Niedobór magnezu u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie

Dlaczego magnez jest ważny w prawidłowym rozwoju dziecka?

Magnez to pierwiastek bezwzględnie potrzebny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Działa stabilizująco na układ nerwowy, wspomaga pracę mięśni, jest budulcem zębów i kości. Wzmacnia układ odpornościowy, którego prawidłowe funkcjonowanie jest niezbędne u dzieci, które przebywając w swojej grupie rówieśniczej są narażone na częste infekcje.

Magnez to jeden z najważniejszych pierwiastków warunkujących prawidłowy rozwój dziecka.

• Pośrednio wpływa na prawidłową mineralizację kości – zapewnia wbudowywania się wapnia w strukturę tkanki kostnej.
• Ponadto bierze udział w syntezie witaminy D, która zapewnia prawidłowe tempo wzrostu.
• Reguluje przewodnictwo nerwowe w komórkach mięśniowych.
• Zwiększa odporność na stres.
• W przypadku dzieci odpowiednia ilość tego pierwiastka jest szczególnie ważna, gdyż zapewnia on właściwą komunikacje pomiędzy komórkami nerwowymi, a tym samym wpływa korzystnie na procesy myślowe – zapamiętywanie i uczenie się.

Jak niedobór magnezu wpływa na serce?

Ze względu na fakt, iż magnez pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu wielu układów i narządów, jego niedobór daje szereg licznych i zróżnicowanych objawów. Hipomagnezemia daje wyraźne objawy w układzie sercowo-naczyniowym.

• Najczęstszym objawem niedoboru magnezu ze strony układu sercowo-naczyniowego jest szybkie, czasami niemiarowe bicie serca.
• Mogą być odczuwane dodatkowe pobudzenia w układzie elektrycznym serca, które dają uczucie kołatania serca.
• Objawem, który może być spowodowany niedoborem magnezu jest napad migotania przedsionków.
• Jony magnezu wpływają na napięcie spoczynkowe mięśniówki naczyń krwionośnych, a podczas hipomagnezemii może dochodzić do ich skurczu. Jeśli skurcz nastąpi w obrębie naczyń wieńcowych, doprowadza do wystąpienia bólu dławicowego (silnego, gniotącego bólu za mostkiem, który jest charakterystyczny dla zawału mięśnia sercowego).
• Przewlekły niedobór magnezu może stać się przyczyną skurczu i przebudowy ścian dużych naczyń i tym samym wpływać na rozwój nadciśnienia tętniczego.

Jak niedobór magnezu wpływa na układ nerwowy?

Niskie stężenie magnezu w organizmie wywiera wpływ na układ nerwowo-mięśniowy. Widać to szczególnie w postaci zwiększonej pobudliwości nerwowo-mięśniowej. Objawia się to skurczami mięśni, które pojawiają się zarówno w spoczynku, jak i podczas wysiłku. Są one bardzo bolesne, ustępują powoli, często wybudzają ze snu.

Takie symptomy mogą przypominać napady tężyczki wywołane niedoborem wapnia. Jeśli jednak po wyrównaniu zaburzeń gospodarki wapniowej skurcze nadal się pojawiają, najpewniej jest to spowodowane niedoborem magnezu.

Poza skurczami mięśni występować mogą także ich drżenia, a w skrajnych przypadkach, gdy niedobór magnezu jest bardzo duży, mogą wystąpić napady drgawkowe. U kobiet ciężarnych niedobór magnezu może być powodem zwiększonej gotowości skurczowej macicy.

Niedobór magnezu wpływa także na funkcje psychiczne. Objawami hipomagnezemii mogą być:

• bezsenność,
• zaburzenia pamięci i koncentracji,
• nadpobudliwość,
• nerwowość,
• drażliwość,
• uczucie lęku.

Inne objawy niskiego poziomu magnezu

Innymi cechami zmniejszonego stężenia magnezu jest nadmierne wypadanie i łamliwość włosów oraz kruchość paznokci.

