W ciąży donoszonej rozwieranie szyjki macicy związane jest ściśle z jej dojrzewaniem. Oprócz dojrzałości szyjki macicy w mechanizmie jej rozwierania istotne znaczenie ma czynność skurczowa włókien mięśniowych macicy oraz ich zdolność do kurczenia się i rozkurczania.
Rozwarcie szyjki macicy
Spis treści
Rola szyjki macicy w ciąży
Macica ma gruszkowaty kształt. Dzieli się na trzy części: trzon, cieśń i szyjkę. Szyjka macicy stanowi dolną część macicy. Górna część pochwy obejmuje szyjkę. Połączenie pochwy z szyjką dzieli szyjkę na część pochwową i nadpochwową. Cieśń macicy, stanowiąca połączenie trzonu i szyjki jest przewężona. Cieśń i szyjka macicy mają łączną długość około 2,5 cm, a szerokość około 2 cm. Kanał cieśni macicy ma długość 6 – 10 mm; w warunkach prawidłowych jest zamknięty.
Szyjka macicy podczas ciąży stanowi zwieracz macicy. Komórki wyściełające kanał szyjki macicy wydzielają śluz zawierający czynne substancje immunologiczne, chroniące płód przed zakażeniem z zewnątrz. Podczas ciąży zwiększa się ilość wydzieliny produkowanej przez komórki wyścielające kanał szyjki macicy. Ilość wydzieliny nasila się w miarę zbliżania się terminu porodu. Wydzielina szyjki tworzy czop śluzowy, który jest usuwany po koniec ciąży. Szyjka macicy we wczesnej ciąży zmienia swoje zabarwienie, przybierając kolor od różowego przez purpurowy do fioletowego (zasinienie). Ponadto staje się bardziej miękka i rozpulchniona. Zmiany te spowodowane są działaniem progesteronu.
Mechanizm rozwierania szyjki macicy
W ciąży donoszonej rozwieranie szyjki macicy związane jest ściśle z jej dojrzewaniem. Metodą najczęściej używaną do oceny stopnia dojrzałości szyjki macicy jest skala opracowana przez Bishopa, w której ocenia się pięć następujących parametrów, a każdemu z nich przypisuje się od 0 do 3 punktów:
- rozwarcie,
- skrócenie,
- zaawansowanie części przodującej,
- konsystencję,
- ułożenie szyjki w stosunku do osi pochwy.
Ocena szyjki macicy na 9 i więcej punktów wg skali Bishopa oznacza, że szyjka jest dojrzała. Oprócz dojrzałości szyjki macicy w mechanizmie jej rozwierania istotne znaczenie ma czynność skurczowa włókien mięśniowych macicy oraz ich zdolność do kurczenia się i rozkurczania. W czasie skurczu włókna mięśniowe pociągane są ku górze, powodując skracanie i rozwieranie szyjki macicy.
Kolejnym elementem jest napór na szyjkę w czasie skurczu części przodującej płodu wraz z dolnym biegunem błon płodowych. Do rozwierającego się kanału szyjki macicy wskutek działania sil wypierających wtłaczany jest najpierw pęcherz płodowy, a następnie część przodująca płodu. Pęcherz płodowy lub część przodująca po pęknięciu pęcherza płodowego wywiera nacisk na szyjkę macicy powodując jej rozciąganie aż do rozmiarów umożliwiających przejście płodu.
Czytaj również: Pęknięcie macicy – przyczyny, objawy, postępowanie
Rozwarcie szyjki macicy a poród
Szyjka macicy u pierwiastek i u wieloródek rozwiera się bardzo różnie. U pierwiastek rozwieranie rozpoczyna się od ujścia wewnętrznego i postępuje w kierunku ujścia zewnętrznego, które podczas całego okresu rozwierania pozostaje zamknięte. Dopiero po całkowitym rozwarciu kanału szyjki poddaje się sile pociągającej ściany szyjki i rozwiera się pod wpływam naporu części przodującej płodu. U wieloródek ujście zewnętrzne szyjki w ostatnich tygodniach ciąży bywa drożne dla jednego palca lub nawet dwóch palców. Pod wpływem działania skurczów rozwierających rozwieranie kanału szyjki następuje jednocześnie z rozwieraniem ujścia zewnętrznego. Szyjka u wieloródek rozwiera się na całej długości jednocześnie. W momencie zupełnego rozwarcia ujścia wewnętrznego występuje także zupełnie lub prawie zupełnie rozwarcie ujścia zewnętrznego.
