Spiroergometria to badanie, które jest połączeniem próby wysiłkowej i analizy gazów oddechowych. Pozwala na jednoczesną ocenę pracy kilku układów – układu krążenia, oddechowego i nerwowego. Badanie spiroergometryczne wykonuje się w specjalnej pracowni. Badanie CPET zapewnia zapis EKG, ocenę zużycia tlenu, wentylacji minutowej, ciśnienia tętniczego.
Spiroergometria (CPET) – na czym polega?
Spis treści
Czym jest spiroergometria?
Badanie spiroergometryczne (CPET) to test polegający na wykonaniu próby wysiłkowej, w trakcie której przeprowadzana jest analiza gazów wydechowych. Pozwala ono na jednoczesną i zintegrowana ocenę odpowiedzi układu krążenia, oddechowego a nawet nerwowego, mięśni szkieletowych i metabolizmu na wysiłek fizyczny.
Do niedawna badanie to było wykorzystywane tylko w badaniach naukowych, jednak wzrost świadomości na temat lepszej oceny (bardziej wiarygodnej) stanu zdrowia w trakcie wysiłku fizycznego niż w trakcie spoczynku, przyczyniło się do częstszego wykonywania tego czynnościowego, nieinwazyjnego badania w codziennej praktyce klinicznej.
Test spiroergometryczny pozwala na jednoczesną i całościową ocenę odpowiedzi kilku układów (w tym krążenia i oddechowego) na wysiłek fizyczny. Jest to nieinwazyjne badanie pozwalające na ocenę reakcji organizmu na submaksymalny i maksymalny wysiłek fizyczny.
Pomiary dokonywane w trakcie badania obejmują:
- zużycie tlenu,
- produkcję dwutlenku węgla,
- wentylację minutową,
- zapis EKG,
- ciśnienie tętnicze,
- oksymetrię.
- inne parametry.
Kiedy wykonuje się badanie spiroergometryczne?
Ogólne wskazania do wykonywania testów spiroergometrycznych:
- Ocena tolerancji wysiłku:
- określenie ograniczeń czynnościowych (niesprawności) lub wydolności,
- określenie czynników ograniczających tolerancję wysiłku i mechanizmów patofizjologicznych,
- Ocena upośledzonej tolerancji wysiłku o nieznanej przyczynie:
- ocena udziału komponenty sercowej i płucnej w przypadku współistnienia takich chorób,
- ocena objawów nieproporcjonalnych do wyników badań spoczynkowych płuc i serca,
- duszność niejasnego pochodzenia, jeżeli wyniki płucnych testów czynnościowych są niediagnostyczne,
- Ocena chorych z chorobami układu krążenia:
- ocena wydolności i rokowania w niewydolności serca,
- kwalifikacji do przeszczepu serca,
- kwalifikacja do treningu i monitorowanie przebiegu treningu w rehabilitacji kardiologicznej,
- Ocena chorych z chorobami układu oddechowego:
- ocena upośledzenia czynności układu oddechowego podczas wysiłku,
- ocena nasilenia hipoksemii wysiłkowej – w celu ustalenia wskazań do tlenoterapii,
- obiektywna ocena skuteczności leczenia, gdy wyniki standardowych testów oceny płuc są niewystarczające,
- diagnostyka wysiłkowej astmy oskrzelowej,
- kwalifikacja do treningu i monitorowanie jego przebiegu w rehabilitacji pulmonologicznej,
- Szczególne wskazania kliniczne:
- kwalifikacja do przeszczepu płuc oraz płuc i serca,
- ocena wydolności układu krążenia i oddechowego przed zabiegami chirurgicznymi,
- badania naukowe,
- ocena stopnia niepełnosprawności.
Spiroergometria a test wysiłkowy
Coraz częściej badanie spiroergometryczne jest wykonywane nie tylko u wyczynowych sportowców, ale także u amatorów. Jego jednorazowe wyniki, ale przede wszystkim okresowe porównywanie ich między sobą, pozwala określić wydolność organizmu a także dynamikę jej zmian, co przyczynia się do przygotowania profesjonalnego, adekwatnego do naszych możliwości treningu, który zwiększy nasze szanse na osiągnięcie sportowych sukcesów.
Badanie spiroergometryczne (z uwagi na podobne niebezpieczeństwo) jest ograniczone takimi samymi objawami jak tymi, które wskazują na konieczność przerwania standardowego testu wysiłkowego. Znajomość przeciwwskazań do wykonania tego badania znacznie ogranicza ryzyko wystąpienia powikłań.
Przeciwwskazania do badania spiroergometrycznego:
- świeży zawał serca ,
- niestabilna dławica piersiowa,
- niekontrolowane zaburzenia rytmu serca ,
- krytyczna stenoza aortalna,
- ostre zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia,
- zdekompensowana niewydolność serca,
- ostre zaburzenia w obrębie innych narządów,
- zakrzepica kończyn dolnych,
- niekontrolowana astma oskrzelowa,
- niewydolność oddechowa czy brak współpracy z badanym.
Ostateczna decyzja o wykonaniu badania zawsze należy do lekarza prowadzącego.