W zakresie zaburzeń czynności układu pokarmowego często stwierdza się skurcz mięśniówki gładkiej przewodu pokarmowego. Doprowadza to w konsekwencji do zaburzeń połykania (kurcz przełyku), zaburzeń pasażu jelitowego, bólów brzucha.

W przypadku dużych niedoborów magnezu może dojść do niedrożności porażennej jelit.

Przewlekła hipomagnezemia może prowadzić ponadto do zmniejszenia gęstości mineralnej kości.

Jakie są przyczyny niedoboru magnezu?

Jednak istnieje czynników powodujących, które mogą prowadzić do niedoboru ważnych mikroelementów. Nieprawidłowa dieta bogata w słodkie napoje gazowane zawierające kwas fosforowy oraz pokarmy typu fast food, a uboga w surowe warzywa to podstawowa przyczyna niedoboru magnezu u dziecka, który określa się także jako hipomagnezemię.

Innymi przyczynami niedoborów magnezu może być skażenie wody lub powietrza (np. ołowiem), a także wymywanie tego pierwiastka z gleby przez kwaśne deszcze. Należy również wspomnieć o przewlekłych infekcjach czy chorobach przewodu pokarmowego upośledzających wchłanianie niezbędnych pierwiastków i mikroelementów, a także o popularnych szczególnie wśród dojrzewających dziewcząt restrykcyjnych diet odchudzających.

Jakie są objawy niedoboru magnezu u dziecka?

Zbyt niski poziom magnezu prowadzi do wielu poważnych dla organizmu dziecka konsekwencji. Do najczęstszych należy nieprawidłowa praca układu nerwowego objawiająca się:

• problemami z koncentracją, zapamiętywaniem i wynikającymi z tego trudnościami w nauce;
• nadmierną pobudliwością nerwową, agresją;
• uczuciem niepokoju, lęku – może pojawić się moczenie nocne;
• wahaniami nastroju;
• problemami z zasypianiem, prowadzącymi nawet do bezsenności.

Inne objawy sugerujące hipomagnezemię u dziecka to między innymi:

• zaburzenia rytmu serca – odczuwane jako szybkie, często niemiarowe bicie serca
• drżenia kończyn i języka;
• osłabienie siły mięśniowej – w szczególności mięśni oddechowych;
• bolesne skurcze mięśniowe, które mogą wybudzać ze snu;
• nieprawidłowy rozwój kości, próchnica zębów;
• bóle brzucha, zaburzenia przełykania;
• łamliwość włosów i paznokci.

Jak dbać o prawidłowy poziom magnezu? Jaką dietę stosować?

Najlepszym sposobem na codzienne dostarczanie magnezu do organizmu jest dieta bogata w produkty zawierające ten pierwiastek.

Magnez to składnik chlorofilu, występuje zatem w warzywach liściastych. Dobrym źródłem tego makroelementu są również:

• kiełki zbóż,
• otręby,
• produkty zbożowe z pełnego przemiału,
• nasiona roślin strączkowych,
• kukurydza,
• banany,
• orzechy,
• migdały,
• kakao,
• gorzka czekolada.

W mniejszych ilościach magnez zawiera również mięso, podroby, mleko i jego przetwory.

Zapotrzebowanie na magnez wzrasta w okresie dojrzewania, w ciąży oraz podczas karmienia piersią, w podeszłym wieku, a także u osób bardzo aktywnych fizycznie.

Trzeba wiedzieć, że wchłanianie magnezu z przewodu pokarmowego wzrasta w obecności białka i laktozy, natomiast wysoka zawartość tłuszczu w diecie ogranicza jego przyswajanie.

Duża ilość błonnika w pożywieniu również może zmniejszyć przyswajanie tego pierwiastka. Nadużywanie alkoholu, picie dużych ilości kawy, przewlekła biegunka lub wymioty także przyczyniają się do obniżenia poziomu magnezu. Wzrost stężenia hormonów związanych ze stresem powoduje nadmierne wydalanie tego pierwiastka z moczem, co prowadzi do niedoborów, które potęgują reakcje stresowe.

