Problemy z pamięcią i koncentracją – jakie mogą być ich przyczyny?

Problemy z koncentracją a stres i zmęczenie

Im więcej obowiązków, sytuacji stresowych, nieprzespanych nocy, tym częściej zdarzają się problemy z koncentracją. Nadmiar pracy, stres, niedobór snu – to wszystko sprawia, że umysł nie jest w stanie pracować efektywnie. Pojawiają się problemy się skupieniem uwagi. W tym przypadku najlepszy na koncentrację jest odpoczynek. Wypoczęty organizm powinien szybko powrócić do prawidłowego funkcjonowania.

Zaburzenia koncentracji mogą także wynikać z braku umiejętności zorganizowania sobie pracy lub nauki. Mamy wtedy wrażenie, że nie jesteśmy w stanie się na niczym skupić i nie zapamiętujemy nowych informacji. Jak poprawić pamięć i koncentrację w pracy? Oto kilka wskazówek:

• należy zadbać o stanowisko pracy – niech panuje na nim porządek, a znikną wszelkie „rozpraszacze” uwagi,
• wskazane jest ograniczenie wpływu bodźców, które dekoncentrują – głośna muzyka, włączony telewizor, rozmowy słyszane w tle nawet nieświadomie „kradną” naszą uwagę,
• pracujmy przy otwartym oknie – mózg potrzebuje tlenu,
• pijmy wodę – w odwodnionym organizmie szwankują wszystkie organy, mózg także pracuje gorzej,
• róbmy przerwy w pracy – organizm nie jest w stanie efektywnie pracować bez przerw, chwila odpoczynku (zwłaszcza na świeżym powietrzu) nie jest stratą czasu, ale potrzebną inwestycją,
• dobrze rozplanujmy pracę – spiszmy wszystkie zadania, które mamy do wykonania, a ryzyko zapomnienia o czymś będzie mniejsze.

Przeczytaj też: Mówienie przez sen – przyczyny

Brak koncentracji a ADHD

U podłoża zaburzeń koncentracji może leżeć również ADHD. Pomyślmy o tej chorobie, jeżeli u siebie lub u swojego dziecka dostrzegamy następujące objawy:

• trudność w skupieniu się na wykonywanej czynności (np. na nauce) i doprowadzeniu jej do końca,
• ciągłą zmianę aktywności,
• nadmierną ruchliwość,
• impulsywność,

Aby mówić o ADHD, objawy muszą występować w minimum dwóch środowiskach (np. dom i szkoła). Leczeniem ADHD powinien zająć się lekarz psychiatra. Do metod leczenia ADHD zaliczamy:

• psychoterapię – zwłaszcza tzw. terapię behawioralną służącą modyfikacji zachowań i wzmacnianiu tych pozytywnych, terapię zajęciową, trening zastępowania agresji, terapię ruchu rozwijającego, Metodę Dobrego Startu,
• zajęcia wyrównawcze,
• farmakoterapię – stosuje się pochodne metamfetaminy, leki z grupy SSRI, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne.

Sprawdź też: Nerwowość i rozdrażnienie – jak sobie radzić z objawami?

Co na pamięć i koncentrację?

Im jesteśmy starsi, tym trudniej nam uczyć się nowych rzeczy, pogarsza się pamięć. Jest to naturalne zjawisko związane z tym, że z biegiem czasu komórki mózgowe ulegają niszczeniu, a nie mają one zdolności do odnawiania się. Niedotlenienie, odkładające się w mózgu metale ciężkie i wolne rodniki – to wszystko nie jest obojętne dla układu nerwowego. Jeżeli jednak zaburzenia pamięci i koncentracji są łagodne i nie utrudniają nam codziennego funkcjonowania, możemy być spokojni i uznać swój stan za prawidłowy.

W aptekach możemy kupić środki, które, zgodnie z informacjami zawartymi w ulotkach, mają mieć korzystny wpływ na pamięć i koncentrację poprzez poprawę ukrwienia mózgu. Najbardziej popularne są preparaty miłorzębu japońskiego (Ginkgo biloba) oraz tzw. leki nootropowe (np. piracetam). Niestety, nie możemy ich traktować jako jednego sposobu na zaburzenia pamięci i koncentracji.

Aby jak najdłużej cieszyć się sprawnością naszego umysłu, należy:

• systematycznie ćwiczyć pamięć – nie ma lepszego lekarstwa na kondycję naszego umysłu niż przyswajanie nowych informacji, nauka języków obcych, rozwiązywanie krzyżówek, gry logiczne itd.,
• jak najwięcej przebywać na świeżym powietrzu, dbać o aktywność fizyczną
• stosować zdrową dietę bogatą w owoce i warzywa oraz produkty bogate w kwasy omega – 3 oraz witaminę E,
• zrezygnować z picia herbaty z cytryną – cytryna wiąże glin zawarty w herbacie, co sprawia, że łatwiej odkłada się on w naszym organizmie, m.in. w mózgu,
• prowadzić aktywne życie towarzyskie – kontakty z ludźmi stymulują nasz mózg i przyczyniają się do usprawniania jego funkcji.

