Biopsja gruboigłowa (oligobiopsja) – co to jest, wskazania i przeciwwskazania, przebieg zabiegu, powikłania, czy boli, ile trwa?

Biopsja gruboigłowa. Co to takiego?

Biopsja to rodzaj inwazyjnego zabiegu diagnostycznego, który polega na pobraniu fragmentu tkanki, co do której zachodzi podejrzenie zmiany złośliwej. Pobrany materiał jest oddawany do badania histopatologicznego lub immunohistochemicznego, w którym z wykorzystaniem mikroskopu świetlnego ocenia się stan tkanki i ewentualne, zachodzące w niej zmiany chorobowe.

Badanie histopatologiczne opiera się na analizie mikroskopowej materiału pobranego w wyniku biopsji. Ocenia się zarówno komórki (badanie cytologiczne), jak i tkanki (badanie histologiczne) pobranego materiału. Próbkę należy odpowiednio przechowywać, transportować, a przed badaniem mikroskopowym wybarwić.

Pierwsze wzmianki o zastosowaniu biopsji w celach diagnostycznych pojawiają się już w latach 40. XIX w. Obecnie stanowi ona standardowe badanie, z którego korzystają lekarze wielu specjalizacji.

Choć ogólne zasady oraz cel biopsji zawsze są takie same, przebiega ona nieco inaczej w zależności do rodzaju tkanki, z której jest pobierany materiał do badań oraz wykorzystanych narzędzi.

Rodzaje biopsji obejmują m.in.:

• biopsję gruboigłową,
• biopsję cienkoigłową (tzw. biopsja aspiracyjna cienkoigłowa zwykła lub celowana),
• biopsję wycinającą oraz wycinkową,
• biopsję wiertarkową,
• biopsję rysową.

Obok bardziej typowych rodzajów badania przeprowadza się też jego mniej popularne odmiany, jak biopsja szczoteczkowa, biopsja odciskowa czy biopsja węzła wartowniczego (wykonywana m.in. przy nowotworze piersi oraz niektórych rodzajach raka skóry). Bardzo ważne jest odpowiednie postępowanie z próbką pobranego materiału, aby jak najdłużej zachował on swoje właściwości i nadawał się do badań mikroskopowych. Dotyczy to zarówno transportu próbki w odpowiednio niskiej temperaturze, jej przechowywania w izolowanym środowisku oraz przygotowania do samego badania poprzez wybarwienie.

Biopsja gruboigłowa a biopsja cienkoigłowa

Zasadnicza różnica między biopsją cienko- a gruboigłową polega na rozmiarze pobranego materiału. W przypadku biopsji cienkoigłowej wykorzystuje się igły o średnicy 0,5-0,6 mm, w drugim – kilkukrotnie większej.

Biopsję gruboigłową, poprzedza zazwyczaj biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC). Jeżeli wynik biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej nie daje wystarczających rezultatów diagnostycznych, lekarz prowadzący może zdecydować o rozszerzeniu diagnostyki przeprowadzając biopsję gruboigłową.

Tak jak wspomniano wyżej, biopsję cienkoigłową stosuje się zwykle jako badanie wstępne, ponieważ uzyskany materiał pozwala jedynie na przeprowadzenie rozmazu komórkowego. Wskazaniem do przeprowadzenia biopsji gruboigłowej jest potwierdzenie występowania zmiany i potrzeba jej przebadania w ramach dalszego badania histopatologicznego. Grubsza igła pozwala na pobranie całego fragmentu tkanki do badania.

Biopsja gruboigłowa stanowi metodę diagnostyczną pozwalającą na wykrycie wielu różnych chorób. Stanowi leczenie pierwszego wyboru w diagnostyce zmian ogniskowych raka piersi, pozwala wykryć obecność nowotworu oraz stopień jego zaawansowania odpowiednio wcześnie i podjąć skuteczne leczenie.

Kiedy przeprowadza się biopsję gruboigłową?

Biopsję gruboigłową przeprowadza się w przypadku wykrycia zmian o typie guza np. zmian podskórnych, piersi, tarczycy, wątroby, płuc, prostaty, węzłów chłonnych, kości.

• Biopsja gruboigłowa tarczycy – badanie stosowane jest w diagnostyce guzków tarczycy, zwłaszcza przed ich operacyjnym usunięciem.
• Biopsja gruboigłowa piersi wykonywana jest w diagnostyce raka sutka.
• Biopsja gruboigłowa wątroby wykorzystywana jest do diagnozowania zmian w miąższu wątroby, np. marskości. Diagnostyka zmian nowotworowych (raka wątroby) odbywa się przy wykorzystaniu biopsji cienkoigłowej.

Oligobiopsja jest zabiegiem niosącym niewielkie ryzyko oraz dającym wysoką skuteczność diagnostyczną.

Nie zawsze biopsja gruboigłowa będzie optymalnym wyborem. W zależności od celu badania lekarz może zadecydować w pierwszej kolejności o pobraniu fragmentu tkanki za pomocą biopsji cienkoigłowej (w przypadku m.in. nowotworu płuc lub guza wątroby).

