Antykoncepcja hormonalna to wysoce skuteczna metoda zapobiegania ciąży. Przyjmowanie syntetycznych hormonów niesie jednak wiele skutków ubocznych. Jednym z nich jest zwiększone ryzyko rozwoju zakrzepicy i przewlekłej niewydolności żylnej, której najczęstszą formą są żylaki kończyn dolnych. Bezwzględne przeciwwskazanie do stosowania antykoncepcji hormonalnej stanowi aktywna lub przebyta zakrzepica żył głębokich.
Antykoncepcja a żylaki - co warto wiedzieć?
Spis treści
Czym są żylaki?
Żylaki kończyn dolnych to poszerzone żyły powierzchowne o krętym przebiegu. Jest to bardzo częsta choroba. Stwierdza się ją u około 30–50 proc. populacji z czego większość (ok. 75 proc.) stanowią kobiety.
Jak powstają żylaki?
Żylaki kończyn dolnych powstają wskutek niewydolności zastawek żylnych odpowiedzialnych za zapobieganie cofaniu się krwi. Niewydolność zastawkowa prowadzi do zastoju krwi w żyłach powierzchownych, a co za tym idzie – do podwyższonego ciśnienia w żyle i poszerzenia jej światła. Wtórnie dochodzi do uszkadzania kolejnych zastawek oraz do pogłębiania się niewydolności żylnej. Pierwszym stadium niewydolności żylnej są tzw. teleangiektazje, popularnie nazywane pajączkami na nogach. Z czasem choroba postępuje i tworzą się żylaki.
Jakie objawy dają żylaki?
Poza niekorzystnym efektem estetycznym żylaki powodują:
- uczucie ciężkich nóg nasilające się w miarę upływu dnia – ulgę przynosi uniesienie kończyny,
- obrzęki,
- bóle nóg i kurcze mięśniowe ,
- zmiany troficzne – przebarwienia, stwardnienia, owrzodzenia skóry.
Zaawansowana przewlekła niewydolność żylna prowadzi do tworzenia owrzodzeń.
Żylaki - powikłania
Powikłaniami żylaków mogą być:
- zakrzepica żylna (żył powierzchniowych lub żył głębokich),
- pęknięcie żylaków i krwotok.
Diagnostyka żylaków
W diagnostyce żylaków kończyn dolnych, poza badaniem klinicznym, najważniejsze znaczenie ma USG Doppler .
Antykoncepcja hormonalna – czy i dlaczego może być przyczyną żylaków?
Antykoncepcja hormonalna jest wysoce skuteczną metodą zapobiegania ciąży, która polega polega na przyjmowaniu syntetycznych hormonów – gestagenu w połączeniu z estrogenem lub, rzadziej, samego gestagenu. Gestageny odpowiadają za zahamowanie wydzielania LH – hormonu stymulującego proces owulacji. Ponadto, gestageny zwiększają gęstość śluzu szyjkowego, pogarszając przepuszczalność dla plemników.
Estrogeny natomiast wzmagają działanie gestagenu. Powodują hamowanie wydzielania FSH odpowiedzialnego za stymulację dojrzewania pęcherzyków w jajniku.
Na rozwój niewydolności żylnej, czyli żylaków nóg, wpływają obydwa składniki antykoncepcji hormonalnej – zarówno estrogen, jak i gestagen. Osłabiają one sprężystość naczyń krwionośnych, powodując rozluźnienie mięśniówki żył, co prowadzi do ich rozszerzania.
Antykoncepcja hormonalna - działanie prozakrzepowe
Co więcej, estrogeny i gestageny działają prozakrzepowo i zagęszczają krew. Powstające zakrzepy blokują przepływ krwi w naczyniu. Krew zalega poniżej zakrzepów, wywierając podwyższone ciśnienie, a to skutkuje uszkodzeniem zastawek żylnych oraz poszerzeniem i osłabieniem ściany naczynia.
Wyniki badań naukowych wykazały, że do tworzenia zakrzepów najbardziej przyczyniają się progestageny tzw. trzeciej generacji (gestoden, dezogestrel). Mniejszy efekt prozakrzepowy wywiera lewonorgestrel – gestagen drugiej generacji.
Czy żylaki są przeciwwskazaniem do antykoncepcji?
Obecność żylaków kończyn dolnych jest uznawana za względne przeciwwskazanie do antykoncepcji hormonalnej. Pacjentka wraz z lekarzem powinni ocenić stosunek korzyści ze stosowania antykoncepcji hormonalnej do niebezpieczeństw związanych z tego typu metodą i na tej podstawie podjąć decyzję o jej wdrożeniu.
Kiedy należy rozważyć rezygnowację z antykoncepcji hormonalnej?
Za rezygnacją z antykoncepcji hormonalnej przemawia obecność nasilonych objawów przewlekłej niewydolności żylnej :
- obrzęków,
- bólów mięśni,
- kurczów mięśniowych,
- uczucia ciężkich nóg .
Zakrzepica żył głębokich a antykoncepcja hormonalna
Bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania antykoncepcji hormonalnej jest natomiast aktywna lub przebyta zakrzepica żył głębokich .
Przed rozpoczęciem stosowania antykoncepcji hormonalnej należy wykonać diagnostykę żył kończyn dolnych – badanie USG Doppler.
Kiedy należy szczególnie uważać?
Należy pamiętać, że ryzyko powikłania antykoncepcji hormonalnej w postaci chorób żył jest wyższe u pacjentek:
- powyżej 35. roku życia,
- palących papieros y .
Żylaki kończyn dolnych – jak zmniejszyć ryzyko w czasie stosowania antykoncepcji?
Pacjentki, które zdecydowały się na antykoncepcję hormonalną, mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia żylaków poprzez wprowadzenie zmian w stylu życia.
Ryzyko powstania zmian naczyniowych zmniejsza się w wyniku:
- unikania długotrwałego stania i siedzenia;
- stosowania regularnej aktywności fizycznej;
- unoszenia nóg powyżej poziomu serca w czasie odpoczynku (tak zwana elewacja kończyny);
- rezygnacji z chodzenia w butach na wysokich obcasach;
- unikania noszenia obcisłych spodni;
- zaprzestania palenia papierosów .
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Jyotsna Pundir, Arri Coomarasamy, „Ginekologia - algorytmy oparte na dowodach naukowych”, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2019,
- Wojciech Zgliczyński, „Wielka interna - endokrynologia - część 2”, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa 2020.
Opublikowano: 25.05.2016;
aktualizacja: 01.04.2021
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agnieszka Zaremba-Wilk
Lekarz
Absolwentka I Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W trakcie studiów aktywnie działała w Studenckich Kołach Naukowych: pediatrycznych oraz chirurgicznych. Aktualnie w trakcie specjalizacji z pediatrii. Poza chorobami dzieci interesuje się chirurgią, chirurgią dziecięcą, chorobami wewnętrznymi.
625
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 27.08.2019