Czym jest adopcja dziecka?
Adopcja – inaczej przysposobienie dziecka – to decyzja sądu rodzinnego, na mocy której dziecko zostaje włączone do nowej rodziny, a relacja ta ma taki sam charakter jak więzi biologiczne. Adopcja dziecka oznacza, że nowi rodzice przejmują pełnią praw rodzicielskich oraz obowiązków wynikających z opieki i wychowania.
Dla dziecka to szansa na stabilność, bezpieczeństwo i miłość, których często zabrakło w rodzinie biologicznej lub w domu dziecka.
Adopcja dziecka zmienia nie tylko sytuację prawną dziecka, ale również jego codzienną rzeczywistość. W przysposobieniu chodzi nie tylko o zapewnienie schronienia i opieki, ale przede wszystkim o danie dziecku poczucia przynależności i miłości. Relacje z rodzicami adopcyjnymi budowane są od podstaw, co jest długotrwałym procesem, który często wymaga wsparcia psychologicznego dla obu stron.
Przeczytaj również:
Jak powiedzieć dziecku, że jest adoptowane?
Jakie są rodzaje adopcji?
W Polsce funkcjonują 2 podstawowe rodzaje adopcji:
Przysposobienie pełne – zrywa ono wszelkie więzi prawne z rodziną biologiczną. Dziecko w pełni staje się częścią nowej rodziny. Zyskuje nowe nazwisko, a rodzice adopcyjni są traktowani przez prawo jak jego biologiczni opiekunowie.
Przysposobienie niepełne –umożliwia utrzymanie niektórych więzi z rodziną biologiczną dziecka, np. zachowanie nazwiska. Choć w praktyce ta forma adopcji jest rzadziej stosowana, może mieć znaczenie w przypadku starszych dzieci, które mają już ukształtowaną tożsamość i kontakty z rodziną biologiczną.
Rodzaj adopcji jest uzależniony od wielu czynników, w tym: sytuacji prawnej dziecka, jego wieku, stanu zdrowia oraz gotowości samych kandydatów na rodziców adopcyjnych.
Kto może zostać rodzicem adopcyjnym?
Rodzicem adopcyjnym może zostać osoba pełnoletnia, mająca pełną zdolność do czynności prawnych i odpowiedni stan zdrowia fizycznego i psychicznego. Kandydaci muszą zapewnić dziecku stabilne warunki materialne i emocjonalne. Pod uwagę brana jest także różnica wieku między dzieckiem a potencjalnymi rodzicami. Przyjmuje się, że powinna wynosić co najmniej 18, a najlepiej 25–40 lat.
Nowi rodzice nie muszą być bezdzietni ani żyć w związku małżeńskim. Ważne jest, by byli gotowi na trwałą zmianę – stworzenie rodziny dla dziecka, które przeżyło utratę relacji z rodziną biologiczną.
Czy osoba samotna może adoptować dziecko?
Tak, osoba samotna może zostać rodzicem adopcyjnym. Choć preferencje sądów i ośrodków adopcyjnych często kierują się ku parom w związku małżeńskim, przepisy dopuszczają przysposobienie dziecka przez osoby samotne/singli. Nadrzędne znaczenie ma dobro dziecka oraz zdolność kandydata do stworzenia bezpiecznego i wspierającego środowiska. Osoby samotne często adoptują starsze dzieci lub dzieci z niepełnosprawnościami, ale nie jest to regułą.
Co dyskwalifikuje do adopcji dziecka?
Z adopcji wykluczone są osoby:
pozbawione władzy rodzicielskiej,
nieposiadające pełnej zdolności do czynności prawnych,
uzależnione od alkoholu lub środków psychoaktywnych,
z nieuregulowaną sytuacją zawodową i finansową,
z poważnymi zaburzeniami psychicznymi,
niezdolne do sprawowania opieki nad dzieckiem ze względu na stan zdrowia.
Weryfikacja kandydatów obejmuje także: sprawdzenie niekaralności, sytuacji mieszkaniowej oraz ocenę życia rodzinnego. Ostateczną decyzję o przysposobieniu dziecka podejmuje sąd, biorąc pod uwagę opinię ośrodka adopcyjnego.
Przeczytaj również:
Drugie dziecko w rodzinie, czyli jak przygotować dziecko na rodzeństwo?
Jak wygląda procedura adopcyjna w Polsce?