Na czym polega biopsja gruboigłowa?

Biopsja gruboigłowa wykonywana jest w gabinecie zabiegowym. W celu precyzyjnego ustalenia miejsca wkłucia w narząd wewnętrzny niekiedy bazuje się na badaniach obrazowych (USG). W miejscu wprowadzenia igły stosuje się środek odkażający, a sam zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym przy użyciu roztworu lidokainy.

W celu ułatwienia wkłucia lekarz wykonuje nacięcie na skórze. Jeżeli zmiana tkankowa jest wyczuwalna palpacyjnie, igłę nakierowuje się w jej kierunku. W przypadku zmian niewyczuwalnych, zaleca się wykonanie biopsji pod kontrolą USG. W razie wystąpienia silnego stresu u pacjenta lekarz może zadecydować o podaniu leków wyciszających.

Ideą biopsji gruboigłowej jest pobranie fragmentu tkankowego ze zmiany do badania histopatologicznego. Specjalną igłą biopsyjną o rozmiarze 14 G wykonuje się wkłucie w zmianę guzowatą lub w obszar z mikrozwapnieniami. W wyniku wkłucia pobiera się fragment tkankowy o długości 1,0 cm i szerokości 4 mm. Otrzymany materiał tkankowy przekazuje się do pracowni patomorfologicznej, która wykonuje badanie histopatologiczne – po odpowiednim wybarwieniu preparatu przeprowadza się ocenę mikroskopową. Wynik badania zawiera informacje o charakterze guza, stopniu złośliwości, a także markerów proliferacji.

Jak wygląda biopsja?

Biopsję gruboigłową wykonuje się w specjalistycznym gabinecie zabiegowym. Pacjent nie musi być na czczo. Przed badaniem należy wykonać podstawowe badanie, szczególnie związane z układem krzepnięcia.

W celu dokładniejszego wykonania nakłucia zmiany zlokalizowanej w narządach wewnętrznych stosuje się aparaturę USG. Miejsce wykonania biopsji gruboigłowej należy dokładanie zdezynfekować. Następnie okolice guza ostrzykuje się środkiem znieczulającym – lignokainą. Aby ułatwić wprowadzenia igły biopsyjnej, wykonuje się niewielkie nacięcie skóry. Igłę wprowadza się pod kontrolą aparatu ultrasonograficznego, zwłaszcza w przypadkach kiedy zmiany nie są wyczuwalne palpacyjnie, np. zwapnienie w piersiach.

Jeżeli aparat USG jest niedostępny, lekarz ręką nakierowuje igłę biopsyjną na zmianę. Jest to możliwe, jeżeli guz jest wyczuwalny palpacyjnie (dotykiem). Kiedy wykona się nakłucie guza, pobiera się fragment tkankowy poprzez wykonanie podciśnienia. Użycie aparatu ssącego, wytwarzającego podciśnienie w guzie, pozwala na pobranie kilku dużych wycinków bez konieczności wyciągania igły. Po zakończeniu badania na miejsce wkłucia zakłada się opatrunek.

Powikłania po biopsji gruboigłowej

Biopsja gruboigłowa jest badaniem inwazyjnym, które może wiązać się z wystąpieniem powikłań, choć najczęściej nie są one niebezpieczne. Zwykle po wykonaniu biopsji gruboigłowej w miejscu wkłucia powstaje obrzęk oraz niewielki krwiak. Pojawiają się też dolegliwości bólowe. W przypadku nacięcia guza może dojść do krwawienia, zwłaszcza jeżeli pacjent cierpi na obniżoną krzepliwość krwi.

Czy biopsja gruboigłowa jest bolesna?

Choć podczas aplikacji znieczulenia oraz pobierania fragmentów tkanek pacjenci mogą odczuwać dyskomfort, sama biopsja jest zabiegiem bezbolesnym. W odróżnieniu od biopsji gruboigłowej biopsja cienkoigłowa jest przeprowadzana bez znieczulenia, ale stopień bolesności jest porównywany do pobrania krwi podczas rutynowego badania diagnostycznego.

Jak długo trwa zabieg biopsji gruboigłowej i czy należy się do niego przygotowywać?

Sam zabieg biopsji trwa około 15-20 minut. Wykonanie biopsji nie wymaga specjalnego przygotowania. Z wyprzedzeniem należy odstawić leki przeciwzakrzepowe, aby poprzez nadmierny wypływ krwi nie doszło do zanieczyszczenia próbki.

Pobrany materiał tkankowy jest niezwłocznie przekazywany do badań. Na wynik biopsji gruboigłowej czeka się zazwyczaj od 7 do 14 dni, w zależności od aktualnego obłożenia laboratorium, dostępności personelu oraz stopnia zaawansowania zmiany w badaniu histopatologicznym.

współpraca: lek. Kamil Kowal