Dieta bogata w magnez

Najważniejszym źródłem magnezu jest odpowiednio zbilansowana dieta. Naturalnie, w dużych ilościach magnez występuje w:

• zielonych warzywach,
• owocach,
• roślinach strączkowych,
• produktach pełnoziarnistych,
• gorzkiej czekoladzie.

Istotnym źródłem magnezu jest wysoko mineralizowana woda pitna.

Ilość magnezu, która zostanie wchłonięta w jelitach, zależy od obecności tzw. naturalnych inhibitorów wchłaniania. Są nimi m.in.:

• szczawiany,
• fityniany,
• metale ciężkie,
• wapń,
• fosfor.

Dlatego podczas suplementacji magnezu należy pamiętać o unikaniu produktów zawierających powyższe składniki.

Magnez zawarty w produktach odżywczych wchłania się z jelit do krwi jedynie w 30%. Pozostała część zostaje wydalona z kałem. W przypadku niedoboru magnezu ilość ta może wzrosnąć nawet do 90%, co ma zapewnić odbudowę minimalnej jego puli w organizmie.

Dieta bogata w magnez – sposób na niedobór magnezu u dziecka?

Podstawową rolę w zapobieganiu oraz zwalczaniu obniżonego poziomu magnezu u dzieci odgrywa odpowiednia dieta.

Bogate w magnez są produkty zbożowe, z nieprzetworzonej mąki (razowe pieczywo), kasze: gryczana i jaglana, orzechy, nasiona dyni i słonecznika, kakao, rośliny strączkowe.

Duże ilości magnezu znajdują się również w zielonych warzywach.

Pamiętać jednak należy, że obecne w produktach zbożowych fityniany, szczawiany zawarte w warzywach, a także błonnik utrudniają wchłanianie magnezu. Podobne działanie wywierają taniny obecne w herbacie.

Nabiał oraz mięso zawierają niewielkie ilości magnezu. Są jednak źródłem białka i laktozy (mleko i jego przetwory) ułatwiających wchłanianie magnezu.

Z diety dziecka należy wyeliminować produkty bogatotłuszczowe (tłuszcz również utrudnia wchłanianie tego pierwiastka) oraz słodkie napoje zawierające kwas fosforowy, który ''wypłukuje'' magnez z organizmu.

Magnez dla dzieci – jak wybrać najlepsze preparaty z magnezem dla dziecka

Naturalne źródła magnezu nie zawsze są lubiane przez dzieci. Może się zdarzyć, że dziecko odmówi ich spożywania lub przyjmowane ilości pokarmów bogatych w magnez będą niewystarczające do zapewnienia odpowiedniego poziomu tego pierwiastka w organizmie.

Sposobem na niedobór magnezu u dziecka stanowią gotowe preparaty dostępne w aptekach. Dostępne są w formie syropów i saszetek do rozpuszczania, żelków. Nie stwarzają wiec problemów z połknięciem lub ssaniem.

Ważne, by rodzice przestrzegali maksymalnych dobowych dawek preparatów magnezowych dla dzieci.

Jednak przed sięgnięciem po tego typu farmaceutyki należy wiedzieć, że dzienne zapotrzebowanie na magnez zależne jest od wieku, i wynosi w przypadku dzieci do trzeciego roku życia około 80 mg/dobę, między czwartym a ósmym rokiem życia około 130 mg/dobę, a od dziewiątego roku życia 240 mg/dobę i stale rośnie. Z hipomagnezemią współistnieją często obniżone stężenia wapnia i potasu. Dlatego gdy rodzice podejrzewają u dziecka niedobór magnezu należy udać się do lekarza, który zleci oznaczenie poziomu pierwiastków w organizmie, ustali przyczynę niedoboru oraz przepisze odpowiednią dawkę preparatu magnezu dostosowaną do stopnia niedoboru i wieku pacjenta.

współpraca: lek. Michalina Masłoń-Wach, lek. Marta Cygoń-Pawlicka