Czytaj również: Śpiączka wątrobowa – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Problem z koncentracją a choroba Alzheimera

Zaburzenia koncentracji i pogarszająca się pamięć utrudniająca codzienne funkcjonowanie, zmiana osobowości, dziwaczne zachowania, chwiejny nastrój – takich objawów nie możemy tłumaczyć wyłącznie wiekiem. Powyższe zmiany są charakterystyczne dla chorób otępiennych, spośród których najczęstszą jest choroba Alzheimera. Zapada na nią ok. 15% osób w wieku powyżej 65 roku życia i 40% osób powyżej 80 roku życia. Szansa, że w naszym otoczeniu znajdzie się osoba cierpiąca na to zaburzenie jest zatem dość wysoka.

Winowajcą są tzw. „blaszki starcze” (złożone z beta-amyloidu), które odkładają się w naszym mózgu. Wewnątrz komórek mózgowych odkładają się także białka tau. Dochodzi do postępującego zaniku kory mózgowej, w związku z czym sprawność umysłu nieodwracalnie się pogarsza.

O chorobie Alzheimera możemy myśleć, jeżeli zauważymy następujące objawy:

• pogorszenie pamięci świeżej ze względnie dobrze zachowaną pamięcią dawną (zapominanie tego, co zdarzyło się niedawno, a pamiętanie wydarzeń z odległej przeszłości),
• trudności w przyswajaniu nowych informacji,
• trudności w rozpoznaniu bliskich osób,
• zaniedbywanie higieny osobistej,
• utrata samodzielności, problemy w wykonywaniu nawet podstawowych, codziennych czynności takich jak np. ubieranie się, jedzenie, mycie się,
• zmienne nastroje, napady agresji,
• zubożenie słownictwa, spowolnienie mowy.

Chorobie Alzheimera często towarzyszy rozwój depresji, obecność urojeń i omamów.

Tak jak w przypadku zaburzeń koncentracji i pamięci związanych z wiekiem, najlepszą profilaktyką choroby Alzheimera jest ćwiczenie pamięci. Badania wykazały, że zaburzenie to rzadziej dotyka osób wykonujących pracę umysłową, uczących się przez całe życie. Zatem aktywność umysłowa i ruch na świeżym powietrzu to najlepszy sposób nie tylko na dłuższe życie bez choroby, ale też sposób na koncentrację.

Niestety, nie dysponujemy na chwilę obecną żadnym lekiem, który byłby w stanie wyleczyć chorobę Alzheimera lub zatrzymać jej postęp. Dostępne są jedynie środki, które w pewnym stopniu mogą poprawiać pamięć.

Czytaj również: Demencja starcza – co to? Przyczyny, objawy, leczenie otępienia starczego

Pamięć a demencja

Problemy z koncentracją i pamięcią towarzyszą chorobom otępiennym, należą do nich:

• tzw. otępienie naczyniopochodne spowodowane niedokrwieniem mózgu,
• otępienie czołowo-skroniowe (choroba Picka)
• otępienie z ciałami Lewy'ego,
• otępienie w przebiegu choroby Parkinsona,
• otępienie w przebiegu uzależnienia od alkoholu (choroba Wernickiego-Korsakowa).

W przypadku każdej choroby otępiennej, niezwykle istotne znaczenie ma zapewnienie choremu odpowiedniej opieki i wsparcia.

Problemy z pamięcią i koncentracją – kiedy iść do lekarza?

Pogarszająca się pamięć, zwłaszcza u osoby młodej, powinna wzbudzić czujność i skłonić do wizyty u neurologa. Przyczynami zaburzeń pamięci i koncentracji mogą być bowiem poważne choroby:

• guz mózgu,
• niewydolność wątroby (tzw. encefalopatia wątrobowa),
• niewydolność nerek,
• choroba Wilsona (odkładanie się w mózgu złogów miedzi),
• choroby tarczycy,
• depresja.

Czytaj również: Japońskie zapalenie mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, szczepionka

Nagła utrata pamięci

Utrata pamięci dotyka nas nagle, jeszcze przed chwilą pamiętaliśmy wszystko, a w tej chwili nie jesteśmy w stanie nawet się przedstawić – taki obraz kliniczny może towarzyszyć m.in.:

• udarowi mózgu lub przejściowemu niedokrwieniu zwanemu TIA,
• urazowi czaszkowo-mózgowemu,
• zapaleniu mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych,

Każdy przypadek nagłej utraty pamięci jest wskazaniem do pilnej wizyty u lekarza, najlepiej neurologa.

Podsumowując, zaburzenia pamięci i koncentracji mają wiele przyczyn. U ich podłoża może leżeć zły styl pracy i nauki, zwykłe przemęczenie, ale też wiele groźnych chorób. Nasilających się lub pojawiających się nagle zaburzeń pamięci i koncentracjinie wolno zatem bagatelizować!