Proces adopcyjny to wieloetapowa procedura, której głównym celem jest dobro dziecka i znalezienie mu odpowiedzialnych opiekunów. W Polsce działa kilkadziesiąt ośrodków adopcyjnych – publicznych i niepublicznych – nadzorowanych przez Ministerstwo Rodziny. Procedura adopcyjna wygląda następująco:
Zgłoszenie się do ośrodka adopcyjnego – wybrany ośrodek wstępnie ocenia formalne kwalifikacje kandydatów.
Weryfikacja dokumentów, m.in.: zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, opinia z miejsca pracy, odpis aktu małżeństwa, zaświadczenie o niekaralności.
Wywiad środowiskowy i rozmowy z psychologiem oraz pedagogiem.
Szkolenie dla kandydatów na rodziców adopcyjnych (najczęściej 6–10 spotkań grupowych).
Opinia kwalifikacyjna ośrodka adopcyjnego.
Oczekiwanie na propozycję dziecka do adopcji.
Okres spotkań z dzieckiem i adaptacji obu stron do nowej sytuacji.
Wniosek do sądu o przysposobienie dziecka.
Rozprawa i decyzja sądu.
Cała procedura adopcyjna może trwać od kilkunastu miesięcy do kilku lat. Wiele zależy od: preferencji kandydatów, sytuacji prawnej dziecka oraz działań ośrodka.
Ile trzeba zarabiać, żeby można było adoptować dziecko?
Nie ma jednolitego progu dochodowego. Najważniejsze jest, by przyszli rodzice mogli zapewnić dziecku godne warunki życia i rozwoju. Oceniane są, m.in.: sytuacja mieszkaniowa, stabilność zatrudnienia oraz ogólna zdolność do zapewnienia dziecku wsparcia w codziennym funkcjonowaniu. Praca zawodowa jednego z rodziców może być wystarczająca, jeśli drugi rodzic zapewnia opiekę w domu.
Rodzina adopcyjna a rodzina zastępcza. Jakie są różnice?
Rodzina adopcyjna staje się rodziną dziecka na zawsze – więź ta ma charakter trwały, co jest ugruntowane pod kątem prawnym. Z kolei rodzina zastępcza – choć pełni bardzo ważną funkcje – nie nabywa władzy rodzicielskiej i jej funkcja ma charakter czasowy. Celem jest często powrót dziecka do rodziny biologicznej lub przygotowanie do adopcji. Rodzina zastępcza otrzymuje wsparcie finansowe od państwa, natomiast rodzice adopcyjni ponoszą pełną odpowiedzialność za dziecko – także w kwestii materialnej.
Ile par czeka na adopcję?
Z danych ośrodków adopcyjnych wynika, że liczba kandydatów na rodziców znacznie przewyższa liczbę dzieci gotowych do adopcji. W niektórych regionach na jedno dziecko przypada kilkanaście par oczekujących. Czas oczekiwania może wynosić od kilku miesięcy do nawet 3–4 lat. Najdłużej czeka się na adopcję niemowląt.
Profile dzieci do adopcji. Jak wybrać adopcyjne dziecko?
Większość dzieci zgłaszanych do adopcji to dzieci w wieku przedszkolnym, starsze, często z licznym rodzeństwem lub obciążone trudnymi doświadczeniami – przemoc w rodzinie, zaniedbanie, alkoholizm rodzica, bieda. Niemowlęta trafiają do adopcji znacznie rzadziej, głównie po zrzeknięciu się praw rodzicielskich przez biologiczną matkę tuż po porodzie.
Dobór dziecka do rodziny odbywa się na podstawie zgodności oczekiwań i możliwości rodziców adopcyjnych z potrzebami dziecka. Rodzice nie wybierają dziecka „z katalogu”. Mogą mieć własne preferencje co do płci czy wieku dziecka, ale to ośrodek decyduje o tym, jakie dziecko trafi pod czyją opiekę.
Adopcja dziecka to nie jest tylko formalność ani sposób na „posiadanie” dziecka. To akt odwagi, miłości i głębokiej odpowiedzialności. To decyzja, by wziąć za rękę kogoś, kto już zbyt wiele razy musiał puszczać czyjąś dłoń. To zobowiązanie, które wyraża się w codziennych gestach, konsekwencji i obecności mimo licznych trudności.
