Polipy w nosie – jak wyglądają? Przyczyny, objawy i leczenie polipów nosa

Czym są polipy nosa?

Polipy nosa spotykane są najczęściej u osób dorosłych – ze szczytem występowania między piątą a szóstą dekadą życia, niemal dwukrotnie częściej u mężczyzn. Ocenia się, że za pomocą badania laryngologicznego (tzw. rynoskopii przedniej) można je stwierdzić u kilku procent wszystkich osób. Ta liczba wydaje się być w znacznym stopniu niedoszacowana, z uwagi na ograniczenia techniczne tego badania – nie uwidacznia ono części powierzchni błony śluzowej jamy nosowej oraz zatok przynosowych. Odsetek ten jest wyższy w grupie pacjentów cierpiących na schorzenia takie jak:

• astma oskrzelowa,
• astma aspirynowa (pacjenci nietolerujący niesteroidowych leków przeciwzapalnych),
• mukowiscydoza,
• alergiczny i niealergiczny nieżyt nosa,
• alergiczne grzybicze zapalenie zatok,
• atopowe zapalenie skóry,
• wrodzony niedobór odporności.

Wymienione wyżej schorzenia w sposób szczególny predysponują do rozwoju polipów nosa.

Jakie są przyczyny powstawania polipów nosa?

Przyczyny i mechanizm powstawania polipów nosa nie zostały do tej pory w pełni wyjaśnione. Przyjmuje się, że szczególną rolę w powstawaniu polipów nosa odgrywa przewlekły proces zapalny, obejmujący błonę śluzową nosa i zatok przynosowych (przewlekłe zapalenie zatok). Niezależnie od tego, istotnym czynnikiem w procesie ich powstawania jest zaburzenie funkcji i struktury komórek nabłonkowych. Często przyczyn polipów nosa upatruje się w istniejącej alergii, którą można wykazać niemal u 25 % wszystkich pacjentów.

W początkowej fazie rozwoju polipów nosa ich powierzchnię pokrywa nabłonek oddechowy – wielorzędowy migawkowy z licznymi komórkami kubkowymi wydzielającymi śluz. W późniejszym etapie nabłonek ulega metaplazji w kierunku nabłonka płaskiego, na skutek podrażnienia spowodowanego powietrzem atmosferycznym. W końcowej fazie rozwoju w błonie podśluzowej dochodzi do powstania dużych przestrzeni między komórkami, wypełnionych płynem surowiczym.

Polipy w nosie – objawy

Pacjent z polipami nosa może odczuwać zróżnicowane dolegliwości, przede wszystkim ze strony górnych dróg oddechowych, wśród których należy wymienić:

• zaburzona drożność nosa (spowodowana mechaniczną obturacją),
• brak lub upośledzenie węchu (tzw. anosmię lub hipoosmię),
• ból wnętrza nosa,
• wydzielinę o charakterze ropnym lub śluzowym,
• bóle głowy (zwłaszcza poranne),
• chrapanie (spowodowane koniecznością oddychania przez usta),
• łzawienie,
• kichanie,
• spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
• nieżyt nosogardzieli,
• zniekształcenie struktur anatomicznych nosa na tle przewlekłego ucisku.

Obraz kliniczny polipów jamy nosa jest nieco odmienny u pacjentów pediatrycznych – relatywnie często można u nich zaobserwować nieprawidłowości we wzroście twarzoczaszki, prowadzące w efekcie końcowym do poszerzenia nosa i obrazu tzw. „żabiej twarzy”.

Jak rozpoznać polipy w nosie?

Lekarz laryngolog podczas tzw. rynoskopii przedniej, przeprowadzanej za pomocą specjalnego wziernika (ściślej – wziernika Hartmana), jest w stanie uwidocznić jamy nosowe od przodu. W ten sposób może on zobaczyć uszypułowane lub nieuszypułowane, lśniące i gładkościenne struktury. Mogą być one przezroczyste lub biało-żółte, zwykle pokryte wydzieliną o ropnym bądź śluzowym charakterze, które zachowują ruchomość podczas dotykania ich zgłębnikiem. Najczęściej lokalizują się w:

• ujściach zatok przynosowych,
• przewodzie nosowym środkowym,
• nozdrzach tylnych, jako tzw. polipy choanalne.

Polipy w nosie mogą występować pojedynczo lub mieć charakter mnogi, ponadto często stwierdzane są obustronnie.

Polipy nosa – różnicowanie

W diagnostyce różnicowej polipów nosa należy uwzględnić następujące choroby i stany patologiczne:

• guzy nowotworowe łagodne i złośliwe,
• uwypuklającą się przepuklinę oponowo-mózgową,
• gruczolakoraki przysadki mózgowej,
• krwawiące polipy przegrody nosa.

Jak przebiega leczenie polipów nosa?

Metody leczenia polipów nosa obejmują farmakoterapię oraz leczenie zabiegowe, w którym polipy zostają chirurgicznie usunięte.

Postępowanie zachowawcze i farmakoterapia

Jeśli polipy w nosie powstają na podłożu alergii, należy za wszelką cenę dążyć do eliminacji alergenu ze środowiska. Leczenie steroidami według części piśmiennictwa uważa się za niewłaściwe. Jest ono bardzo skuteczne – polipy nosa obkurczają się lub zanikają całkowicie podczas stosowania tej grupy leków, jednakże mają one tendencję do nawracania po odstawieniu leczenia. Pewną rolę w leczeniu polipów nosa odgrywają również leki przeciwhistaminowe i antybiotyki.

Leczenie zabiegowe – usuwanie polipów nosa

Polipy nosa mogą zostać usunięte zarówno w znieczuleniu miejscowym, jak i ogólnym podczas zabiegu operacyjnego (tzw. polipektomii). Współcześnie „złotym standardem”, czyli postępowaniem z wyboru w przypadku postawienia rozpoznania polipów nosa i zatok przynosowych, jest tzw. funkcjonalna chirurgia endoskopowa zatok (skrót – FESS). W ciągu ostatnich lat rozwój technologiczny pozwolił wprowadzić specjalny nóż ssąco-obrotowy, w który wyposażony jest endoskop (tzw. shaver), który znacznie ułatwia przeprowadzenie zabiegu.

Polipy w nosie – wypowiedź laryngologa