Ból dławicowy – jakie są objawy i jak rozpoznać ból wieńcowy?

Ból w klatce piersiowej – objaw choroby wieńcowej?

Ból, który jest zjawiskiem nieprzyjemnym dla chorego, jest czasem jedynym objawem stanu zagrażającego życiu. Ze względu na szeroki zakres chorób przebiegających z bólem w klatce piersiowej, nastręcza on wielu trudności z rozpoznaniem jego pierwotnej przyczyny. Źródłem mogą być zmiany umiejscowione w ścianie klatki piersiowej, choroby narządów wewnętrznych lub zaburzenia czynnościowe.

Bóle w przebiegu zmian patologicznych ściany klatki piersiowej mogą dotyczyć:

• skóry – np. bóle o charakterze przeczulicy i nerwobólu międzyżebrowego w przebiegu półpaśca, które często poprzedzają na kilka dni pojawienie się wysypki;
• tkanki podskórnej – np. ból piersi, który pojawia się u kobiet w okresie przedmiesiączkowym lub pierwszym okresie ciąży;
• mięśni – spowodowane ich przeciążeniem lub w chorobach tkanki łącznej, tj. zapalenie skórno-mięśniowe (dermatomyositis);
• układu kostno-stawowego – np. uraz, przerzuty nowotworowe do żeber, kręgosłupa, choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa piersiowego, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

Przeczytaj również: Dlaczego bolą żebra?

Często źródłem bólu w klatce piersiowej są choroby narządów wewnętrznych i naczyń obecnych w klatce piersiowej:

• serce – np. w chorobie wieńcowej, najczęściej pod postacią tzw. bólów stenokardialnych (stenokardia) zlokalizowanych za mostkiem, jako wynik przejściowego niedokrwienia mięśnia; bóle serca mogą promieniować do lewej kończyny górnej, szyi, żuchwy i nadbrzusza; także silny ból w przebiegu zawału mięśnia sercowego;
• opłucna – bóle pojawiają się przy chorobach opłucnej (zapalenie, odma, nowotwór, ropniak), ponieważ same płuca jako narząd miąższowy nie posiadają receptorów bólowych;
• aorta piersiowa – w przypadku tętniaka rozwarstwiającego aorty pojawia się silny, nagły ból w klatce z promieniowaniem w okolicy międzyłopatkowej, który może przemieszczać się dalej w dół, w kierunku odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa;
• naczynia płucne – nagły, nieokreślony bliżej ból w klatce piersiowej może wystąpić w zatorze tętnicy płucnej;
• śródpiersie – źródłem bólu w klatce może być obecność guza śródpiersia i jego ucisk na sąsiednie narządy, np. w przebiegu chłoniaka Hodgkina;
• przełyk – bardzo częstą przyczyną bólów w klatce piersiowej jest choroba refluksowa przełyku; inne choroby przełyku to: achalazja, rozlany kurcz, uchyłki lub nowotwór.

Potencjalną przyczyną bólów w klatce piersiowej mogą być zmiany czynnościowe, które towarzyszą zaburzeniom lękowym lub innym schorzeniom psychicznym. Uwzględnienie wyżej wymienionych stanów powinno być brane pod uwagę po wstępnym wykluczeniu organicznego pochodzenia bólu.

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Ból w klatce piersiowej pojawia się także w przebiegu chorób jamy brzusznej i może towarzyszyć ostremu zapaleniu trzustki, napadowi kolki żółciowej oraz perforacji wrzodu żołądka i dwunastnicy.

Określenie źródła bólu w klatce piersiowej obejmuje szeroki wachlarz potencjalnych przyczyn, które czasem mogą stanowić zagrożenie dla życia chorego. Dlatego też wyłącznie lekarz jest w stanie określić pochodzenie bólu i zaplanować dalsze leczenie. W pierwszej kolejności, na podstawie badania przedmiotowego, wywiadu, charakteru zgłaszanego bólu, a także objawów towarzyszących, zostają wykluczone schorzenia, które wymagają pilnej interwencji medycznej.

Czytaj również: Ból pod piersiami – co może oznaczać?

Ból dławicowy – jak objawia się ból stenokardialny?

Ból w klatce piersiowej jest częstym objawem zgłaszanym przez chorych w praktyce lekarza. Określenie jego pochodzenia okazuje się często nie lada wyzwaniem. Wyodrębnienie z grupy schorzeń wymagających pilnej interwencji stanowi podstawę do dalszej strategii postępowania z chorym.

Choroba wieńcowa należy do grupy chorób niedokrwiennych serca, a jej przyczyną są zmiany miażdżycowe w tętnicach wieńcowych, które osiągając znaczne rozmiary w świetle naczynia, ograniczają w nim przepływ krwi.

Przeczytaj również: Ból pod mostkiem – możliwe przyczyny

W niektórych okolicznościach (np. podczas wysiłku fizycznego), gdy dochodzi do zwiększonego zapotrzebowania mięśnia sercowego w tlen, pojawiają się objawy jego niedokrwienia i charakterystyczny ból.

