Nastolatki a ciąża
Nastolatki w ciąży to problem społeczny i wcale nie marginalny. Porody nastolatek stanowią około 7 % ogólnej liczby porodów. Co gorsza, już dwunastolatki rodzą w Polsce dzieci, liczba ta nie jest duża - waha się między 1 a 5 - w zależności od roku, w którym przeprowadzono badania. Im starsza dziewczynka, tym więcej przypadków ciąży, dla trzynastolatek liczba ta wzrasta do 7 - 10 rocznie, ale dla czternastolatek wynosi aż 50 - 65 przypadków na rok. Piętnastoletnich mam przybywa co roku w granicach 300 - 350, szesnastoletnich jest już ponad 1400, siedemnastoletnich - ponad 4 tysiące, a osiemnastoletnich - prawie 10 tysięcy. Wniosek jest jednoznaczny - ponad 15 tysięcy dzieci rocznie ma nastoletnie mamy, dla których ciąża jest w większości przypadków totalnym zaskoczeniem i wielkim wyzwaniem.
Nastolatki a edukacja seksualna
Powyższe dane świadczą o braku edukacji seksualnej lub złej edukacji. Fakt, że nawet jedenastolatki w naszym kraju podejmują aktywność seksualną jest piorunujący. Jest to dowód na to, że nie można zacząć uświadamiać dziecka za wcześnie. Dlatego każdy rodzic powinien wziąć sprawy w swoje ręce za nim będzie za późno. Młode matki pytane dlaczego doszło do ciąży, często wymieniają brak wiedzy o zabezpieczeniu przed zajściem w ciążę. 22 % badanych kobiet w czasie pierwszego stosunku jako formę antykoncepcji zastosowało stosunek przerywany, tyle samo nie zastosowało żadnej metody antykoncepcyjnej. Swoiste mity o zachodzeniu w ciążę krążą od dziesiątek lat. Jako przykłady można podać np.: „Nie zajdę w ciążę podczas pierwszego razu”, „Podczas miesiączki nie można zajść w ciążę”.
Nawet jeśli nastolatka ma wiedzę o skutecznej antykoncepcji, najczęściej ma do niej utrudniony dostęp. Lekarze bardzo niechętnie przepisują młodym kobietom tabletki antykoncepcyjne, teoretycznie do ukończenia 18 roku życia pacjentki powinni to robić za zgodą rodziców. Z reguły trzeba iść do lekarza prywatnie, a na to nie każda dziewczyna może sobie pozwolić. Alternatywą są ogólnodostępne prezerwatywy, ale młodzi ludzie nie zawsze umieją ich używać w odpowiedni sposób. Standardem jest noszenie prezerwatywy w kieszeni spodni, portfelu, albo co gorsza używanie jej wielokrotnie i niepoprawne założenie.
Kolejną przeszkodą w skutecznej antykoncepcji jest wszechobecny wstyd przed tematyką seksualną. Wstyd żeby zadać rzeczowe pytanie podczas Wychowania Seksualnego w szkole bo rówieśnicy pomyślą, że nic o seksie nie wiem i wyjdę na „głupka”, a także wstyd przed dorosłymi, nauczycielami, czy rodzicami. Na ten wszechobecny wstyd rodzice mogą mieć duży wpływ, jeżeli od najmłodszych lat będziemy rozmawiać z dzieckiem o seksualności, oczywiście adekwatnie do jego rozwoju i nie będziemy przedstawiać seksu jako czegoś zdrożnego czy wstydliwego, zdobędziemy w dziecku zaufanie i być może przyjdzie do nas, kiedy będzie miało problem natury intymnej.
Konsekwencje nastoletniej ciąży
Ciąża zawsze jest wielkim przeżyciem, bez względu na wiek, ale znacznie bardziej będzie ją przeżywać młoda kobieta. Dziewczyna zazwyczaj jest przerażona zaistniałą sytuacją, a jej życie wywraca się do góry nogami. Niestety, nie rzadko jest to połączone z przekreśleniem planów na przyszłość, czy stygmatyzacją ze strony otoczenia. Ale nawet w tak trudnej sytuacji można sobie poradzić. Podstawą jest wtedy wsparcie ze strony najbliższego otoczenia. Warto też wspomnieć o konsekwencjach zdrowotnych: ciąża u nastolatki jest ciążą wysokiego ryzyka. Organizm młodej dziewczyny może po prostu nie być wystarczająco rozwinięty i dojrzały, ponadto nastolatki często nadal same rosną i rozwijają się, przez co potrzebują dużo składników odżywczych same dla siebie. Do najczęstszych problemów zalicza się:
- zatrucie ciążowe,
- anemię,
- zakażenia dróg moczowych,
- nadciśnienie,
- złe umiejscowienie łożyska.
