Białko Bence-Jonesa – co oznacza w wynikach badań moczu?

Białko Bence-Jonesa a szpiczak mnogi

Białko Bence-Jonesa jest zbudowane z łańcuchów lekkich immunoglobulin występujących w moczu u chorych osób. Pojawia się w przebiegu gammapatii monoklonalnych, np. szpiczaka mnogiego (szpiczak plazmocytowy, choroba Kahlera). W tym wypadku dochodzi do nowotworowego namnożenia się komórek plazmocytowych, które przyczyniają się do produkcji jednego rodzaju immunoglobulin – białka M. Ze względu na jego lekkie łańcuchy zostaje łatwo przefiltrowywane przez nerki i wykrywane w moczu pod nazwą białka Bence-Jonesa. We krwi także występuje i także w tym przypadku jest to stan nieprawidłowy.

Szpiczak mnogi jest chorobą, w której dochodzi do wzrostu liczby komórek plazmatycznych. Plazmocyty są komórkami układu odpornościowego – wytwarzają przeciwciała w odpowiedzi na antygeny. W stanie fizjologicznym w organizmie człowieka dochodzi do ich namnożenia w obecności antygenów, czyli odpowiedzi na infekcje lub inne choroby pobudzające układ odpornościowy.

Białko Bence-Jonesa w moczu – kiedy badać?

Wskazaniem do oznaczenia jest diagnostyka szpiczaka mnogiego oraz innych gammapatii monoklonalnych (choroby charakteryzujące się wytwarzaniem tzw. białka M). Diagnostykę taką wykonuje się w momencie zarejestrowania w obecności białka w moczu. Jeżeli przyczyna białkomoczu nie jest oczywista, należy przeprowadzić poszerzone badania, oznaczając obecność i poziom białka Bence-Jonesa.

Badanie wykonuje się na podstawie uzyskanej od pacjenta próbki moczu. Mocz należy oddać do sterylnego pojemnika (można go kupić w aptece lub otrzymać poradni), po porannej toalecie miejsca intymnego, ze środkowego strumienia (pierwsza porcja moczu oddawana jest do toalety, druga do pojemnika, a trzecia ponownie do toalety). Otrzymaną próbkę należy jak najszybciej dostarczyć do analizy i oczekiwać na wyniki badania ogólnego moczu.

Wykonując badanie moczu, można przeprowadzić także jego dobową zbiórkę. Po przebudzeniu, należy wykonać toaletę poranną, pierwszy mocz w całości oddać do ubikacji, a każdy następny do specjalnego, sterylnego, dużego pojemnika, oczywiście wykonując wcześniej toaletę miejsca intymnego. Ostatnia porcja moczu jest zbierana po nocy, nazajutrz od startu zbiórki. Następnie zgromadzoną urynę oddajemy do analizy w laboratorium. Szczególne przygotowanie do badania nie jest wymagana.

Co oznacza białko w moczu?

U zdrowego człowieka białko w moczu nie powinno być wykrywane (w szczególności białko Bence-Jonesa). Jego zarejestrowana obecność może świadczyć o gammapatii monoklonalnej (np. o wspomnianym już szpiczaku mnogim) oraz makroglobulinemii Waldeströma (nowotworowa choroba komórek występujących w szpiku, śledzionie oraz węzłach chłonnych).

W szpiczaku mnogim komórki w szpiku kostnym rozrastają się do postaci mnogich guzowatych ognisk, w wyniku czego dochodzi do niszczenia kości w tym rejonie i może powodować występowanie spontanicznych, trudnych do przewidzenia, patologicznych złamań w różnych miejscach kośćca. Czasami plazmocyty mogą rozrastać się w narządach miąższowych.