksymalne rozluźnienie. Na głowie pacjenta umieszcza się specjalny czepek z elektrodami:
- 7 elektrod nad korą płatów czołowych,
- 3 elektrody na granicy płatów czołowych i ciemieniowych,
- 3 elektrody nad płatami ciemieniowymi,
- 4 elektrody nad płatami skroniowymi,
- 2 elektrody nad płatami potylicznymi.
By ułatwić rejestrację sygnału, między elektrodami a skórą głowy dodatkowo umieszcza się specjalny żel eliminujący zakłócenia. Elektrody połączone są z komputerem przetwarzającym uzyskane sygnały na wykres.
Całość badania trwa od około 45 minut do godziny czasu. W pierwszej części badania rejestruje się spoczynkową aktywność bioelektryczną mózgu – pacjent leży z zamkniętymi oczami i próbuje się wyciszyć. Następnie osoba wykonująca badanie prosi pacjenta, by na zmianę otwierał i zamykał oczy, obserwował migające światła (próba fotostymulacji) lub wykonywał szybkie, głębokie wdechy i wydechy (próba hiperwentylacji).
W określonych przypadkach, gdy konieczny jest zapis aktywności mózgu w czasie snu, w trakcie badania encefalograficznego pacjent proszony jest o próbę zaśnięcia lub podawane są mu leki nasenne. Z kolei u pacjentów, u których podejrzewa się zaburzenia o charakterze epizodycznym, wykonuje się całodobowe zapisy EEG. W ich przypadku oprócz przenośnego encefalografu pacjent otrzymuje również kamerę, która przez całą dobę rejestruje zachowania pacjenta (tzw. video-EEG).
Badanie EEG – interpretacja wyników
Uzyskany w trakcie badania EEG wykres przedstawia zapis aktywności mózgu jedynie w trakcie wykonywanego badania.
Elektroencefalogram zawiera zbiór krzywych przedstawiających fale o określonej częstotliwości, amplitudzie, kształcie i wychyleniu. Lekarz neurolog dokonujący interpretacji badania bierze pod uwagę nie tylko częstotliwość zapisu fal mózgowych, ale również ich: amplitudę, rozkład przestrzenny i symetrię. Zestawia je następnie z wykonywanymi w trakcie badania czynnościami, innymi badaniami diagnostycznymi, a także zebranym wywiadem lekarskim i zgłaszanymi przez pacjenta objawami.
W prawidłowym elektroencefalogramie obserwujemy głównie fale alfa (z płatów ciemieniowych i potylicznych), a także fale beta (z płatów czołowych). Nieprawidłowości, które najczęściej obserwuje się w zapisie EEG, to okresowe zanikanie określonych fal lub zaburzenie ich rytmu, a także pojawienie się fal delta oraz theta.
EEG jest badaniem czułym, choć mało specyficznym. Jak już zostało wspomniane, może się bowiem zdarzyć, że u osoby chorej na zaburzenia epizodyczne, zapis EEG będzie całkowicie prawidłowy.
Ile kosztuje badanie EEG?
Badanie EEG najczęściej wykonuje się w oparciu o skierowanie lekarskie od lekarza neurologa. Jeżeli wizyta odbywała się w ramach świadczeń z Narodowego Funduszu Zdrowia, badanie wykonane będzie całkowicie bezpłatnie. Jeśli jednak chcemy wykonać EEG prywatnie, musimy liczyć się z wydatkiem rzędu 100–150 złotych. W przypadku badania EEG wykonywanego całodobowo lub w trakcie kilkugodzinnego snu, koszt może być wyższy.
