Bakteryjne zapalenie gardła – objawy i leczenie domowymi sposobami

Bakteryjne zapalenie gardła – czym jest?

Bakteryjne zapalenie gardła najczęściej jest wywołane przez paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes). Innymi, rzadszymi czynnikami etiologicznymi mogą być paciorkowce z grup C i G oraz bakterie atypowe: Mycoplasma lub Chlamydia. Źródłem zakażenia jest chory człowiek, a przenosi się ono drogą kropelkową lub drogą kontaktu bezpośredniego. W przypadku zapalenia paciorkowcowego okres od momentu kontaktu z chorym człowiekiem do momentu pojawienia się objawów wynosi od 12 godzin do 4 dni. Zakaźne są osoby chore nieleczone antybiotykiem (do 7 dni od ustąpienia objawów) oraz w pierwszej dobie antybiotykoterapii.

Bakteryjne zapalenie gardła najczęściej stwierdzane jest u dzieci, zwłaszcza w wieku 4-6 lat, tzn. w okresie kształtowania się mechanizmów odpornościowych, najczęściej u dzieci uczęszczających do żłobków lub przedszkoli, ale spotykane jest także u dorosłych. Najwięcej zachorowań obserwuje się w sezonie jesienno – zimowym.

Objawy bakteryjnego zapalenia gardła

Bakteryjne zapalenie gardła objawia się:

• bólem gardła,
• nieprzyjemnymi doznaniami związanymi z podrażnieniem gardła (drapaniem, pieczeniem, kłuciem),
• chrypką,
• gorączką z dreszczami,
• uczuciem osłabienia i rozbicia,
• utrudnieniem w przyjmowaniu pokarmów i płynów,
• osłabieniem apetytu.

W badaniu przedmiotowym obserwuje się zaczerwienienie i rozpulchnienie gardła, obecność treści ropnej na tylnej ścianie gardła, powiększenie węzłów chłonnych. Często bakteryjnemu zapalenia gardła towarzyszy zapalenie migdałków – są one wówczas rozpulchnione, powiększone, mogą pojawić się na nich naloty.

Bakteryjne zapalenie gardła zwykle ma bardziej gwałtowny początek i daje silniejsze dolegliwości niż zapalenie gardła o etiologii wirusowej, w związku z czym jest dla pacjenta bardziej uciążliwe i częściej kończy się hospitalizacją, zwłaszcza w przypadku dzieci. W odróżnieniu od zapalenia wirusowego, bakteryjne zapalenie gardła zwykle przebiega bez kaszlu.

Rozpoznanie bakteryjnego zapalenia gardła

Rozpoznanie bakteryjnego zapalenia gardła odbywa się na podstawie badania podmiotowego i przedmiotowego (stwierdzenie wyżej wymienionych objawów), które można uzupełnić o badania dodatkowe, takie jak:

• badania laboratoryjne (wykładniki stanu zapalnego, miano ASO),
• wymaz z gardła,
• szybkie testy wykrywające paciorkowce.

W celu odróżnienia bakteryjnego zapalenia gardła i migdałków od infekcji wirusowej opracowano tzw. skalę Centora, która uwzględnia obecność następujących objawów:

• gorączka (ciepłota ciała > 38 st. C),
• wysięk na migdałkach podniebiennych,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• brak kaszlu.

Stwierdzenie obecności minimum 3 z powyższych objawów sugeruje bakteryjne zapalenie gardła i migdałków i wskazuje na konieczność zastosowania antybiotykoterapii.

Leczenie bakteryjnego zapalenia gardła

Bakteryjne zapalenie gardła, podobnie jak zapalenie wirusowe, ma skłonność do samoistnego ustępowania, ale w celu złagodzenia przebiegu choroby i jej skrócenia zwykle jest ono leczone: przyczynowo oraz objawowo.

Leczeniem objawowym bakteryjnego zapalenia gardła jest stosowanie antybiotyku. Najczęstszy typ bakteryjnego zapalenia gardła – zapalenie paciorkowcowe wywołane przez paciorkowe z grupy A – leczone jest penicyliną V podawaną przez 10 dni
(lekami drugiego rzutu są: amoksycylina, cefalosporyny, azytromycyna). Zapalenie gardła wywołane przez bakterie atypowe leczone jest antybiotykiem z grupy makrolidów (np. azytromycyną).

Leczenie przyczynowe bakteryjnego zapalenia gardła ma na celu:

złagodzenie bólu i obrzęku gardła, uczucia pieczenia, drapania, kłucia (w tym celu najczęściej stosuje się preparaty dostępne bez recepty, zawierające takie substancje czynne jak benzydamina, lidokaina, salicylan choliny, a także preparaty ziołowe zawierające np. wyciąg z porostu irlandzkiego, wyciąg z korzenia prawoślazu, wyciąg z kwiatostanu lipy, wyciąg z liści szałwii, koncentrat z aronii, dostępne w różnorodnych postaciach, w tym uwielbianych przez dzieci lizaków,

• nawilżanie dróg oddechowych (np. za pomocą inhalacji z 0,9 % NaCl lub 3 % NaCl);
• zwalczanie gorączki (za pomocą niesteroidowych leków przeciwzapalnych, np. ibuprofenu, paracetamolu);
• łagodzenie chrypki (np. za pomocą preparatów zawierających wyciąg z korzenia prawoślazu i wyciąg z lipy).

Pacjentowi choremu na bakteryjne zapalenie gardła zaleca się odpoczynek w domu (najlepiej w łóżku), oszczędzający tryb życia w czasie leczenia infekcji, wypijanie dużej ilości płynów, przebywanie w pomieszczeniach o optymalnej temperaturze i nawilżeniu (warto stosować nawilżacze powietrza).

Domowe sposoby na ostre zapalenie gardła

Działanie wspomagające leczenie bakteryjnego zapalenia gardłama stosowanie metod z „domowej apteczki” – np.

• picie syropu z cebuli, miodu i cytryny,
• picie mleka z miodem i cytryną,
• picie soku malinowego lub imbirowego,
• płukanie gardła sokiem z liści kapusty.

Podsumowując, bakteryjne zapalenie gardła jest bardziej uciążliwe niż zapalenie wirusowe – ma bardziej dynamiczny początek i bardziej nasilone objawy. W leczeniu choroby stosuje się antybiotykoterapię (najczęściej trwającą 10 dni) oraz leczenie objawowe (zwalczanie gorączki, bólu gardła, chrypki, kaszlu).