Czytaj również: Ból w klatce piersiowej po prawej stronie

Ból dławicowy (angina pectoris) towarzyszący chorobie wieńcowej, najczęściej pod postacią dławienia, ucisku lub gniecenia, nazywany jest bólem wieńcowym lub stenokardialnym i posiada określone cechy:

• lokalizacja zamostkowa (ból za mostkiem), z możliwością promieniowania do kończyny górnej (najczęściej lewej), szyi, żuchwy, nadbrzusza,
• jest prowokowany przez wysiłek fizyczny, stres, emocje,
• ustępuje po zaprzestaniu wysiłku fizycznego, w spoczynku lub po przyjęciu nitrogliceryny.

Określenie wyżej wymienionych cech przy opisywaniu bólu w klatce piersiowej jest istotnym elementem w diagnostyce choroby wieńcowej. Przy wystąpieniu łącznie wszystkich trzech cech mówimy o typowym bólu dławicowym.

Lekarz w oparciu o dodatkowe dane chorego, jak płeć, określony przedział wiekowy, a także czynniki ryzyka choroby wieńcowej (tj. palenie papierosów, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, hiperlipidemia, otyłość) jest w stanie określić prawdopodobieństwo istnienia choroby wieńcowej u pacjenta, a także obecność istotnych zwężeń (stenoz) w tętnicach wieńcowych.

Biorąc pod uwagę typowy ból stenokardialny, wraz z oceną kliniczną chorego, rozważa się wykonanie dodatkowych badań, np. prób obciążeniowych (wysiłkowa, obrazowa) lub koronarografii w celu dokładnej oceny zaawansowania choroby wieńcowej i zaplanowania dalszego leczenia.

Inaczej jest w przypadku, gdy ból w klatce piersiowej obejmuje mniej niż trzy cechy bólu stenokardialnego. Nazywany jest wtedy nietypowym bólem dławicowym (²/₃) lub bólem niedławicowym (¹/₃), który wymaga poszerzenia diagnostyki różnicowej.

Czytaj również: Ból w klatce piersiowej po prawej stronie

Ból wieńcowy – jak rozpoznać ból dławicowy?

Bóle nietypowe i niedławicowe wymagają różnicowania z innymi potencjalnymi schorzeniami przebiegającymi z dolegliwościami w klatce piersiowej.

W zależności od cech bólu (np. jego charakter, umiejscowienie i promieniowanie, okoliczności, w jakich się pojawia i ustępuje, czas trwania podobnego epizodu bólowego w przeszłości), lekarz dokonuje wstępnego rozpoznania.

Różnicowanie obejmuje przede wszystkim jednostki chorobowe wymienione poniżej.

• Niestabilna choroba wieńcowa lub zawał mięśnia sercowego – szczególnie w przypadku, gdy chory miewał w przeszłości epizody typowego bólu stenokardialnego, a obecnie ból trwa dłużej i pojawia się w spoczynku oraz nie ustępuje po zażyciu nitrogliceryny.
• Tętniak rozwarstwiający aorty – silny, nagły ból przedniej ściany klatki piersiowej, który promieniuje do pleców i trwa nawet kilka godzin.
• Zapalenie osierdzia – ból, który często lokalizuje się zamostkowo (podobnie jak w chorobie wieńcowej) i może odpowiednio promieniować, ale przyjmuje jednak charakter ostry, kłujący i trwa wiele godzin i dni.
• Zapalenie opłucnej, odma opłucnowa – utrzymujący się ból o ostrym, kłującym charakterze, który lokalizuje się najczęściej po jednej stronie klatki piersiowej, a nasila się podczas głębokiego wdechu i kaszlu. Odczyn z opłucnej może towarzyszyć także zapaleniu płuc.
• Choroba refluksowa przełyku – epizody bólu o lokalizacji zamostkowej, które mogą promieniować do pleców, z reguły o charakterze piekącym (zgaga), o zmiennym czasie trwania. Ból ma związek ze spożyciem obfitego posiłku lub z przyjęciem pozycji leżącej na wznak lub pochylaniem się do przodu.
• Nerwoból międzyżebrowy – ból pojawia się w odpowiedniej lokalizacji dla zajętego procesem zapalnym nerwu międzyżebrowego, np. w przypadku półpaśca lub bezpośredniego ucisku na nerw w przebiegu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa piersiowego i może się zmieniać w zależności od przyjętej pozycji ciała.
• Inne schorzenia – choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, ostre zapalenie trzustki, kamica żółciowa, zapalenie stawów mostkowo-żebrowych (zespół Tietzego), zaburzenia lękowe i inne schorzenia z towarzyszącym bólem psychogennym.

Stenokardia jest jedną z odmian bólu w klatce piersiowej. W przypadku, gdy nie zostaną spełnione wszystkie jego kryteria, wymaga dokładnej diagnostyki różnicowej. Tylko lekarz w oparciu o wywiad i badanie chorego może wstępnie wskazać na potencjalną przyczynę tego objawu.