Wśród wielu gatunków owadów, jakie występują w Polsce, jednym z najrzadziej spotykanych jest modliszka zwyczajna. Jest ona na tyle rzadka, że została wpisana do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt jako gatunek bardzo wysokiego ryzyka i jest zagrożona wyginięciem. W miarę jak klimat się ociepla, modliszkę można jednak spotkać coraz częściej. Czy ugryzienie modliszki jest niebezpieczne?
Modliszka – jak wygląda, postępowanie po ugryzieniu
Spis treści
Jak wygląda modliszka zwyczajna i gdzie występuje?
Modliszka zwyczajna to jedyny gatunek modliszek, które występują w Europie Środkowej. Jej łacińska nazwa to Mantis religiosa (wieszczka czczona) i pochodzi od charakterystycznego ułożenia przednich odnóży, które pozostają wzniesione na podobieństwo rąk osoby w trakcie modlitwy.
Samica modliszki jest nieco większa od samca – jej długość ciała to około 50-75 mm (w porównaniu do 40-60 mm samca). Przedstawiciele obu płci mają barwę zielonkawą, żółtą lub brązową. Choć modliszki zwyczajne posiadają skrzydła, używają ich wyłącznie samce – w razie ucieczki. Samice podróżują pieszo. Przednia para odnóży owada przekształciła się w narząd chwytny, przeznaczony do łapania i przytrzymywania ofiary.
Pokarmem modliszki zwyczajnej są przede wszystkim inne owady: koniki polne, pajęczaki, świerszcze, muchy domowe czy motyle. Modliszka zwyczajna poluje z zasiadki. Pozostaje nieruchoma na źdźble trawy i czeka, aż ofiara będzie przechodziła na tyle blisko, aby można schwycić ją przednimi kończynami. Przytrzymując ofiarę przednimi odnóżami, modliszka pożywia się wciąż żywym owadem.
Dorosłe osobniki (samice) są znane z tego, że kopulacja kończy się śmiercią samca. Z pozoru okrutne zachowanie jest uwarunkowane biologicznie. Po pierwsze, w mózgu samca znajdują się ośrodki hamujące popęd seksualny. Po drugie, poprzez oderwanie głowy dochodzi do przerwania węzła podprzełykowego, a w rezultacie do organizmu samicy dostaje się więcej nasienia, zwiększając szansę na rozmnożenie. Wreszcie, samiec może być traktowany po prostu jako gotowy posiłek.
Kiedy w wyniku kopulacji dochodzi do zapłodnienia, samica modliszki składa jaja (nawet kilkaset sztuk jednocześnie), przytwierdzając je do łodyg roślin. Larwy pozostawiane są bez opieki ze strony samic i samców.
W Polsce modliszka zwyczajna (odmiana Manta religiosa polonica) występuje przede wszystkim na nasłonecznionych polanach, wrzosowiskach oraz skrajach lasów iglastych. Jeszcze w XX wieku modliszkę można było spotkać głównie w Kotlinie Sandomierskiej oraz na Podkarpaciu. W miarę ocieplania się klimatu Mantis religiosa polonica zwiększa swój zasięg i obecnie występuje w zasadzie na terenie całego kraju.
Jakie jeszcze gatunki modliszek występują na świecie?
Obok modliszki zwyczajnej na świecie występuje wiele rodzajów owadów z rodziny modliszkowatych (łac. Mantidae). Wśród innych odmian można wymienić m.in. następujące popularne podgatunki:
- modliszka diabelska – wyróżnia ją charakterystyczny sposób polowania poprzez upodabnianie się do kwiatów oraz liści. Hoduje się ją trudno ze względu na delikatną budowę i specyficzne wymagania względem warunków atmosferycznych (wysoka różnica wilgotności w ciągu dnia oraz w nocy, sięgająca nawet 40%);
- modliszka storczykowa – zamieszkuje na różnych gatunkach storczyków i tam też poluje. Jej wygląd doskonale imituje kwiaty storczyka. Hodowla storczyków wymaga utrzymania stale wysokiej temperatury oraz wilgotności powietrza, co odpowiada warunkom panującym w Azji Środkowej;
- modliszka gwinejska – niewielka odmiana modliszki o łatwych do zaspokojenia wymaganiach żywieniowych. Uważana za idealny wybór dla początkujących hodowców.
