Badanie AMH – na czym polega, kiedy wykonać, jak się przygotować, normy, cena

Co to jest hormon antymüllerowski (AMH)?

Hormon anty-Müllerowski wytwarzany jest przez komórki rozrodcze zarówno męskie, jak i żeńskie. U mężczyzn za produkcję tego hormonu odpowiedzialne są jądra, u kobiet zaś jajniki. Pełniona przez hormon rola, jak stężenie hormonu, zależą przede wszystkim od płci i wieku człowieka.

U mężczyzn hormon wydzielany jest przez jądra już we wczesnym stadium kształtowania płodu. Przyczynia się do zahamowania rozwoju żeńskich narządów rozrodczych, wspierając tym samym rozwój męskiego układu rozrodczego. Hormon utrzymuje się na wysokim poziomie do 2. roku życia, a następnie zaczyna się obniżać, osiągając największy spadek w okresie pokwitania.

U dziewczynek do okresu dojrzewania hormon AMH nie jest produkowany. W momencie, kiedy kobieta wchodzi w okres pokwitania, jajniki rozpoczynają produkcję i wydzielanie hormonu. Stężenie AMH w organizmie kobiety znacznie wzrasta, utrzymuje się na stałym poziomie przez pewien czas do około 25. roku życia, a następnie zaczyna się obniżać do okresu przekwitania. Kiedy kobieta osiąga okres menopauzy, poziom hormonu jest bardzo niski lub nawet niewykrywalny.

Można powiedzieć, że hormon antymüllerowski jest jednym z czynników determinujących płeć. W przypadku produkcji przez jądra AMH i androgenów dochodzi do zahamowania rozwoju żeńskiego układu rozrodczego i kształtowania się męskich narządów płciowych.

Na czym polega badanie AMH?

Hormon antymüllerowski umożliwia sprawdzenie rezerwy jajnikowej, czyli tego, ile komórek jajowych zdolnych do zapłodnienia produkują jajniki. Hormon AMH zostaje wytworzony przez pęcherzyki znajdujące się w jajnikach.

Poziom AMH dostarcza informacji dotyczącej płodności kobiety, która wraz z wiekiem maleje. Badanie pomaga rozpoznać przedwczesne wygasanie rezerwy jajnikowej, która prowadzi do problemów z zajściem w ciążę.

Badanie najczęściej wykonywane jest przez kobiety bezowocnie starające się o dziecko, bowiem pomaga ono zidentyfikować problemy związane z płodnością.

Jak przygotować się do badania?

Badanie AMH, w przeciwieństwie do wielu innych badań hormonalnych, można wykonać w dowolnej fazie cyklu i o dowolnej porze dnia. Próbkę do badania otrzymuje się pobierając od pacjentki niewielką ilość krwi. Nie ma potrzeby stawiania się na badaniu na czczo. Oznacza to, że dzień i godzina wykonania badania nie niosą za sobą ryzyka uzyskania niewiarygodnych wyników.

Ceny badania AMH, w zależności od miasta i miejsca, w którym zostaną wykonane, wynoszą od 200 do nawet 300 zł. Średni czas oczekiwania na wynik badania AMH wynosi od 1 do 4 dni roboczych. Wynik badania AMH dostarcza informacji dotyczących zdolności poczęcia dziecka, a także daje wgląd w jakość i ilość komórek jajowych, które można pobrać, zamrozić i wykorzystać podczas zapłodnienia in vitro.

Badanie nie jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).

Badanie AMH – kto powinien wykonać?

Oznaczenie poziomu AMH dostarcza wielu informacji na temat płodności kobiety. Badanie przydatne jest w diagnostyce różnych zaburzeń, np. zespołu policystycznych jajników czy przedwczesnego wygasania czynności jajników. Badanie AMH powinny wykonać kobiety po 30. roku życia, które od dłuższego czasu starają się, by zajść w ciążę.

Wskazaniem do oznaczenia poziomu hormonu antymüllerowskiego jest zastosowanie wspomaganego zapłodnienia – in vitro. Poziom tego hormonu w organizmie kobiety ma wpływ na powodzenie przeprowadzonej procedury zapłodnienia.

Oznaczenie stężenia hormonu AMH zaleca się kobietom w celu sprawdzenia, czy weszły już okres menopauzy. Obecny pęd życia przyczynia się do przedwczesnego wchodzenia w okres menopauzy. Dzięki badaniu lekarz może ocenić, czy jest to właściwy okres przekwitania, czy też powód ustania miesiączki leży po innej stronie.