Schemat rozwierania szyjki macicy
Tak wygląda schemat rozwierania szyjki macicy u pierwiastki:
- część pochwowa szyjki macicy: część pochwowa jeszcze (prawie) utrzymana (2-3 cm); część pochwowa częściowo zgładzona (skrócona do około 1 cm); część pochwowa całkowicie zgładzona (zanikła),
- ujście zewnętrzne szyjki macicy: ujście zamknięte; ujście drożne dla opuszki palca, brzegi ujścia grube; ujście drożne dla palca (około 1,5 cm); ujście drożne dla 1,5 palca (około 2 cm); ujście drożne dla 2 palców (około 3 cm); ujście drożne dla 3 palców (około 5 cm); ujście drożne dla dłoni (około 8 cm); można zbadać tylko brzeg ujścia (prawie pełne rozwarcie); ujścia nie można zbadać, rozwarcie zupełne (10-12 cm).
Opisany schemat rozwierania szyjki macicy zachodzi podczas trwania pierwszego okresu porodu. W momencie pełnego rozwarcia rozpoczyna się drugi okres porodu.
Kontrola lekarska szyjki macicy
W opiece przedporodowej podczas wizyt kontrolnych aż do 36. tygodnia ciąży kontroluje się szyjkę macicy i jej ujście w celu wczesnego wykrycia przedwczesnego dojrzewania szyjki lub niewydolności szyjki macicy. Wg skali Salinga ocenia się następujące parametry:
1) długość szyjki:
- 3 cm (część pochwowa zachowana) - 0 punktów,
- 2 cm (część pochwowa częściowo skrócona) - 1 punkt,
- 1 cm (część pochwowa znacznie skrócona) - 2 punkty,
- 0 cm (część pochwowa zanikła) - 3 punkty,
2) rozwarcie szyjki macicy:
- ujście zamknięte - 0 punktów,
- drożne dla opuszka palca - 1 punkt,
- drożne dla palca - 2 punkty,
- drożne więcej niż 2 cm - 3 punkty,
3) konsystencję części pochwowej:
- twarda - 0 punktów,
- średnio twarda - 1 punkt,
- miękka - 3 punkty.
Jeśli suma punktów wynosi więcej niż 3, to występuje zwiększone zagrożenie porodem przedwczesnym.
Szyjka macicy w ciąży – podsumowanie
Zdaniem eksperta
Macica ma gruszkowaty kształt i dzieli się na trzy części: trzon, cieśń oraz szyjkę, która stanowi jej dolną część. Górna część pochwy także obejmuje szyjkę, a połączenie to dzieli szyjkę na część pochwową i nadpochwową.
Szyjka macicy podczas ciąży stanowi zwieracz macicy. Komórki wyściełające kanał szyjki macicy wydzielają śluz zawierający czynne substancje immunologiczne, chroniące płód przed zakażeniem z zewnątrz. Podczas ciąży zwiększa się ilość wydzieliny produkowanej przez komórki wyścielające kanał szyjki macicy, a ilość wydzieliny nasila się w miarę zbliżania się terminu porodu – wydzielina szyjki tworzy czop śluzowy, który jest usuwany pod koniec ciąży.
W opiece przedporodowej, podczas wizyt kontrolnych aż do 36. tygodnia ciąży, kontroluje się szyjkę macicy i jej ujście w celu wczesnego wykrycia przedwczesnego dojrzewania lub niewydolności. Ocenia się następujące parametry: długość szyjki, rozwarcie szyjki macicy, konsystencja części pochwowej.
W ciąży dojrzałej dla oceny terminu porodu oraz ewentualnego powodzenia jego indukcji pomocna jest ocena dojrzałości szyjki macicy. W tym celu używa się skali wg. której ocenia się pięć parametrów:długość szyjki, konsystencja części pochwowej, ustawienie części pochwowej, ujście (rozwarcie) szyjki macicy, punkt prowadzący (najniżej położony w osi miednicy punkt części przodującej płodu).
Opublikowano: 17.09.2013;
aktualizacja: 16.03.2015
Oceń:
4.7
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Bożena Pawłowska
Położna
Położna z ponad 30-letnim doświadczeniem zawodowym. Absolwentka Medycznego Studium Zawodowego w Pabianicach na Wydziale Położnictwa oraz Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. W latach 1998-2006 położna oddziałowa kolejno: oddziału położniczego i patologii ciąży oraz oddziału ginekologicznego. Specjalista w zakresie pielęgniarstwa położniczo-ginekologicznego. Odbyła kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych – „Położna Rodzinna”. W chwili obecnej – położna koordynująca.
1
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 19.07.2022