Pomoc dla nastolatki w ciąży
- Szczególną uwagę należałoby poświęcić sferze psychicznej dziewczyny, która jest w ciąży. Jeżeli nastolatka sama przychodzi do rodzica, to znaczy, że potrzebuje jego pomocy. Nie wolno wówczas oceniać jej, krzyczeć na nią, oskarżać, albo co gorsza mówić, że zmarnowała sobie życie. Na pytania dotyczące organizacji jej życia przyjdzie jeszcze czas. Należy wówczas przytulić dziewczynę, powiedzieć, że cokolwiek się będzie działo, rodzice będą przy niej. Jeżeli nastolatka nie będzie czuła wsparcia, negatywne emocje takie jak strach, rozpacz, mogą się nawet przerodzić w depresję. Zwykłe codzienne rozmowy i uśmiech mogą jej pomóc, ważne żeby czuła, że ktoś się nią interesuje i że może polegać na rodzicach.
- Nastolatkę w ciąży należy wspierać, kiedy będzie musiała zmierzyć się z oceną otoczenia. Jest niemal pewne, że zetknie się z nieprzychylnymi reakcjami czy komentarzami na swój temat w szkole, we własnej rodzinie czy ze strony rodziców ojca dziecka, a nawet z krytyką, czy spojrzeniami przechodniów. Niezależnie od tego, co się wydarzy, trzeba wspierać nastolatkę w ciąży.
- Rodzice będą musieli dzielić się tą odpowiedzialnością z córką. Sprawą podstawową będzie utrzymanie dziecka i pomoc w realizacji planów córki np. ukończeniu szkoły czy znalezieniu pracy. Dlatego jeżeli nastoletnia ciężarna zdecyduje się kontynuować naukę, należy wspierać ją w tym. Praktyczna pomoc dla nastolatki w ciąży może obejmować chociażby przygotowania do roli matki, na przykład zapoznanie jej z tym, jak opiekować się dzieckiem.
- Powinno się pokazać jej pozytywną stronę macierzyństwa: opowiadać jakie to uczucie np. kiedy dziecko idzie pierwszy dzień do szkoły, rozwija się, dorasta i człowiek widzi w nim część siebie.
- W zależności od tego jakie będą jej relacje z ojcem dziecka i jak bardzo będzie chciał się angażować w wychowanie malucha, ciężarna nastolatka może oczekiwać od rodziców pomocy różnego typu. Jeżeli młodzi zdecydują się być razem i wspólnie wychowywać dziecko, w miarę możliwości należy starać się im w tym pomóc. Krytyka jest dobra, ale tylko ta konstruktywna. Jeżeli ojciec dziecka nie stanie na wysokości zadania, pomoc rodzica może okazać się niezbędna. Jeżeli chłopak, albo jego rodzina będą uchylać się od odpowiedzialności i np. nie będą chcieli płacić alimentów, albo będą odzywać się do ciężarnej nastolatki z brakiem szacunku, należy zareagować. Sama w ciążę nie zaszła, a dziecko powinno mieć oboje rodziców.
- Nie należy naciskać na ślub. Bez względu na to jakie są poglądy religijne rodziców, nie powinni naciskać na młodych na legalizację związku. Nastolatkowie często nie są gotowi na taki krok, jeżeli będzie im się układało i uda im się przejść pomyślnie próbę czasu, sami podejmą taką decyzję.
- Należy zadbać o interesy nastolatki w ciąży i jej dziecka, można oczekiwać pomocy od licznych instytucji rządowych np. pomocy społecznej, ale można też prosić o wsparcie instytucje pozarządowe. Konieczna może się okazać pomoc prawna i objęcie opieki prawnej nad maluchem.