Wiedza o tym, w którym momencie kobieta wejdzie w okres menopauzy, pozwoli jej się do tego odpowiednio przygotować i nastawić psychicznie.

Wskazaniem do wykonania oznaczenia AMH jest również kontrola leczenia kobiet z powodu nowotworu jajnika. Monitorowanie poziomu stężenia hormony daje odpowiedź o skuteczności terapii, jak i może wskazywać na ewentualne wznowy nowotworu.

Oznaczenie poziomu hormonu anty-Mullerowski ma zastosowanie również u niemowląt ze słabo wykształconymi narządami płciowymi lub u chłopców, u których jądra nie zstąpiły do moszny, dając tym samym odpowiedź o aktywność jąder, a także wskazując na płeć dziecka.

Wyniki badania – jak interpretować?

Poziom AMH zawsze powinien być interpretowany przez lekarza, który może również zlecić przeprowadzenie innych badań, np. ultrasonograficzną ocenę liczby pęcherzyków dojrzewających w jajniku.

Normy uzależnione są od wieku kobiety i zawsze w takim kontekście należy interpretować wyniki badania:

• od 20 do 24 lat: 1,52 – 9,95 ng/ml,
• od 25 do 29 lat: 1,20 – 9,05 ng/ml,
• od 30 do 34 lat: 0,711 – 7,59 ng/ml,
• od 35 do 39 lat: 0,405 – 6,96 ng/ml,
• od 40 do 44 lat: 0,059 – 4,44 ng/ml,
• od 45 do 50 lat: 0,01 – 1,79 ng/ml.

Niski poziom AMH, ten poniżej 1,0 ng/ml, świadczy o obniżeniu rezerwy jajnikowej, czyli małej liczbie pęcherzyków jajnikowych. Zbyt niski poziom hormonu antymüllerowskiego może wskazywać na przedwczesne wygasanie czynności jajników.

Na obniżenie rezerwy jajnikowej mają wpływ np. choroby immunologiczne czy przebyte zabiegi chirurgiczne. Nie bez znaczenia jest też stężenie witaminy D w organizmie.

Niskie stężenie AMH może świadczyć o zbliżającej się przedwczesnej menopauzie, która występuje średnio u 1 na 100 kobiet między 30. a 40. rokiem życia. Niski poziom hormonu nie daje charakterystycznych objawów, jednak kobieta może zaobserwować nieregularne miesiączki lub całkowite zaprzestanie krwawienia.

Podwyższone stężenie AMH, czyli to powyżej 6 ng/ml, może być wynikiem zespołu policystycznych jajników. Zespół policystycznych jajników (PCOS) objawia się: zaburzeniami miesiączkowania, zaburzeniami owulacji, problemami z zajściem w ciążę, poronieniami w I trymestrze czy hirsutyzmem (nadmiernym owłosieniem męskiego typu).

Stężenie AMH a ciąża

Wiele kobiet w wieku rozrodczym zastanawia się, przy jakim AMH nie można zajść w ciążę? Warto pamiętać, że pojedynczy wynik stężenia AMH nie wyklucza szansy zajścia w ciążę. By lekarz mógł postawić diagnozę, należy wykonać szereg badań.

Jednak zarówno zbyt wysokie, jak i zbyt niskie stężenie może utrudniać poczęcie dziecka, dlatego po wykonaniu badania należy skonsultować się z lekarzem, który w razie konieczności zaleci bardziej szczegółową diagnostykę.

Stężenia AMH a in vitro

Badanie poziomu hormonu AMH wykonuje się u kobiet, które długo starają się o dziecko, a także u tych, które planują poczęcie metodą in vitro. Im stężenie hormonu jest większe, tym szanse na uzyskanie większej liczby komórek jajowych, zdolnych do zapłodnienia podczas in vitro, rosną. Badanie jest jednym z elementów leczenia niepłodności, które wykorzystywane jest w klinikach leczenia niepłodności.

Badanie AMH u mężczyzn

Choć stężenie AMH w organizmie najczęściej sprawdzają kobiety, to badanie niekiedy wykonywane jest również przez mężczyzn. Zazwyczaj przeprowadzane jest w celu sprawdzenia skuteczności leczenia raka jądra, a także by sprawdzić, czy nie nastąpił powrót choroby.

U chłopców poziom AMH bywa oznaczany przed okresem dojrzewania. Jednym ze wskazań do wykonania badania jest podejrzenie wrodzonych wad układu rozrodczego.

Prawidłowy poziom AMH u mężczyzn wynosi 1,43 – 11,6 ng/ml.

współpraca: lek. Kamil Kowal