Bulimia – przyczyny zachorowań
Bulimia to zaburzenia jedzenia powszechne w krajach wysokorozwiniętych. Zdecydowanie częściej chorują na nią dziewczęta i kobiety aniżeli chłopcy czy mężczyźni. Prawdopodobnie ma to związek w z większą podatnością kobiet do przejmowania się swoim wyglądem i znacznych wahań nastrojów czy silniejszego odczuwania presji społecznej podczas okresu dojrzewania.
Młodzi ludzie są bardzo podatni na wpływy otoczenia, łatwiej nimi manipulować. Zmiany fizyczne, hormonalne w wyniku dojrzewania zaburzają obraz samego siebie, rodzą niepokój i chwieją poczuciem pewności siebie. Media czy kolorowa prasa nasycona kultem ciała kreują wzory piękna, którym ulegają nastolatki w nadziei na akceptację społeczną.
Stres związany z szkołą, osiągnięciami, kontaktami z płcią przeciwną, problemy w komunikacji z rodzicami może rzutować na podejmowanie ryzykownych zachowań żywieniowych. Ataki obżarstwa mogą na chwilą zagłuszać nieśmiałość, złość, lęk czy smutek nastolatka.
Niektóre środowiska artystyczne czy sportowe (balet, taniec, kręgi związane z modą itd.) narzucają szczupłość, restrykcyjne diety czy ćwiczenia i mogą zwiększać ryzyko wystąpienia bulimii u nastolatków.
Czynniki wywołujące bulimię
Rodzina
Nastolatki często chcą wyrwać się z nadmiernie dominującej rodziny, która ogranicza ich samodzielność. Nadopiekuńczość, perfekcjonizm i zmienne lub skrajne zasady współżycia wzmacniają zachowania bulimiczne.
Zaniżona samoocena matki i silny krytycyzm wraz z wysokimi oczekiwaniami wobec dziecka może rzutować na zaburzenia jedzenia u niego. Innymi przyczynami mogą być złe relacja między rodzicami, kłótnie, rozwód, brak stabilizacji rodzinnej przy jednoczesnym nadmiernym obciążaniu dziecka odpowiedzialnością i utrudnianiu mu osiągnięcia autonomii sprzyjają wystąpieniu bulimii.
Uwarunkowania biologiczne
Na występowanie bulimii mogą mieć także czynniki genetyczne czyli dziedziczone skłonności do zaburzeń odżywiania i przekazywania złych nawyków żywieniowych. Badania na zwierzętach potwierdzają, że prawdopodobnie chromosom 10 odpowiedzialny jest za wystąpienie otyłości i bulimii. Do czynników genetycznych warunkujących zachorowanie na bulimię należą obsesje dotyczące jedzenia i wartości BMI, zbyt duże przejmowanie się popełnianymi błędami, wiek pojawienia się pierwszej miesiączki.
Zaburzenia hormonalne
Hormony wpływające na zaburzenia metabolizmu i gospodarki węglowodanowej, poziom stresu i odczuwania głodu mogą przyczyniać się do powstawania bulimii.
U bulimika zakłócone jest wydzielanie:
- glikordykidow mających wpływ na regulację przemiany węglowodanowej,
- serotoniny odpowiedzialnej za poziom lęku, odczuwania głodu i wpływa na ogólny stan samopoczucia.
- dopaminy związanej z mechanizmem nagradzania się,
- norepinefryny, która wpływa na poziom stresu,
- grealiny odpowiedzialnej za metabolizm i odczuwanie głodu.
Nieprawidłowości w strukturze mózgu i połączeń neuronalnych
Badania naukowców z Columbia University i New York Psychiatric Instytute wskazują, że niektóre połączenia między komórkami nerwowymi pozwalają na kontrolowanie dobrowolnych zachowań u ludzi. W przypadku bulimików połączenia te nie działają poprawnie. Prawdopodobnie przyczyniają się do zachowań impulsywnych i utrudniają samokontrolę w sytuacjach stresowych.
Następstwa bulimii
Konsekwencje zaburzeń jedzenia odbiją się w zarówno w psychice jak i w zdrowiu fizycznym.
Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolintowej mogą doprowadzić do hipokalemii czyli zmniejszenia się jonów potasu we krwi a tym samym zaburzeń pracy serca (wstrząs kardiogenny, arytmia serca czy zawal mięśnia sercowego). Innym powikłaniem jest obniżenie jonów wapnia i chloru, które osłabiają kości i zęby, mogą wpłynąć na zaburzenia krzepliwości krwi, zaburzenia procesów trawiennych, przewodnictwa impulsów nerwowych i gospodarki wodnej.
Częstym powikłaniami przy prowokowaniu wymiotów są uszkodzenie szkliwa, próchnica choroby przyzębia, podrażnienie błon śluzowych gardła, przełyku, obrzęk ślinianek podżuchwowych, przyusznych czy rany na języku, uszkodzenie żołądka, krwawienie w obrębie przewodu pokarmowego, wrzody, zapalenie błony śluzowej żołądka, wrzody dwunastnicy, zapalenie trzustki. W ekstremalnych przypadkach może dość do pęknięcia żołądka, przełyku, nowotworu krtani czy przełyku.
Objaw Russela to charakterystyczne otarcia, podrażnienia, blizny występujące na wskazującym i środkowym palcu powstałe w wyniku drażnienia palcami przełyku.
Psychiczne konsekwencje związane są z ogromnym poczuciem winy, niską samooceną, długotrwałym poziomem stresu, które mogą doprowadzać do depresji czy prób samobójczych, alkoholizmu czy nadużywania środków psychoaktywnych lub leków uspokajających.
Nadmierne kupowanie jedzenia może doprowadzać do finansowych problemów a niemożność przerwania błędnego koła jedzenia naraża na zaciąganie długów i kolejnych kłopotów finansowych.
Jak pomóc bulimikowi?
Tak jak w każdym leczeniu potrzebna jest silna motywacja do zmiany swojego życia i poprawy złego samopoczucia.
Otoczenie powinno także edukować się w zakresie pomocy i zrozumienia mechanizmu bulimii. Wsparcie i zmiana nastawienia do dziecka chorującego na bulimię pozwala bulimikowi odzyskać zaufanie do innych i wiarę w siebie.
Psychoterapia indywidualna i rodzinna wraz opieka dietetyczną to skuteczne metody wykorzystywane w leczeniu bulimii. Wspomagają zmianę postawy, wizerunku siebie, uczy samokontroli, rozumienia i wyrażania swoich potrzeb czy emocji, a także wspiera relacje interpersonalne.
Kilka rad dla rodziców:
- wykaż większe zrozumienie i szczerze rozmawiaj z dzieckiem.
- unikaj krytyki i nie zwiększaj nadmiernie oczekiwań wobec dziecka,
- postaraj się dostrzec wachlarz zdolności i możliwości nastolatka oraz pokazuj mu jak może je rozwijać, mocno wspomagając jego działania,
- interesuj się życiem swojego dziecka lecz nie kontroluj go,
- szczere rozmowy, w których zachowasz tolerancję pozwolą dziecku otworzyć się i dzielić swoimi problemami,
- nie oceniaj ani nie obmawiaj czy publicznie nie komentuj spraw związanych z dzieckiem, kiedy ono jest tego świadkiem,
- traktuj nastolatka jak partnera, który poszukuje w rodzicu wparcia i mądrego doradcy, a nie osoby narzucającej swoje zdanie, ułatwiającej codzienne zadania czy wyręczającej dziecko.