Jak wygląda badanie spiroergometryczne?
Pracownia, w której przeprowadzane jest badanie powinna być na tyle duża, by zmieścił się w niej sprzęt do wykonywania badania (w tym bieżnia lub rowerek treningowy nazywany cykloergometrem oraz system do analizy gazów oddechowych). Pracownia powinna być wyposażana w sprzęt i leki do ewentualnej resuscytacji, a badanie to powinno być wykonywane przez odpowiednio wyszkolony personel medyczny, nadzorowany przez lekarza.
Spiroergometria - jak przygotować się do badania?
Na czym polega przygotowanie pacjenta do badania spiroergometrycznego?
- Pacjent w dniu badania powinien przynieść ze sobą odpowiedni, wygodny strój sportowy,
- w okresie 12 godzin poprzedzających badanie nie powinien wykonywać dużych wysiłków,
- na około 8 godzin przed badaniem powinien powstrzymać się od palenia papierosów,
- jeżeli stosuje leki to powinien zażyć ich poranną dawkę,
- nie później niż 2 godziny przed badaniem powinien zjeść lekkie śniadanie.
Przebieg badania spiroergometrycznego
Przed każdym testem pacjent jest zbadany przez lekarza, by wykluczyć obecność przeciwwskazań do wykonania badania CPET. Następnie, badany zapoznawany jest z urządzeniem (bieżnia lub rowerek), na którym będzie przeprowadzane badanie oraz z samym przebiegiem badania CPET.
Przed właściwy badaniem spiroergometrycznym pacjent poddawany jest badaniu spirometrycznemu, które może ujawnić chorobę układu oddechowego, będącą przyczyną obniżonej tolerancji wysiłku.
Już do samych badań spiroergometryczny wykorzystuje się różne protokoły przebiegu badania, jednak zaleca się, aby podczas badania obciążenia wzrastało stopniowo (co 2-3min) i najlepiej, aby stopień o który wzrasta obciążenie był stały.
Badanie CPET – bezpieczeństwo
Na wynik badania spiroergometrycznego ma wpływ wiele różnych czynników. Mimo, że niektóre z nich są dużo ważniejsze od innych, to w podejmowaniu jakichkolwiek decyzji klinicznych dotyczących leczenia czy nawet ustalania optymalnego treningu, powinno się pamiętać, że badanie CPET integruje ocenę różnych narządów i układów, dlatego należy dokonywać analizy wielu parametrów badania z jednoczesnym uwzględnianiem takich czynników jak:
- wiek,
- masa ciała,
- wzrost,
- sposób obciążenia,
- motywacja badanego,
- porandnia,
- spożyty posiłek,
- wyjściowy stopień wytrenowania,
- stosowane leki oraz choroby współistniejące.
Dopiero całościowa ocena wszystkich tych parametrów i czynników, dostarcza obiektywnych informacji na temat wydolności fizycznej a także zdrowia osoby badanej.
Wypowiedź kardiologa na temat spiroergometrii
WYPOWIEDŹ KARDIOLOGA
Spiroergometria (lub ergospirometria) jest badaniem polegającym na poddaniu pacjenta próbie wysiłkowej, zwykle wykonywanej na bieżni ruchomej z podłączeniem typowego zestawu do oceny EKG oraz, niezależnie od niego, specjalnego komputera, który sprzężony jest z urządzeniem do przetwarzania i analizy gazów uzyskanych z wydychanego przez pacjenta powietrza (dlatego też pacjent wykonujący próbę wysiłkową ma założoną na twarz szczelną maskę).
Na podstawie analizy stężeń dwutlenku węgla i tlenu w wydychanym powietrzu w czasie EKG wysiłkowego określa się parametry metaboliczne funkcji serca, jak i wydolności organizmu.
Dzięki próbie wysiłkowej możliwe jest również określenie stopnia wydolności krążenia i w związku z tym, jest to bardzo dobra metoda oceny wydolności pacjenta, szczególnie istotna przy kwalifikacji do takich zabiegów jak transplantacja serca, czy transplantacja serca i płuc.
Spiroergometria jest także metodą szeroko stosowaną do oceny wydolności w medycynie sportowej.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Piotr Pruszczyk, Tomasz Hryniewiecki, „Wielka interna - kardiologia z elementami angiologii - część 1”, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa 2018,
- Artur Mamcarz, Wojciech Braksator, „Kardiologia sportowa w praktyce klinicznej”, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2016,
- Jan Górski, „Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego”, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2006,
- Krzysztof Smarż, Tomasz Jaxa-Chamiec, Andrzej Budaj, „Metody oceny wydolności fizycznej pacjentów kardiologicznych – elektrokardiograficzny, spiroergometryczny i echokardiograficzny test wysiłkowy” [w:] Postępy Nauk Medycznych, t. XXVIII, nr 11B/2015, dostęp online: http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2016/01/pnm_2015_11b_079-083.pdf.
Opublikowano: 31.07.2014;
aktualizacja: 07.02.2021
Oceń:
4.5
434
Komentarze i opinie (0)