Łącznie wyróżnia się ponad 2300 różnych gatunków modliszek. Występują one w różnych regionach świata, ale wszystkie żywią się innymi owadami. Modliszka zwyczajna jest też jednym z najmniejszych przedstawicieli swojego gatunku (mniejsza jest np. modliszka storczykowa, której samce mierzą zaledwie do 3 centymetrów długości). Modliszka diabelska osiąga długość nawet 14 centymetrów. W Polsce modliszki inne niż modliszka zwyczajna mogą być nabyte wyłącznie w sklepach zoologicznych. Pasjonaci terrarystyki powinni jednak pamiętać, że wiele z egzotycznych gatunków owadów jest wrażliwych na wahania temperatury i wilgotności powietrza, wymagają stałej pielęgnacji oraz utrzymywania odpowiednich warunków w terrarium.
Czy ugryzienie modliszki jest niebezpieczne?
Choć modliszka unika konfrontacji z człowiekiem, owad złapany w rękę może ugryźć. Dotyczy to zwłaszcza samicy, która jest większa i silniejsza niż samiec. Modliszki gryzą za pomocą żuwaczek. Ryzyko jest większe w przypadku owadów dorosłych.
Warto pamiętać, że ugryźć może każda modliszka, ale w przypadku niewielkich gatunków będzie to praktycznie nieodczuwalne (lub słabo odczuwalne). Jeszcze rzadziej dochodzi do przecięcia naskórka, choć – zwłaszcza w przypadku egzotycznych, dużych egzemplarzy – nie można wykluczyć takiej ewentualności.
W miejscu ugryzienia przez modliszkę może pojawić się zaczerwienienie, niewielki ból lub pieczenie (podobnie jak w przypadku ugryzienia przez pająka). Rana nie stanowi jednak żadnego zagrożenia dla zdrowia, a tym bardziej życia człowieka.
Jak postępować po ugryzieniu modliszki?
W przypadku ugryzienia przez modliszkę przede wszystkim należy przemyć miejsce urazu wodą utlenioną lub chłodną wodą przegotowaną. Nie zaleca się używania spirytusu salicylowego, który może spowodować podrażnienie skóry, a w przypadku otwartej rany – denaturację białek i spowolnić proces gojenia.
Jeżeli w miejscu ugryzienia pojawiła się opuchlizna, zaleca się schłodzenie obszaru w celu zahamowania wydzielania czynników prozapalnych.
Choć ugryzienie modliszki może być bolesne, owada nie wolno zabijać. Jest on zagrożony wyginięciem i znajduje się pod ścisłą ochroną. Pomimo rozszerzającego się środowiska życia, modliszek nadal nie spotyka się często, a znalazłszy modliszkę w lesie warto poobserwować owada jako swego rodzaju ciekawostkę entomologiczną.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Marshall J., The Praying Mantids, Systematic Entomology (2001) 26, 125-129, doi: https://doi.org/10.1046/j.1365-3113.2001.01392.x;
- McGavin G.C. Leonidas-Romanos D., Lewington R., Essential Entomology Second Edition, Oxford University Press.
Opublikowano: 26.06.2023;
Oceń:
5.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Katarzyna Wieczorek-Szukała
dr nauk medycznych
Doktor nauk medycznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, absolwentka biotechnologii medycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Obecnie pracuje jako asystent w Katedrze Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej Uniwersytetu Medycznego. Autorka licznych publikacji naukowych i uczestniczka międzynarodowych projektów badawczych. Wolny czas przeznacza najchętniej na podróże, fitness i ceramikę artystyczną.
184
Komentarze i opinie (0)