Szczepienie na rotawirusy – kiedy, dla kogo, ile dawek?

Szczepienie na rotawirusy według programu szczepień ochronnych

Jednym z obowiązkowych szczepień, zawartych w programie szczepień ochronnych dla dzieci urodzonych od 1 stycznia 2021 roku, jest szczepienie przeciw rotawirusom. Oznacza to, że rodzic nie ponosi dodatkowej opłaty za zakup szczepionki.

Szczepienie przeciwko rotawirusom jest więc bezpłatne. Dla dzieci urodzonych przed tym terminem szczepionki przeciw rotawirusom należały do szczepień zalecanych. Wówczas ich koszt był pokrywany przez rodziców.

Niewątpliwie, wprowadzenie do obowiązującego kalendarza szczepień szczepionki przeciw rotawirusom jest dobrym posunięciem. Rotawirusy są odpowiedzialne za zakażenie przewodu pokarmowego.

Do głównych objawów infekcji rotawirusowej należą:

• gorączka,
• wymioty,
• ból brzucha,
• wodnista biegunka, niezwykle rzadko z domieszką krwi.

Wirus ten jest jednym z największych zabójców dzieci na świecie. Choć w naszym kraju, ze względu na dostęp do opieki medycznej, zgony z powodu biegunki rotawirusowej zdarzają się rzadko, to wiele z nich wymaga hospitalizacji. Szacuje się, że z powodu ciężkiej biegunki rotawirusowej, skutkującej ciężkim odwodnieniem, do szpitala trafia 1 na ok. 20 zakażonych rotawirusem dzieci.

Rotawirusy są najczęstszą przyczyną ciężkiego odwodnienia u małych dzieci. Ryzyko ciężkiego przebiegu choroby jest szczególnie prawdopodobne u:

• osób z niedoborem odporności,
• niemowląt ze względu na ich tendencje do szybkiego odwodnienia się.

W naszym kraju szczyt zachowań na biegunkę rotawirusową przypada na okres jesienno-zimowy. Ze względu na łatwe rozprzestrzenianie się zakażenia rotawirusami – przez bezpośredni kontakt z osobą chorą, przez brudne ręce, a nawet zanieczyszczone przedmioty, których dotykał zakażony – choroba szybko rozprzestrzenia się wśród małych dzieci.

Okres inkubacji infekcji rotawirusowej wynosi od 1 do 3 dni. Praktycznie każde dziecko zachoruje na nią przynajmniej raz. Choć na biegunkę rotawirusową można zachorować kilka razy w ciągu życia, pierwsze zakażenie jest zazwyczaj najcięższe. Choroba ta jest szczególnie uciążliwa, ponieważ najczęściej chorują na nią wszyscy domownicy.

Szczepienie przeciw rotawirusom – od którego tygodnia życia dziecka?

W Polsce mamy dostęp do dwóch preparatów szczepionek przeciwko rotawirusom: RotaTaq i Rotarix. Obie szczepionki mają formę zawiesiny doustnej, której w żadnych wypadku nie wolno wstrzykiwać.

Pierwszą dawkę szczepionki przeciw rotawirusom można podać po ukończeniu 6. tygodnia życia przez dziecko. Zaleca się, by podanie pierwszej dawki optymalnie nastąpiło w 8. tygodniu życia dziecka, a kolejnej – w odstępie co najmniej 4 tygodni od poprzedniej dawki.

W przypadku preparatu RotaTaq pełny schemat szczepienia składa się z 3 dawek. Zaleca się, by ostatnią z nich podać dziecku do 22., a maksymalnie do 32. tygodnia życia.

Dzieci szczepione preparatem Rotarix otrzymują dwie dawki szczepienia.

Ze względu na to, że najmłodsze dzieci są najbardziej narażone na ciężki przebieg zakażenia, cykl szczepienia należy zakończyć do 16., a maksymalnie przed 25. tygodniem życia dziecka. Wszystkie dawki są podawane doustnie. W przypadku stosowania szczepionek przeciw rotawirusom, można je podawać łącznie z innymi szczepieniami wskazanymi w programie szczepień ochronnych.

Należy pamiętać o tym, że szczepionka przeciwko rotawirusom jest szczepionką żywą, atenuowaną. Oznacza to, że w zawiesinie podawanej pacjentowi znajdują się osłabione wirusy, pozbawione zjadliwości.

Szczepienie przeciwko rotawirusom – przeciwwskazania

Do bezwzględnych stałych przeciwwskazań do podania tej szczepionki należą:

• poważne reakcje alergiczne na którykolwiek składnik preparatu,
• poważne zaburzenia układu odpornościowego, np. stwierdzone zakażenie HIV,
• przebyte wgłobienie jelita,
• wady przewodu pokarmowego predysponujące do wystąpienia wgłobienia jelita.

Do czasowych przeciwwskazań do szczepienia należy:

• ostre choroby infekcyjne przebiegające z gorączką,
• wymioty i biegunka ze względu na ryzyko niecałkowitego wchłonięcia się preparatu,
• zaostrzenie chorób przewlekłych.

Przed czym chroni szczepienie przeciw rotawirusom?

Rotawirus niszczy nabłonek kosmków jelitowych w jelicie cienkim. Doprowadza to do zaburzeń wchłaniania, a także zwiększonego wydzielania płynów do światła jelita, co skutkuje wodnistą biegunką. Szczepienia przeciw rotawirusom nie chronią przed łagodnymi objawami choroby. Nawet po szczepieniu istnieje ryzyko zakażenia rotawirusami. Po co w takim razie szczepimy? Szczepienie na rotawirusy chroni przede wszystkim przed ciężką biegunką wymagającą hospitalizacji z powodu odwodnienia i współistniejących zaburzeń elektrolitowych. To właśnie ich obawiamy się najbardziej.

Możliwe skutki uboczne po szczepieniu przeciw rotawirusom

Szczepionki przeciwko rotawirusom są dobrze tolerowane przez większość maluchów. Jednak może zdarzyć się, że po szczepieniu wystąpi przejściowa gorączka, a także łagodna biegunka, utrata łaknienia czy wymioty. Bardzo ważne jest, by rodzice po zmianie pieluszki u dziecka właśnie zaszczepionego, pamiętali o myciu rąk. W przeciwnym razie może u nich dość do zakażenia poronną postacią wirusa i wystąpienia łagodnych objawów nieżytu żołądkowo-jelitowego.